Angst voor geweld bij neerslaan Iraanse protesten, maar 'november' nog ver weg
De betogingen van de afgelopen dagen in Iran tegen het regime doen vrezen voor een net zo gewelddadige reactie van ordetroepen als bij de betogingen in november. Toen groeiden demonstraties tegen brandstofprijzen uit tot een massaal protest tegen de overheid, dat bloedig werd neergeslagen.
Toch zijn de opstanden moeilijk met elkaar te vergelijken. "De demonstraties van nu zijn niet van dezelfde aard en omvang als die van afgelopen november", zegt correspondent Daisy Mohr, die net terug is uit Teheran. "Toen waren er massale demonstraties in diverse steden. Dat hield wekenlang aan." De betogingen in november kostten volgens onder meer persbureau Reuters aan meer dan 1500 van de vele duizenden betogers in het land het leven.
De huidige demonstraties begonnen nadat de Iraanse autoriteiten hadden toegegeven dat woensdag een Oekraïense passagiersvliegtuig in de buurt van Teheran uit de lucht was geschoten. Alle 176 inzittenden kwamen om het leven.
Ontkenning
Demonstranten zijn woedend dat autoriteiten eerst dagenlang ontkenden er iets mee te maken te hebben. Pas onder druk van foto's en video's op sociale media en bewijsmateriaal dat door buitenlandse inlichtingendiensten was verzameld, gaf het regime toe. Het neerhalen van de Boeing 737 zou een menselijke fout zijn geweest.
Volgens het Iraanse persbureau ILNA werd er zondag door zo'n 3000 mensen gedemonstreerd in Teheran. Ook nu duiken er beelden op die erop wijzen dat ordetroepen met kogels en traangas op demonstranten hebben afgevuurd. De politie in Teheran ontkent dat.
Beelden van het protest van gisteravond gaan rond op sociale media en zijn geverifieerd door persbureau AP. De video kan als schokkend worden ervaren:
Los van de omvang en het geweld waarmee ze werden neergeslagen, verschillen de demonstraties van november en nu ook op andere vlakken. Was het in november vooral de arbeidersklasse die zijn onvrede kenbaar maakte, nu zijn het vooral mensen uit de middenklasse.
"Nu zie je kleine groepen jonge mensen, met name in Teheran, scherpe leuzen roepen tegen het regime", zegt Mohr. "Een tegengeluid na de massabijeenkomsten die het regime had georganiseerd rond de uitvaart van de door Amerika geliquideerde generaal Soleimani."
De mensen die nu protesteren kijken, meer dan de betogers in november, over de landsgrenzen heen. Volgens hen zijn niet de VS, Israël en andere westerse landen schuldig aan de economische problemen in Iran, zoals het regime vaak beweert, maar bemoeilijken juist de Iraanse geestelijk leiders het leven van de gemiddelde Iraniër.
Afschrikking
Maar het regime zit niet op een tegengeluid te wachten. "Agenten in burger en ordetroepen zitten daar heel erg bovenop en grijpen hard in", zegt Mohr. "Er is al een aantal gewonden gevallen. Dat schrikt demonstranten af."
Dat de opkomst veel minder groot is dan in november, ziet Mohr als ook een gevolg van het geweld waarmee die demonstraties werden neergeslagen. "Je zou kunnen zeggen dat die aantallen doden een afschrikwekkend effect hebben op de bereidheid om nu de straat op te gaan en tegen de Iraanse leiders te demonstreren."
