Dreiging terrorisme naar een-na-hoogste niveau, gevaar jihadisme toegenomen
Het risico op een aanslag is dermate toegenomen dat de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) het dreigingsniveau in Nederland heeft verhoogd van 3 (aanzienlijk) naar 4 (substantieel). Dat betekent dat er een reële kans is dat er een aanslag in Nederland plaatsvindt. Vier jaar geleden stond het dreigingsniveau voor het laatst op 4.
NCTV Aalbersberg noemt een "optelsom van ontwikkelingen" als reden voor de verhoging. Er is vooral sprake van een toegenomen dreiging vanuit het jihadisme, de radicaal-islamitische ideologie die oproept tot een "heilige oorlog tegen ongelovigen". Factoren daarin zijn de oorlog tussen Hamas en Israël, Koranschendingen in verschillende landen in Europa en de oproepen tot aanslagen van terroristische organisaties als IS en al-Qaida.
Het dreigingsniveau is een schatting van de NCTV van de algemene terroristische dreiging in Nederland gedurende een langere termijn. Eens in het halfjaar wordt een nieuw dreigingsbeeld gepubliceerd. In december 2019 werd het niveau in Nederland verlaagd van 4 naar 3. Sindsdien was de kans op een aanslag "voorstelbaar".
De verschillende dreigingsniveaus, van 'minimaal' naar 'kritiek':
In landen die Nederland omringen zijn aanslagen gepleegd die aantonen dat individuen gehoor geven aan oproepen tot aanslagen, stelt de NCTV. Daarnaast zijn in die landen ook verdachten gearresteerd die een aanslag met een jihadistisch motief wilden plegen. De dreiging vanuit het rechts-extremisme en "anti-institutioneel extremisme" is ook onverminderd aanwezig, zegt Aalbersberg.
Wel meldt de NCTV dat van de anti-institutionele beweging in het algemeen en "zelfverklaarde soevereinen" geen geweldsdreiging uitgaat. "Door kleine minderheden wordt echter nagedacht over de vraag wanneer geweld mag worden toegepast of worden voorbereidingen getroffen op een gewelddadige confrontatie met de overheid."
Eerder deze maand sprak de president van de Hoge Raad haar zorgen uit over het groeiende aantal Nederlanders dat zich 'autonoom' of 'soeverein' verklaart. De Hoge Raad, de hoogste rechter in straf-, civiele en belastingzaken, laat zich zelden in het openbaar uit over maatschappelijke problemen.
Ook in Duitsland en Frankrijk is een verhoogde dreiging. Het reisadvies voor Parijs werd door het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken aangescherpt naar code geel. Dat gebeurde onder meer vanwege de aanslag op 2 december in de buurt van de Eiffeltoren. Ook in Duitsland ging het dreigingsniveau omhoog.
Vooral in het jihadisme en rechts-extremisme wordt online veelvuldig propaganda verspreid, worden netwerken gevormd en nieuwe contacten opgedaan. Ook de online haat richting joden en lhbtiq+'ers neemt in Nederland toe, signaleert de NCTV.
Een recente trend binnen het jihadisme is het gebruik van Snapchat, klinkt het. Vanuit Snapchat worden "mogelijk vatbare jongeren" doorverwezen naar versleutelde communicatiekanalen zoals Telegram.
Overigens komt het ook voor dat een ideologie op de tweede plek komt, constateert Aalbersberg. Die zegt dat "opvalt dat deze jonge jihadisten en rechts-extremisten lang niet altijd vanuit een ideologie radicaliseren richting geweld, maar dat een deel van hen juist een geschikte ideologie zoekt bij al bestaande geweldsfantasieën."
Bewust maken
Aan het verhoogde dreigingsniveau zijn geen standaardmaatregelen of landelijke adviezen gekoppeld. De gedetailleerde informatie uit het DTN (Dreigingsbeeld Terrorisme Nederland) stelt wel bijvoorbeeld politie, gemeenten en ministeries in staat om maatregelen te nemen om de dreiging het hoofd te bieden.
Zij bekijken voortdurend waar wat voor maatregelen nodig zijn. In de afgelopen periode zijn waar nodig ook extra veiligheidsmaatregelen genomen, zegt de NCTV, waarover nooit mededelingen worden gedaan. Het dreigingsniveau is daarnaast een manier om de samenleving extra bewust te maken van de dreiging en er informatie over te geven.
Terrorismedeskundige Jelle van Buuren benadrukt op NPO Radio 1 dat er geen reden tot paniek is. Volgens hem merken mensen ook weinig van de verhoging van het dreigingsniveau. "Er zitten geen maatregelen aan gekoppeld. En er is ook geen advies aan burgers zoals: mijdt concerten", stelt hij. "Het is eigenlijk het informeren over de dreiging die er is. Misschien zie je ietsje meer zichtbare beveiliging bijvoorbeeld bij religieuze instellingen, zoals synagoges."
