De Ten Hag-jaren bij Ajax: meesterbrein achter succes bleef onhandig in media

Erik ten Hag is straks vierenhalf jaar trainer van Ajax geweest, als hij de deur in de Johan Cruijff Arena achter zich dichttrekt en naar Manchester United vertrekt.

In Amsterdam neemt hij in januari 2018 de taken over van Marcel Keizer en de erelijst die hij daarna opbouwt, is indrukwekkend. Twee landstitels (2019, 2021 en mogelijk ook nog dit jaar; Ajax is koploper), twee KNVB-bekers (2019, 2021), de Johan Cruijff Schaal (2019) en bovenal de fameuze halvefinaleplaats in de Champions League in 2019.

Europees indrukwekkend

Ook de manier waarop Ten Hag Ajax laat voetballen, spreekt tot de verbeelding. Aanvallend spel, vroeg druk zetten en snel de bal veroveren. Met name het spel in zijn eerste volledige seizoen bij Ajax - met de halve finale in de Champions League - is veel mensen bijgebleven.

In de knock-outfase schakelt Ajax - toen nog met Frenkie de Jong, Hakim Ziyech, Donny van de Beek en Mathijs de Ligt - Real Madrid en Juventus op spectaculaire wijze uit. Voor het eerst sinds de midden jaren '90 - toen Ajax onder Louis van Gaal de Champions League won - telt de club weer mee met de Europese elite.

Het scheelt in de halve finale tegen Tottenham Hotspur maar enkele seconden of Ajax had zich zelfs voor de eindstrijd geplaatst.

Kort na zijn komst is er nog veel kritiek op Ten Hag. De trainer uit Overijssel hakkelt soms voor de camera en heeft niet de uitstraling van een toptrainer. Er wordt gespot met zijn Twentse accent, zeker als hij rept over voor vele voetbalfans onbegrijpelijke termen als 'halfspaces' en 'restverdediging'. Goede resultaten blijven tijdens zijn eerste maanden uit en als Ajax in mei 2018 met 1-0 achterstaat tegen Excelsior, klinkt er luidkeels "Erik, rot op!" uit het uitvak.

Maar in het eerste volledige seizoen verstomt de kritiek al snel vanwege de goede resultaten. En als de ploeg van Ten Hag begint aan de zegetocht door Europa, wordt de trainer geroemd als het meesterbrein.

'Niet de rechterlijke macht, toch?'

Helemaal vrij van kritiek blijft Ten Hag echter niet. Hij treedt weifelend op rondom enkele precaire kwesties bij de Amsterdamse club. De hoofdtrainer is het niet eens met de kritiek die Ajax krijgt voor de manier waarop de club omgaat met de uitbraak van het coronavirus bij het trainingskamp in Portugal. "Regels voor de maatschappij kunnen niet altijd hetzelfde zijn als voor topsport", zegt Ten Hag.

Ook een interview dat Ten Hag geeft aan de NOS over de kwestie-Quincy Promes wekt verbazing. Daarin wil Ten Hag geen voorbarige conclusies trekken over het nieuws dat Promes in geheime telefoontaps een steekpartij met zijn neef bekent. "Ik weet niet hoe de NOS dat weet. Ik denk niet dat de NOS de rechterlijke macht is. Toch?"

En nadat Ajax in april de bekerfinale met 2-1 heeft verloren van PSV, toont Ten Hag zich een slecht verliezer. "Er was maar één ploeg die verdiende te winnen, en dat was Ajax", zegt de coach na een wedstrijd met talloze kansen over en weer. En: "Het was alsof we tegen twaalf man speelden."

Europese topclubs

De onhandige media-optredens verhinderen niet dat Ten Hag met zijn prestaties en de manier waarop hij Ajax laat voetballen de interesse van diverse Europese topclubs wekt. Bayern München en Manchester City worden met hem in verband gebracht, maar Manchester United is het meest concreet.

Eind maart melden Britse media dat Ten Hag praat met United. Waarop Oranje-bondscoach Louis van Gaal, die bij United gewerkt heeft, gratis advies geeft: "Je kunt beter naar een voetbalclub gaan." Volgens Van Gaal is United vooral een "commerciële club".

Ten Hag kiest toch voor de aanbieding uit Manchester. Het dienstverband bij de Engelse grootmacht moet het hoogtepunt worden van een zorgvuldig opgebouwde carrière. Aan zijn trainerschap gaat een lange spelersloopbaan vooraf, bij vooral FC Twente (221 wedstrijden). Als aanvoerder wint de geboren Tukker in 2001 de KNVB-beker. Tien jaar daarvoor promoveert hij met De Graafschap naar de eredivisie.

Trainerscarrière Ten Hag

Zijn trainerscarrière sluit naadloos aan op zijn loopbaan als speler - bijna vanzelfsprekend - bij FC Twente, waar hij hoofd opleidingen is en assistent-trainer van onder anderen Fred Rutten. Vervolgens is Ten Hag vanaf 2009 drie jaar assistent van Rutten bij PSV.

Dan is het tijd voor het hoofdtrainerschap. Bij eerstedivisionist Go Ahead Eagles. Direct in zijn eerste seizoen promoveert Ten Hag met Go Ahead naar de eredivisie.

Ten Hag vindt één jaar Deventer genoeg, en zoekt het avontuur op. Hij is twee seizoenen trainer van het beloftenteam van Bayern München. Daar werkt de leergierige Ten Hag nauw samen met Bayerns hoofdtrainer Pep Guardiola.

Met de opgedane kennis bij Bayern wordt Ten Hag trainer van FC Utrecht, waarmee hij de bekerfinale en Europees voetbal haalt. Ten Hag doet het zo goed bij FC Utrecht, dat Ajax hem ruim vier jaar geleden wegkoopt.

Nu doet United hetzelfde. Ten Hag werkte in de Adelaarshorst, de Galgenwaard en de Johan Cruijff Arena. Volgende stop: het Theatre of Dreams.