Pas veel minder maatregelen na meer prikken: welke vaccins komen er nog aan?
Anna Mees
redacteur Online
Pas tegen de zomer kunnen naar verwachting de meest beperkende coronamaatregelen van tafel, zei minister De Jonge deze week. Het aantal aan Nederland geleverde vaccins is daarbij cruciaal.
Naast de vaccins waar op dit moment mee wordt geprikt, van BioNTech/Pfizer, Moderna en AstraZeneca, en het Janssen-vaccin dat wordt beoordeeld door het Europees Geneesmiddelenagentschap (EMA), zitten er voor Nederland nog vier vaccins in de pijplijn.
Het gaat om Novavax (VS), Curevac (Duitsland), Valneva (Frankrijk) en Sanofi-GSK (Frankrijk/VK). Hoe staat het met de ontwikkeling daarvan en wanneer worden ze verwacht?
1. Novavax
Voor zover nu bekend, verschilt de werking van 60 tot 90 procent. Mensen die het vaccin krijgen, hebben twee prikken nodig, net als bij die van BioNTech/Pfizer, Moderna en AstraZeneca. Het Novavax-vaccin kan worden bewaard en vervoerd op koelkasttemperatuur.
De resultaten van een van de fase 3-studies worden dit kwartaal verwacht. En de EMA is op 3 februari begonnen aan een rolling review. Hierbij kijken de beoordelaars als het ware al mee in de keuken. De farmaceut deelt resultaten uit eerdere fases van het onderzoek en de beoordelaars kunnen alvast vragen stellen aan de ontwikkelaars.
Nederland verwacht in het tweede kwartaal 600.000 doses van dit vaccin binnen te krijgen. In totaal, tot en met het eerste kwartaal van 2022, verwacht Nederland 3,8 miljoen doses. De EU onderhandelt nog met de farmaceut over leveringen.
Uniek aan dit coronavaccin is dat het een zogenoemd subunit-eiwitvaccin is, waarbij specifieke viruseiwitten een immuunrespons veroorzaken. "Door deze eiwit-onderdelen in te spuiten wordt het immuunsysteem van het lichaam daaraan blootgesteld en kan het erop reageren", legt hoogleraar vaccinologie aan de Rijksuniversiteit Groningen Anke Huckriede uit.
De eiwitten moeten door een levend organisme zijn aangemaakt. Dat kunnen bijvoorbeeld bacteriën of gistcellen zijn. In het geval van Novavax is het gemaakt van insectencellen, van een mot om preciezer te zijn. "Die cellen krijgen de instructie voor het aanmaken van het spike-eiwit van het SARS-CoV-2-virus en produceren vervolgens eiwit. Dat komt in het vaccin, samen met een hulpstof die helpt om het immuunsysteem in te schakelen."
2. Curevac
Net als huidige vaccins, is dat van Curevac een RNA-vaccin. Ook hiervan zijn twee prikken nodig. Op koelkasttemperatuur kan het tot drie maanden worden bewaard.
De studies bevinden zich in fase 3. Er doen 2000 Nederlandse proefpersonen aan mee via het UMC Utrecht. De EMA is op 13 februari begonnen aan een rolling review.
De EU heeft een contract met de producent en Nederland verwacht in het derde kwartaal 2,3 miljoen doses. In totaal, tot en met het eerste kwartaal van 2022, verwacht Nederland 10,7 miljoen doses.
3. Valneva
Dit vaccin werkt met een klassieke methode en op eenzelfde manier als de griepprik. Het virus wordt in enorme hoeveelheden gekweekt in bepaalde cellen, zegt hoogleraar Huckriede.
"Vervolgens wordt het chemisch geïnactiveerd, zodat het niet meer infectieus is, dus geen ziektesymptomen meer kan opwekken." Ook Valneva gebruikt hulpstoffen om het immuunsysteem in te schakelen.
De ontwikkeling zit nog in de beginfase (fase 1-2). In het eerste kwartaal van volgend jaar worden 1,2 miljoen doses verwacht. De EU onderhandelt nog met de farmaceut over leveringen.
4. Sanofi-GSK
De EU heeft in september een contract getekend voor 300 miljoen doses van het Sanofi-GSK-vaccin. In december bleek dat de fase 1- en 2-studies niet goed genoeg werkte bij mensen boven de 49. Daardoor liep de ontwikkeling van het vaccin vertraging op. Nederland verwacht eind dit en begin volgend jaar in totaal 11,7 miljoen doses.
