Zware tegenslag voor premier May, ministers stappen op om brexit-akkoord

Brexit-minister Raab heeft ontslag genomen. Naast hem zijn er vanochtend nog drie bewindspersonen uit het kabinet van premier May gestapt omdat ze het concept-akkoord met de EU niet kunnen steunen. Het gaat om de minister voor Werkgelegenheid en Pensioenen McVey, de staatssecretaris voor Noord-Ierland Vara en de brexit-staatssecretaris Braverman.

Er wordt rekening gehouden met een domino-effect dat leidt tot een regeringscrisis. Parlementsleden discussiëren openlijk over de positie van May.

Mays kabinet steunde gisteren na uren vergaderen het akkoord waar twintig maanden over is onderhandeld, maar al snel kwam naar buiten dat zo'n tien ministers grote twijfels hebben over de deal.

De 'backstop'

Raab was pro-brexit en vindt dat het bereikte akkoord niet voldoet aan de eisen. Hij volgde deze zomer David Davis op, de vorige brexit-minister die opstapte. Na deze wisseling werden de feitelijke onderhandelingen door een topambtenaar gevoerd, Raab was wel nauw betrokken bij het opstellen van het document.

Raab zegt vandaag dat hij onder meer de afspraken over Noord-Ierland en de 'backstop' niet kan steunen. Die zullen volgens hem de komende onderhandelingen over de toekomstige relatie tussen de EU en het Verenigd Koninkrijk negatief beïnvloeden.

De backstop is een vangnet dat moet garanderen dat er geen fysieke grens komt tussen de Ierse Republiek (dat EU-lid blijft) en Noord-Ierland. In het akkoord staat dat als er geen oplossing wordt gevonden om het grensverkeer tussen Noord-Ierland en Ierland te controleren, er tijdelijke douane-afspraken voor het Verenigd Koninkrijk worden afgesproken.

May legt aan het eind van de ochtend een verklaring af in het Lagerhuis over het concept-akkoord dat de scheiding tussen het VK en de EU eind maart moet regelen. Ze is nu niet alleen de steun van twee bewindslieden kwijt, ook in het parlement lijkt een meerderheid voor het akkoord vooralsnog ver weg.

Die 'backstop' is namelijk ook het grootste pijnpunt bij een deel van de Conservatieve parlementsleden. Ze vinden dat met dit voorstel het Verenigd Koninkrijk veel te nauw met de EU verbonden blijft. De Conservatieve brexiteers zijn bang dat de 'backstop' in de praktijk betekent dat het Verenigd Koninkrijk nog voor heel lang vastzit aan die douane-unie. Dat betekent dat ze zich ook moeten houden aan de EU-regels en de Britten niet vrij zijn in het sluiten van handelsakkoorden. In de Britse media wordt gespeculeerd over een motie van wantrouwen tegen May.

Het Conservatieve parlementslid en Remain-aanhanger Anna Soubry twitterde dat het vertrek van Raab het eind betekent van het akkoord. Volgens haar kan het niet anders dan dat May nu haar positie overweegt. Volgens haar moet er een regering van nationale eenheid komen.

Naast de problemen bij de Conservatieven, zijn ook de Noord-Ierse gedoogpartij DUP, de Schotse partij SNP en parlementsleden van Labour niet tevreden.

Labour zegt dat de regering van May niet meer geloofwaardig is nu "de regering uit elkaar valt en inmiddels de twintigste minister onder May is opgestapt". May is volgens Labour niet eens in staat om een akkoord te sluiten dat de steun heeft van haar kabinet, laat staan de steun van het parlement of het Britse volk.

Een deel van de parlementsleden van Labour vindt dat hun partijleider Corbyn zich achter een referendum moet scharen over de vraag of de brexit wel door moet gaan. Corbyn heeft het akkoord "knoeiwerk" genoemd.

De Noord-Ierse DUP en de SNP

De Noord-Ierse gedoogpartij DUP heeft altijd gezegd dat er geen uitzonderingspositie kan zijn voor Noord-Ierland. Ze willen dat voor de Noord-Ieren exact dezelfde voorwaarden gelden als voor de rest van het Verenigd Koninkrijk. "Als dat niet het geval is, dan heeft dat gevolgen", zei DUP-leider Arlene Foster gisteravond. "Wij als Unionisten kunnen geen akkoord steunen, waardoor het Verenigd Koninkrijk uit elkaar valt."

DUP-parlementslid Jim Shannon zei vanochtend tegen BBC radio Ulster dat zijn partij zeker tegen stemt. "Wij voelen ons verraden", zei hij.

De SNP, de Schotse partij, is ook niet blij. In het concept-akkoord wordt met geen woord gerept over Schotland, zei de Schotse premier Sturgeon gisteravond. "Het houdt geen rekening met onze belangen, en zorgt ervoor dat Schotland op een achterstand komt te staan."

De Schotse minister voor brexit, Michael Russell, zei vanochtend op BBC 1 dat de Schotse regering deze deal niet kan steunen. De Schotten stemden in het referendum tegen de brexit. Russell vindt dat als de Noord-Ieren een uitzonderingspositie krijgen, dat ook voor de Schotten moet kunnen. "Dit akkoord is niet in het nationaal belang", zei Russell.

Ondertussen bij de EU

De EU is intussen bezig met de volgende stappen die moeten worden gezet. De Europese leiders komen volgende week zondag bij elkaar om het concept-akkoord van de brexit-deal goed te keuren, maakte voorzitter Tusk van de Europese Raad vanochtend bekend op een gezamenlijke persconferentie met EU-brexit-onderhandelaar Barnier.

Tusk zei opnieuw dat iedereen verliest door de brexit, zowel de EU als de Britten. Volgens hem heeft Barnier met het sluiten van dit concept-akkoord aan de twee belangrijkste voorwaarden voldaan: het beperken van de schade door de brexit, en het verdedigen van de belangen van de EU-lidstaten en de EU als geheel.

EU-onderhandelaar Michel Barnier noemde het concept-akkoord een eerlijk en uitgebalanceerd akkoord. De komende dagen wordt aan een politieke tekst gewerkt, die de Europese Raad kan goedkeuren, zei Barnier. Hij overhandigde daarna officieel het 585 pagina's tellende concept-akkoord aan Tusk. Barnier praat later vandaag het Europees Parlement bij.

Na het ontvangen van het honderden pagina's tellende akkoord grapte Tusk dat hij "bijna alles" heeft gelezen: