Drie zetels verschil tussen exitpoll en uitslag FvD: 'Het blijft een steekproef'
De ANP-prognose van de verkiezingsuitslag met zo'n 98,5 procent van de stemmen geteld kwam rond het middaguur: 13 zetels voor Forum voor Democratie in de Eerste Kamer. Daarmee is FvD niet slechts de grote winnaar, maar straks in één klap waarschijnlijk de grootste partij in de Senaat.
In de Ipsos-exitpoll voor de zetelverdeling in de Eerste Kamer die de NOS gisteravond om 22.00 uur naar buiten bracht, was de VVD nog de grootste met 12 zetels. Forum was in die exitpoll goed voor 10 zetels. Hoe valt het verschil te verklaren?
Het is in het verleden vaker gebeurd: peilingen of exitpolls die ernaast zaten. Die onzekerheid leidde er bijvoorbeeld al toe dat de NOS niet meer over 'losse' peilingen bericht, maar de Peilingwijzer hanteert.
In de aanloop naar de Provinciale Staten- en waterschapsverkiezingen van gisteren had onderzoeksbureau Ipsos van tevoren al gezegd: een verschil van één zetel voor een partij tussen de exitpoll en de uitslag kan goed, twee ook nog, maar dat is minder waarschijnlijk.
'Buiten de marge'
Het werden drie zetels, "een verschil buiten de marge" in jargon. Ipsos-onderzoeker Sjoerd van Heck noemt dat verschil vervelend. Volgens hem kan een aantal factoren het verschil verklaren.
Ten eerste waren er minder mensen die wilden zeggen op welke partij ze hadden gestemd, zegt Van Heck. "Dat hebben we in het verleden ook wel gezien. Gisteren kregen we uit sommige stembureaus al gekke percentages waaruit bleek dat er meer 'weigeraars' waren dan normaal."
Bij eerdere verkiezingen was het zo dat kiezers bijvoorbeeld minder geneigd zijn om aan de onderzoekers te vertellen dat ze op de PVV hebben gestemd, zegt Van Heck. Daar wordt dan door de onderzoekers wel rekening mee gehouden.
En daar komt de tweede factor om de hoek kijken: omdat Forum voor Democratie een nieuwe partij is, zijn er geen historische gegevens voorhanden. Daardoor kan er voor de exitpoll geen rekening gehouden worden met bijvoorbeeld opkomsttrends.
Data stembureaus
Ipsos vroeg gisteren de hele dag aan mensen in 105 stembureaus wat ze hebben gestemd. Dat onderzoek ging door totdat de stembureaus om 21.00 uur sloten. Op basis daarvan is de exitpoll voor de Eerste Kamer opgesteld.
"Wij willen nu eerst de data bekijken van de verschillende bureaus waar wij onderzoek hebben uitgevoerd. Om te kijken waar hem het verschil in zit waar mensen op gestemd hebben en wat wij aan resultaten hebben van die stembureaus."
De exitpoll geldt als zeer betrouwbaar, omdat er niet gevraagd wordt naar wat mensen willen gaan stemmen, maar naar wat mensen hebben gestemd. Van Heck wijst erop dat de drie door Ipsos uitgevoerde exitpolls voor de provincies Zuid-Holland, Gelderland en Noord-Brabant wel allemaal accuraat waren.
In de exitpoll voor de zetelverdeling in de Eerste Kamer is alleen bij Forum een groot verschil, het zeteltal van de andere partijen ten opzichte van de prognose van de uitslag verschilt hooguit één zetel. Toch kan het altijd gebeuren dat de uitslag buiten de marge van een exitpoll zit, benadrukt Van Heck. "Het blijft een steekproef."
