Waarom westerse landen ook nu niet uithalen naar Saudi-Arabië

• Wim Kopinga

  redacteur Online

Het Westen lijkt het weer op een akkoordje te gooien met Saudi-Arabië. In ruil voor lucratieve deals met het land wordt de enorme schending van mensenrechten door de vingers gezien.

Ook nu is minister Wopke Hoekstra voorzichtig. Als Saudi-Arabië betrokken blijkt bij "het verdwijnen" van journalist Jamal Khashoggi, gaat hij volgende week niet naar het land toe. Maar verdere harde woorden ontbreken.

Internationaal volgen er ook maar weinig harde woorden richting Saudi-Arabië en kroonprins Mohammed bin Salman. Op dit moment lijkt het land zelfs bezig te zijn met sluiten van een 'prachtig compromis', zegt Turkije-correspondent Lucas Waagmeester.

Als er zo'n verklaring komt waar ook Turkije en de VS achter staan, komt Saudi-Arabië weer weg met iets waar geen ander land ooit mee weg zou kunnen komen, zegt arabist en jurist Laila al-Zwaini. "Als bijvoorbeeld Iran een journalist op zijn consulaat ombrengt, zal iedereen onmiddellijk reageren. Over de acties van het Saoedische koningshuis zijn we stil. We hebben het nooit over de mensenrechtenschendingen van Saudi-Arabië of oorlog in Jemen."

Olie en wapens

Waarom? Onze afhankelijkheid van olie, de handel in wapens en strategische belangen in het Midden-Oosten, zegt Zwaini. "Want als wij geen zaken doen met Saudi-Arabië, met wie dan wel? Wie kan er dan in de regio de kastanjes uit het vuur halen? Vroeger keken we dan naar Damascus, Caïro en Bagdad. Maar dat kan nu niet meer. Daarom kijken we nu naar Saudi-Arabië, een land dat door enorme investeringen en steun van het Westen opgekomen is."

De afgelopen jaren is het Westen Saudi-Arabië steeds meer gaan vertrouwen, zei de Nederlandse onderzoeker Pieter Wezeman gisteren tegen Nieuwsuur. "Anders zou je ze geen wapens geven." Wezeman werkt bij het Zweedse onderzoeksinstituut SIPRI en houdt daarvoor de wapenstromen naar het Midden-Oosten in de gaten. Hij zag dat Saudi-Arabië is uitgegroeid is tot "de tweede grootste klant voor de wapenindustrie".

Door de handel met het land zijn de westerse economieën volgens Zwaini steeds meer verstrengeld geraakt met die van Saudi-Arabië. Ook probeert het land door miljoenen aan pr-bedrijven te betalen hier goed in het nieuws te komen. "Kroonprins Mohammed bin Salman probeert zich het imago van moderne Arabische hervormer aan te meten. Hij laat het nu bijvoorbeeld toe dat vrouwen autorijden", zegt Zwaini. "Dat is iets dat door de meesten van ons met gejuich is ontvangen. Ondertussen zagen wij niet dat hij ze een gunst verleende, maar de echte hervormers oppakt of laat executeren. Hij gebruikt zoiets als afleiding, waardoor wij de andere kant op kijken."

Tijdrekken

Ze ziet wat er nu gebeurt, met een team dat onderzoek doet naar de verdwijning van Khashoggi, als tijdrekken. "Ze hebben nu de tijd om een plan te bedenken, zodat men er niet achter komt wat er écht gebeurd is." Zwaini gelooft niet dat een gezamenlijke verklaring van Saudi-Arabië, Turkije en de Verenigde Staten de waarheid weer zal geven.

"En ik vind het ernstig dat Saudi-Arabië blijkbaar zoveel macht over ons heeft. Als ook dit met een sisser af gaat lopen komen we in een hele nare situatie terecht. Dan zijn we met zijn allen gegijzeld door dit land."