Sportkoepels worstelen met politieke statements, regenboog of niet
Een aanvoerdersband dragen met regenboogkleuren mag wel, een stadion in de regenboogkleuren verlichten dan weer niet, vindt de Europese voetbalbond UEFA. Internationale sportbonden hebben steeds meer moeite om een duidelijke grens te trekken tussen politiek en sport, ziet historicus Paul Reef. "Ze omarmen mensenrechten, maar zodra het concreet wordt, wordt het lastig."
De UEFA startte eerder een onderzoek naar de regenboogband die Manuel Neuer, doelman en aanvoerder van het Duitse elftal, draagt op het EK voetbal. Neuer ging vrijuit, omdat de UEFA de actie als een goede zaak kwalificeerde.
Maar een stadion in regenboogkleuren verlichten uit protest tegen anti-homowetgeving in Hongarije gaat de voetbalbond dus te ver. Het idee van de gemeenteraad van München om de Allianz Arena meerkleurig te maken rond de wedstrijd tussen Hongarije en Duitsland, morgenavond, krijgt geen toestemming vanwege de "politieke context" ervan.
Dat zou niet samengaan met de politieke neutraliteit van de UEFA, zo staat in een verklaring.
Rivkah op het Veld van NOS Sport, die een podcast maakte over homoseksualiteit in het profvoetbal, snapt die reactie niet. "Het is apart dat de actie met het stadion een politiek statement wordt genoemd. Het gaat hier niet om politiek, maar om mensenrechten."
'Lastige spagaat'
Of de UEFA een politiek neutrale organisatie is, is maar net hoe je het bekijkt, zegt historicus Paul Reef, die de statuten van de UEFA hier op heeft nageslagen. "Enerzijds zegt de bond dat die wil bijdragen aan gelijkheid en tolerantie, maar als je verder kijkt wordt ook gezegd dat je sport niet mag gebruiken voor iets politieks. Maar wat politiek is, wil de UEFA per geval zelf definiëren."
Reef schrijft aan de Radboud Universiteit een proefschrift over de geschiedenis van protest tegen mega-sportevenementen. Politiek protest rond sportevenementen neemt toe, zegt Reef, waardoor sportkoepels als de wereldvoetbalbond FIFA, de UEFA en het Internationaal Olympisch Comité dat niet kunnen negeren.
Dat zorgt voor een steeds vagere scheidslijn. "In principe staan sportbonden nu voor het opkomen voor mensenrechten, terwijl ze dit tien tot vijftien jaar geleden als iets politieks zagen", zegt Reef. "Ze omarmen mensenrechten, maar zodra het concreet wordt of gepolitiseerd, dan bevindt zo'n sportbond zich in een lastige spagaat."
In Duitsland zijn de kleuren van het stadion in München het gesprek van de dag:
De UEFA is inmiddels bijna tien jaar bezig met de no to racism-campagne. UEFA-voorzitter Ceferin zei dit jaar dat individuele statements van voetballers tegen racisme zijn toegestaan. "Spelers mogen zich wat betreft Black Lives Matter en discriminatie politiek uiten, wat tot voor kort echt verboden was."
Het opkomen voor mensen- en lhbti-rechten is breder, maar raakt ook thema's als ongelijkheid en discriminatie, betoogt Reef. "Eigenlijk maken de bonden het zich heel lastig. De sluis tussen sport en politiek is open, je kunt niet A zeggen en dan niet B doen."
Dat protest meer gemeengoed wordt, kan ook zorgen voor inflatie, vindt Reef. "Dat maakt ook dat het een verplicht nummer of een ritueel wordt en het veel zeggingskracht verliest als er geen concrete consequenties aan worden verbonden."
Beperkte invloed
Hier is Op het Veld het mee eens. "Eén keer per jaar een regenboogarmband dragen, zoals Neuer dat doet, heeft maar beperkte invloed. Voor veel lhbti-jongeren is zo'n statement in het stadion gaaf, maar zij vinden dat de echte verandering toch echt van de nationale en internationale bonden moeten komen. Ze pleiten voor gelijkheid, maar houden nu nog te veel tegen."
Dat stadion was een gaaf statement geweest, maar echte verandering zal toch echt van de nationale en internationale bonden moeten komen. Ze pleiten voor gelijkheid, maar houden nu nog te veel tegen."
Het Nederlands elftal speelt zondag de achtste finale in Hongarije. Demissionair premier Rutte noemde de nieuwe wetgeving daar gisteren onacceptabel, maar zei ook dat de Oranjespelers wat hem betreft geen statement moeten maken. "Hou de sport, hou de atleten daar nou buiten", zei Rutte.
Overigens lijken de stadions in regenboogkleuren er tóch te komen: nu het bij de wedstrijd in München niet mag, hebben onder meer Keulen en Frankfurt aangekondigd hun stadions zo te verlichten.
