Dit jaar meer dan 1000 aanslagen met zwaar vuurwerk, verwacht politie
Het aantal aanslagen met explosieven in Nederland zal dit jaar ruim boven de duizend uitkomen, verwacht de politie. Tot nu toe zijn er al 923 aanslagen en aanslagpogingen geweest, vooral met zwaar knalvuurwerk. Daarmee blijft het aantal explosies bij huizen en andere panden maar stijgen.
Alleen deze week al waren er explosies in onder meer Den Haag, Rijswijk, Rotterdam, Barendrecht en Lelystad. In Rotterdam werd de complete gevel van een portiekwoning eruit geblazen en in Rijswijk waren er meerdere aanslagen achter elkaar.
Zondag werd daar de voordeur van een huis opgeblazen en toen de politie ter plaatse kwam, was er een tweede ontploffing. De agenten liepen daardoor gehoorschade op. Een dag later was er wéér een explosie bij hetzelfde huis.
Randstad
Het aantal aanslagen neemt de laatste jaren rap toe. In 2021 waren er 212, het jaar erna 439 en vorig jaar 901. In een vandaag gepubliceerd politierapport wordt zelfs gesproken over 1017 incidenten, wat volgens de politie te maken heeft met een iets andere manier van tellen. Dit jaar zal het aantal explosies dus nog hoger uitvallen, is dus de verwachting.
Meer dan zeventig procent van de incidenten vindt plaats in de Randstad, vooral in Rotterdam, Amsterdam en Den Haag. Maar ook dorpen in het buitengebied zijn al lang niet meer gevrijwaard van vuurwerkbommen bij voordeuren.
In april was er een explosie in Amsterdam:
Aanvankelijk ging de politie ervan uit dat de meeste aanslagen te maken hebben met conflicten in het criminele milieu, maar na het analyseren van incidenten uit 2023 is dat beeld veranderd.
Bij maar een op de vijf aanslagen is er een duidelijke criminele link, zoals een conflict over gestolen drugs. In het nieuwe onderzoek schat de politie dat ruim de helft van de incidenten te maken heeft met 'huis-tuin-en-keukenconflicten'.
"Mensen hebben ergens ruzie over en willen dat oplossen door te intimideren met een explosief", merkt Jos van der Stap, programmamanager high impact crime bij de politie. "We zien dat zwaar vuurwerk steeds makkelijker wordt gebruikt."
Zo leidde een ruzie tussen twee bestuursleden van een volkstuinvereniging over de besteding van het verenigingsgeld tot een vuurwerkaanslag op de auto van een van hen. Dinsdag vernielde een vuurwerkbom nog de spelersbus van een jeugdelftal van Feyenoord.
Vuurwerkcultuur
Het grootste deel van de aanslagen wordt gepleegd met cobra's. Dit extreem zware vuurwerk is nog steeds makkelijk te krijgen op de illegale markt. Dat bleek vanochtend ook weer uit onderzoek van Omroep Brabant: een cobra 6 kan binnen een paar minuten online worden besteld en met de post worden verstuurd, waardoor bezorgers nietsvermoedend met zware explosieven door woonwijken rijden.
Omdat er in omringende landen veel minder explosies zijn, vermoedt de politie dat de Nederlandse vuurwerkcultuur een rol speelt. "Er zijn mensen die steeds zwaarder vuurwerk willen hebben en daarom is er hier een levendige illegale handel", zegt Van der Stap. "En als je het kunt afsteken met oud en nieuw, kun je het ook gebruiken voor aanslagen op woningen."
Er zijn ook al voorbeelden van criminelen die siervuurwerk gebruiken voor hun aanslagen, zoals afgelopen zomer bij een kapperszaak in Den Haag. Ook die vuurwerkaanslag leidde tot een flinke ravage.
Vergissingen
De politie schat dat vorig jaar zo'n zestig mensen gewond zijn geraakt bij de aanslagen. Van der Stap noemt het een geluk dat er nog geen doden zijn gevallen onder de doelwitten. "Dat komt doordat de explosies vooral 's nachts plaatsvinden, als mensen liggen te slapen." Wel is er dit jaar voor het eerst een verdachte om het leven gekomen, toen hij een cobra met benzine afstak bij de ex van zijn nieuwe vriendin.
Regelmatig worden er ook vergissingen gemaakt. Bij een reeks aanslagen in Rotterdam bleken twee van de vijf explosies op het verkeerde adres.
Hoewel de politie de afgelopen jaren honderden verdachten heeft aangehouden voor het plaatsen van vuurwerkbommen, blijft het probleem maar groeien. "Uitvoerders worden simpelweg vervangen door anderen, meestal jongeren", constateert de politie in het rapport.
Deze jongeren worden door tussenpersonen geronseld. De politie kwam ook Telegramgroepen tegen waar je voor 150 euro een explosie kunt bestellen. Door de vele tussenpersonen blijven opdrachtgevers bijna altijd buiten beeld.
Europees verbod
De politie ziet een Europees verbod op zwaar vuurwerk als een belangrijke remedie tegen de explosiegolf. Nederland pleit daar al jaren voor, maar tot nu toe zonder resultaat.
Zolang illegaal vuurwerk makkelijk verkrijgbaar is, zal het aantal aanslagen door ruziënde buren en boze ex-partners niet snel afnemen, denkt de politie.
Die probeert meer handelaren op te sporen en ook de opdrachtgevers van explosies te vinden. Volgens de politie moeten gemeenten en scholen meer aan preventie doen en sociale mediabedrijven actie ondernemen tegen verkoop van illegaal vuurwerk via hun platforms.
