Algemene Beschouwingen: debat over rijksbegroting, maar vooral begin van campagne
Vandaag en morgen kruisen Kamer en kabinet de degens over de kabinetsplannen voor volgend jaar: de Algemene Politieke Beschouwingen die traditioneel volgen op Prinsjesdag.
Enige officiële agendapunt: de rijksbegroting. Maar de tijden dat het alleen maar dáárover ging zijn al lang vervlogen.
Dit jaar worden de beschouwingen zowel binnen als buiten Den Haag vooral gezien als het begin van de campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen van volgend jaar maart. Politiek verslaggever Xander van der Wulp: "Het debat wordt twee dagen live gestreamd en voor een deel op televisie uitgezonden. Dat weten zowel coalitiepartijen als oppositiepartijen, dus een uitgelezen kans voor hen om zichzelf en hun standpunten onder de aandacht te brengen".
De coronacrisis en de daarmee gepaard gaande onzekerheden zullen als een rode draad door het debat lopen. Dat het steeds ingewikkelder wordt om voorspellingen te doen over de toekomst, de inkomens van mensen en de koopkrachtplaatjes, begrijpt iedereen. Die koopkrachtplaatjes kunnen een week later alweer heel anders uitvallen. Toch grijpen de partijen de kans om de door het kabinet gemaakte keuzes onder de loep te leggen.
Coronamaatregelen en huwelijk Grapperhaus
"De coronamaatregelen en bijvoorbeeld het tekort aan testen zullen aan bod komen", zegt Van der Wulp. "Verder zullen de linkse partijen (PvdA, GroenLinks, SP) de kans aangrijpen opnieuw hun zorgen te uiten over de te lage salarissen in de zorg en de positie van leraren."
Partijen als de PVV en Forum voor Democratie zullen het vluchtelingenbeleid breed uitmeten en ook het besluit om migranten uit het uitgebrande kamp Moria te laten komen. Verder komt de positie van de rechtsstaat ter sprake, denkt Van der Wulp. "De gang van zaken in het Wilders-proces, het niet in acht nemen van de coronaregels op het huwelijk van Grapperhaus. En daar is de ophef over de nevenactiviteiten van de officier van justitie in het Akwasi-dossier nog bijgekomen."
Profilering coalitiepartijen
Nu de verkiezingen naderen verwacht Van der Wulp dat ook coalitiepartijen wat meer met hun eigen verhaal zullen komen. "De Moria-situatie en het al dan niet opvangen van gevluchte migranten liet al zien dat het compromissen sluiten ook bij hen begint te irriteren." Van der Wulp verwacht dat ChristenUnie en D66 op de terreinen van het vluchtelingenbeleid en klimaat met hun eigen verhaal komen waarbij ze verdergaande maatregelen willen dan het kabinet tot nu toe van plan is.
Het CDA komt terug van opvattingen die de partij eerder wel steunde. Volgens de christendemocraten heeft de coronacrisis aangetoond dat er grenzen zijn aan de liberalisering en marktwerking. De Jonge zei er al iets over in zijn speech, afgelopen weekend. Weer terug naar meer overheidsbemoeienis, is het nieuwe verhaal van het CDA.
En daarmee bewegen alle partijen zich vandaag en morgen in de richting van de verkiezingen, waarbij bijna alle lijsttrekkers die het volgend jaar tegen elkaar op gaan nemen deze dagen in actie komen, met uitzondering van Kaag en De Jonge. Vanwege de coronamaatregelen is de bezetting in vak K beperkt. Kaag is er niet. De Jonge is wel in de Kamer, maar komt niet aan het woord.
Nieuwe plannen
Bij het zien van al die partijen met hun eigen wensen kan een kijker al gauw tot de conclusie komen dat het politieke landschap meer dan ooit versplinterd is. Van der Wulp: "Dat is het ook. Daardoor is er voor kiezers straks bij de verkiezingen veel keuze. Je vraagt je wel af wat dat voor de formatie zal betekenen, als er veel - ongeveer even grote - middenpartijen ontstaan. Dat zou het er niet eenvoudiger op maken. Aan de andere kant: de waardering voor het kabinet in de coronacrisis blijkt nog steeds groot".
Nog even terug naar de begroting: in het laatste jaar van dit kabinet neemt Rutte - toch een man die zijn zaken op orde wil hebben- afscheid met een tekort van 44 miljard euro. Een volgend kabinet begint met een staatsschuld van 500 miljard euro. Toegegeven: iedereen zal begrijpen dat in tijden van crisis deze keuzes nodig waren, maar toch is politiek verslaggever Xander van der Wulp nog wel benieuwd of en hoe oppositiepartijen dit zullen aankaarten.
Uiteindelijk zal de Kamer na twee dagen debatteren met het grootste deel van de plannen van het kabinet instemmen. Maar welke kanttekeningen, aanpassingen of zelfs helemaal nieuwe plannen uit de Kamer daaraan worden toegevoegd, dat weten we morgenavond pas.
