2045 doden, mogelijk 5000 vermisten op Sulawesi, in een paar minuten

Wat aardbevingen betreft zijn de bewoners van Sulawesi wel wat gewend. Het Indonesische eiland ligt in een geologisch uiterst onrustig gebied waar twee aardkorstplaten op elkaar botsen.

De inwoners van de noordelijke stad Palu trokken zich vrijdagmiddag 28 september dan ook weinig aan van vijf bevingen met een kracht van 4.8 tot 6.1. Dit soort bevingen veroorzaken in Palu nauwelijks schade.

Maar de beving van even na 18.00 uur was van een ander kaliber. Die had ook een voor Sulawesi ongewone kracht van 7.5 en werd gevolgd door een tsunami en het betrekkelijk onbekende geologische verschijnsel van liquefactie, of een grondtsunami. Daarbij verliest de bodem zijn stabiliteit door diepe modderscheuren.

Musrifah

Musrifah, een inwoonster van Palu, vertelde haar verhaal aan persbureau AP. Ze had die middag en avond familie op bezoek en ze zouden bijna aan tafel gaan. Kort na 18.00 uur begon haar huis hevig te schudden. Foto's vielen van de muur en borden, glazen en de tv vielen kapot op de tegelvloer. Instinctief nam ze haar 2-jarige zoontje Bima in haar armen.

Seconden later sprongen er scheuren in de betonnen muren van haar huis en vulde de ruimte zich met stof. "Mama", schreeuwde Bima. Zijn lichaam trilde en hij klemde zijn armen rond haar nek. "Wees niet bang", zei ze. "Ik ben hier."

Musrifah en haar familie renden naar buiten. In de stad waren gebouwen ingestort, waaronder een hotel en een supermarkt, maar in haar buurt stond bijna alles nog overeind. Het was een chaos op straat, maar Musrifah dacht dat het ergste achter de rug was.

Palu ligt aan de zuidkant van een 25 kilometer lange baai en is aan drie kanten omgeven door bergen. "We dachten dat die ons zouden beschermen tegen het geweld van de zee", zei Musrifah.

Maar het centrum van deze beving lag dicht aan de oppervlakte. Volgens Indonesische autoriteiten stuwde een kracht van 200 keer de atoombom van Hiroshima een tsunami op Sulawesi af, en die kwam precies door de baai naar Palu.

Op beelden is te zien hoe een muur van water op het strand afstormt, terwijl mensen zich wanhopig in veiligheid proberen te brengen. Huisjes aan het strand worden weggevaagd en belanden op auto's, die ook worden weggespoeld.

Ook het huis van Musrifah bezwijkt onder het water, maar iedereen weet het te overleven. Staand op het terras van het verwoeste huis hoorden ze plotseling een gebulder aanzwellen. Musrifah keek om en zag de metershoge muur van de tweede tsunami op zich afkomen.

Het volgende ogenblik stortte het water zich op haar en werd alles zwart. Het voelde alsof ze ondersteboven in een draaikolk zat en ze moest haar kind loslaten. Uiteindelijk kon ze zich aan een betonnen plaat vastgrijpen en uit het water komen. Ze was alleen en bevond zich op een kilometer van de plek waarvandaan ze door het water was meegenomen.

Kilometers verder voltrok zich vrijwel tegelijkertijd een 'grondtsunami'. Toen de aardbeving de grond aan het schudden bracht, kwamen door de scheuren water en modder omhoog, waardoor de bodem alle stabiliteit verloor. Bijna alles wat erop stond, zakte weg in de modder. Liquefactie is de naam van dit verschijnsel.

"De modder kwam van alle kanten, tilde gebouwen op en zoog ze weg", zei de 56-jarige Asran. Hij zag in enkele minuten zijn hele buurt in de modder verdwijnen.

Verder naar het oosten probeerde de 32-jarige Erli Yati op haar motor aan het natuurgeweld te ontsnappen. Ze kwam niet ver want links, rechts en achter haar kwam de bodem omhoog. "Mensen riepen: 'Help! Help!'. Maar dat was onmogelijk", zei ze. "Ze zakten weg in de modder."

In de door de grondtsunami getroffen wijken zijn 3000 huizen verdwenen of vernietigd. 5000 mensen worden vermist, het grootste deel is waarschijnlijk door de modder verzwolgen. De autoriteiten overwegen om deze wijken tot massagraven te verklaren.

Musrifah meldde zich die avond bij een moskee die als noodopvang functioneerde. Na middernacht vond ze haar man en 5-jarige-dochtertje terug. Die waren op het moment van de ramp niet thuis geweest.

De volgende dag gingen ze terug naar de plek waar hun huis had gestaan. Vijf dagen zochten ze tevergeefs naar Bima. In het ziekenhuis in de stad, waar de lijken verzameld werden, openden ze zak na zak, maar ze vonden hem niet.

Vorige week donderdag zei iets in haar binnenste dat ze in een hoop puin op 200 meter van hun huis moesten gaan zoeken. Daar vond ze hem. Zijn gezicht was onherkenbaar, maar het lichaampje droeg het grijze shirt, de turquoise broek en blauwe sandaaltjes die Bima de avond van de ramp ook aanhad.