Een maand oorlog in Oekraïne: dit zijn de belangrijkste gevolgen

Sinds Rusland buurland Oekraïne op 24 februari binnenviel, zijn duizenden doden gevallen, sloegen miljoenen mensen op de vlucht, werden steden verwoest, sancties getroffen en veranderden internationale verhoudingen. Een overzicht van de belangrijkste gevolgen van een maand oorlog in Oekraïne.

1. Militaire opmars

Poetins oorspronkelijke plan was om Oekraïne in een paar dagen op de knieën te krijgen, Kiev ten val te brengen en de regering-Zelensky te vervangen, zeggen veel experts. Dat lukte niet, door het verzet van het Oekraïense leger en burgersoldaten, gesteund met westerse wapens.

Wel hebben de Russen gebieden in het noorden (ook langs een deel van de Belarussische grens), in het oosten (een deel van de regio's Donetsk en Loegansk) en het zuiden (tussen Mykolajiv en Marioepol) in handen.

Havenstad Marioepol, die al weken zwaar onder vuur ligt en grotendeels is kapotgeschoten, verbindt het oosten en het zuiden en is daarmee een belangrijk doelwit. "Als ze dat veroverd hebben, is een heel belangrijke doelstelling van Poetin binnen bereik", zegt bijzonder hoogleraar Oorlogsstudies Frans Osinga in het NOS Radio 1 Journaal.

Maar zo ver is het niet en ook in Mykolajiv, een strategisch gelegen stad die van groot belang is voor Rusland om havenstad Odessa in te nemen, verzetten de Oekraïners zich.

Zo boekte het Russische leger terreinwinst sinds 24 februari, de dag dat de oorlog begon:

2. Doden en gewonden

Er is geen goed beeld van het aantal slachtoffers. Het mensenrechtenbureau van de Verenigde Naties heeft tot afgelopen woensdag 977 burgerdoden en nog eens 1594 gewonden geregistreerd, maar het Hoge Commissariaat voor de Mensenrechten gaat ervan uit dat de werkelijke aantallen aanzienlijk hoger liggen, omdat gegevens vertraagd binnenkomen. Zo zijn slachtoffers uit Marioepol nog niet meegeteld.

Hoeveel Oekraïense militairen zijn gesneuveld, is ook niet bekend. In de eerste twee weken van de oorlog waren dit er zo'n 1300, zei president Zelensky, maar dat was dus al zo'n twee weken geleden en of dat aantal klopt, is nu niet te verifiëren.

Ook de verliezen aan Russische zijde staan niet vast. Dinsdag meldde een pro-Kremlin-krant op basis van het ministerie van Defensie dat er 9861 Russische militairen waren gedood en 16.153 gewond geraakt. De Komsomolskaya Pravda haalde dit artikel een paar uur later offline en zei gehackt te zijn.

De NAVO schat het aantal omgekomen Russische militairen tussen de 7000 en de 15.000. Moskou bracht alleen het aantal van 498 dode Russen naar buiten, maar dat was al op 2 maart.

Oekraïne zegt zes Russische generaals te hebben gedood. Rusland bevestigt de dood van een van hen.

3. Oekraïners op de vlucht

Ruim 3,5 miljoen mensen zijn Oekraïne ontvlucht, schat de UNHCR. Daarnaast zijn er nog ruim 2 miljoen mensen die binnen Oekraïne op zoek zijn gegaan naar een veiliger plek. Een op de twee Oekraïense kinderen is sinds het begin van de oorlog ontheemd geraakt, meldt Unicef.

De meeste Oekraïense vluchtelingen zijn in buurland Polen, waar ruim 2,1 miljoen vluchtelingen aankwamen. Ook in Hongarije en Moldavië zitten relatief veel vluchtelingen. In Nederland worden nu ruim 13.500 vluchtelingen opgevangen in de ruim 26.000 opvangplekken die gemeenten hebben geregeld. Anderen zijn bij gastgezinnen.

4. Reacties westerse wereld

De EU, het VK, de VS en andere landen hebben financiële sancties getroffen tegen Poetin, de kring om hem heen, Russische banken, staatsbedrijven en economische sectoren. Zo werden Russische banken afgesloten van het internationale betalingssysteem Swift en zijn er exportverboden en -beperkingen in de energiesector, de luchtvaart, maritieme sector en de industrie. Het luchtruim van de EU is gesloten voor alle Russische vliegtuigen.

Westerse landen steunen Oekraïne financieel en met wapens. Zo stuurt Groot-Brittannië 6000 raketten en omgerekend bijna 30 miljoen euro naar Oekraïne. Ook investeren Europese landen meer in defensie. Zo trekt de Duitse bondskanselier Scholz 100 miljard euro extra uit om het Duitse leger te moderniseren. Secretaris-generaal Stoltenberg van de NAVO verwacht dat er sneller dan gepland geld in de defensie van lidstaten wordt geïnvesteerd.

De NAVO gaat niet over tot een no-flyzone, waarbij de Russen de toegang tot het Oekraïense luchtruim zou worden ontzegd. Oekraïne vraagt daar al weken om, om de vijandelijke luchtmacht te kunnen frustreren. Ook boycot Europa Russische olie niet. De Tweede Kamer vroeg daar gisteren om, maar volgens premier Rutte heeft dat geen groot effect, omdat de Russen hun olie makkelijk aan andere landen kunnen verkopen.

5. Gesprekken Oekraïne-Rusland

De afgelopen maand hebben Oekraïne en Rusland met elkaar gesproken over een mogelijke beëindiging van de oorlog. Dat gebeurde op verschillende niveaus. Zo spraken de ministers van Buitenlandse Zaken Koeleba en Lavrov elkaar op 10 maart in de Turkse badplaats Antalya, maar dat leverde geen concreet resultaat op.

Aan het begin van de oorlog eiste Rusland dat Oekraïne de wapens zou neerleggen, in zijn grondwet zou opnemen dat het nooit lid zal worden van de NAVO, dat het land de Krim zou erkennen als deel van Rusland, en Donetsk en Loegansk als onafhankelijke staten. Op de regime change die Rusland eerder voor ogen had, hamert het land inmiddels minder.

Zelensky heeft gezegd dat Oekraïne zijn wens om lid te worden van de NAVO laat varen in ruil voor het vertrek van de Russische militairen. De gesprekken, die bijna dagelijks plaatsvinden, zijn "zwaar", zei de Oekraïense president gisteren. "Op verschillende niveaus proberen we Rusland richting vrede te bewegen. En we gaan door."