Dit jaar al bijna 500 aanslagen met explosieven, vaker buiten grote steden

Het aantal incidenten met explosieven bij woningen en bedrijven lijkt zich verder over het land te verspreiden. Uit cijfers van de politie blijkt dat de meeste aanslagen nog altijd in Amsterdam en Rotterdam zijn, maar dat het aandeel van die steden wel afneemt.

De politie registreerde dit jaar tot 1 juni 496 aanslagen en pogingen daartoe. Een derde daarvan was in de gemeenten Amsterdam en Rotterdam. Twee jaar geleden gebeurde nog twee derde van het aantal incidenten in die steden.

In de lijst waar daders het vaakst toeslaan staan op de bovenste zeven plekken alleen maar Rotterdamse wijken. Delfshaven, Feijenoord en Charlois gaan daarbij aan kop.

De enige wijk buiten Amsterdam en Rotterdam die in de top-15 staat, is Holy Zuid in Vlaardingen. Dat is de buurt van de inmiddels bekende loodgieter die de afgelopen jaren meermaals doelwit was.

Vuurwerk of brandbom

Het aantal aanslagen met explosieven en pogingen daartoe kwam vorig jaar uit op 1057, ruim drie keer zoveel als in het jaar ervoor. Vooral in de herfst van 2023 waren er veel aanslagen.

In de meeste gevallen zijn woningen het doelwit en daarbij wordt vaak gebruikgemaakt van zwaar vuurwerk of een brandbom. De aanslagen zijn veelal in het criminele circuit, maar komen ook geregeld voor bij conflicten in de relationele sfeer of het zakenleven.

Pleidooi voor taskforce

De cijfers komen naar buiten op de dag dat er in de Tweede Kamer een zogeheten rondetafelgesprek wordt gehouden. Kamerleden willen van deskundigen weten hoe het aantal aanslagen met explosieven omlaag kan en hoe meer daders kunnen worden gepakt.

De politie hoopt op een landelijke taskforce, omdat alleen opsporen te weinig effect heeft. In die projectgroep zouden ook bijvoorbeeld woningbouwcorporaties moeten plaatsnemen, omdat explosies vaak veel impact hebben op een buurt. Ook verzekeraars, gemeenten en jongerenorganisaties moeten volgens de politie meedoen.

Begin april was er een explosie in Amsterdam:

In een op de vier gevallen lukt het om een verdachte te arresteren, maar dat zijn vaak uitvoerders. De opdrachtgevers blijven in de meeste gevallen buiten beeld, ook omdat ze vrijwel nooit rechtstreeks contact hebben met degenen die uiteindelijk de aanslag plegen.

Vaak wordt er gecommuniceerd via sociale media als Snapchat en Telegram, volgens de politie "onmisbare schakels voor het uitzetten van opdrachten en het ronselen van potentiële plegers". De wens is dan ook dat socialemediaplatforms beter hun best gaan doen om illegale activiteiten aan te pakken.

Kwetsbare milieus

Veel verdachten zouden volgens de politie gebaat zijn bij zorg en begeleiding, omdat ze vaak uit kwetsbare milieus komen. Zo heeft bijna driekwart een laag opleidingsniveau en komt ruim een derde uit een eenouderhuishouden. De meeste verdachten zijn al eens eerder betrokken geweest bij misdrijven.

Aan de kant van de slachtoffers is ongeveer een kwart eerder verdachte geweest van een strafbaar feit, meldt de politie. Het gaat dan met name om geweld en vermogenscriminaliteit, zoals diefstal en witwassen.

In deze video van NOS Stories vertelt 'Liam' hoe hij door de politie werd aangehouden bij het plaatsen van een explosief: