Geen toegang tot zitting 'zeer ongebruikelijk', maar gebeurt toch af en toe
De twee zittingen in Marengo-proces van volgende week vinden achter gesloten deuren plaats. De rechtbank in Amsterdam heeft dat bepaald vanwege de moord op advocaat Derk Wiersum. De zaak draait om een serie liquidaties, waartoe onder anderen de voortvluchtige crimineel Ridouan Taghi opdracht zou hebben gegeven. De vermoorde advocaat stond de kroongetuige bij in het proces.
Het weren van publiek en pers bij een zitting gebeurt zelden. Rechtszaken zijn juist openbaar om het kunnen controleren van de rechter mogelijk te maken. Dit is zelfs vastgelegd in de grondwet.
Toch kan er om een aantal redenen worden afgeweken van een openbare zitting. De rechter kan dat doen in het belang van de openbare orde, in het belang van de staatsveiligheid, om de persoonlijke levenssfeer van een van de partijen te beschermen, of als het een goede rechtspleging kan beschadigen (bijvoorbeeld als er gevoelige informatie wordt besproken).
Wat de precieze redenen zijn om de zittingen in Marengo-proces niet toegankelijk maken, heeft de rechtbank niet gezegd. Toch kunnen juridisch experts de stap goed begrijpen, zeggen ze tegen de NOS.
"Dit is zeer ongebruikelijk, maar ik kan het me bij deze zaak wel voorstellen", zegt Theo de Roos, emeritus-hoogleraar strafrecht. "De zaak is zwaar belast en ik begrijp dat ze even rustig moeten kijken hoe die verdergaat, zonder dat het publiek direct meekijkt." Stijn Franken, advocaat en hoogleraar strafprocesrecht, wijst erop dat er allerlei emoties kunnen loskomen die je niet nu al kunt voorspellen. "Het is zinvol om dan te besluiten die zittingen alleen met de direct betrokkenen te doen".
Publiek en pers niet laten meekijken kan ook een praktische reden hebben. Misschien worden er wel beveiligingsmaatregelen voor betrokkenen besproken, zegt De Roos. "Dat wil je niet de dag erna meteen in de krant hebben staan."
Hij kent maar één andere zaak die onder vergelijkbare omstandigheden niet in het openbaar plaatsvond: die tegen drugscrimineel Mink Kok in 1999. Waarom dit gebeurde is niet helemaal duidelijk, maar het zou te maken hebben gehad met de rol die de inlichtingendiensten speelden in het dossier, staat beschreven in een boek van journaliste Marian Husken.
In Nieuwsuur zei oud-rechter Frans Bauduin het verstandig te vinden het Marengo-proces achter gesloten deuren te houden:
Er zijn de afgelopen jaren meer zaken geweest waarvan we nooit een verslag hebben kunnen lezen. Zo vond in 2015 een proces tegen een Syrië-ganger achter gesloten deuren plaats vanwege de staatsveiligheid. Alhoewel hier geen mededelingen over zijn gedaan, kan dit te maken hebben gehad met verklaringen van de verdachte over de situatie van Nederlanders in het oorlogsgebied.
In 2017 vond een deel van de zaak tegen Volkert van der Graaf, vanwege het schenden van zijn meldplicht, achter gesloten deuren plaats. Dit gebeurde in verband met privégegevens die anders openbaar zouden worden.
Ook het proces dit jaar van een familielid van Nabil B., de kroongetuige in het Marengo-proces, versus de Nederlandse overheid, was geheim. De zaak draaide om betere beveiliging, en juist veiligheidsredenen werden aangegrepen om het proces uit de openbaarheid te houden.
Ook eergisteren nog werd een zaak achter gesloten deuren behandeld. Die draaide om de moord op twee No Surrender-leden. Tijdens de zitting zou nieuwe informatie worden gepresenteerd die niet naar buiten mocht komen, want dit zou volgens het Openbaar Ministerie niet in het belang zijn van de goede rechtspleging.
De hiervoor genoemde zittingen zijn een paar van de uitzonderingen op de regel. Veruit de meeste van duizenden zittingen die jaarlijks plaatsvinden zijn wel toegankelijk voor pers en publiek.
