Ruzie tussen Canada en Saudi-Arabië: van boze tweet naar diplomatieke rel
Een ambassadeur die wordt uitgezet, een defensiedeal ter waarde van 15 miljard dollar die in de papierversnipperaar gaat en duizenden studenten die worden overgeplaatst; de ruzie tussen Canada en Saudi-Arabië loopt steeds hoger op.
Ondanks de 10.000 kilometer tussen Ottawa en Riyad volgen de stappen in de diplomatieke rel tussen de twee landen elkaar in rap tempo op. Vannacht schrapte de koninklijke vliegtuigmaatschappij van Saudi-Arabië alle directe vluchten naar en van Toronto, Canada's grootste stad.
Wat is er aan de hand?
Het begon allemaal met een tweetje. De Canadese minister van Buitenlandse Zaken, Chrystia Freeland, zei donderdag zeer verontrust te zijn over de arrestatie van Samar Badawi. Een prominente vrouwenrechtenactivist met Canadees paspoort, die vorige week samen met een andere Saudische activiste werd vastgezet.
Op vrijdag drong Canada via het officiële Twitteraccount van Buitenlandse Zaken aan op "onmiddellijke vrijlating" van Badawi en andere mensenrechtenactivisten. Dat viel niet goed bij de regering in Riyad.
Een aanval op Saudi-Arabië
De woorden 'onmiddellijk' en 'vrijlating' schoten de Saudiërs in het verkeerde keelgat. Het komt neer op "onmiskenbare inmenging" bij binnenlandse aangelegenheden, reageerde Saudi-Arabië. "Dat gaat in tegen de internationale protocollen" en is "een aanval op Saudi-Arabië".
De Canadese ambassadeur werd zondag per direct persona non grata verklaard en gesommeerd het land binnen 24 uur te verlaten. Ook riep de Saudische regering zijn eigen ambassadeur in Canada terug en bevroor het alle "nieuwe handelsbetrekkingen" met Ottawa.
Daar bleef het niet bij. Een nieuwe reeks maatregelen volgde gisteren, toen Riyad zei alle 16.000 Saudiërs die in Canada studeren over te plaatsen naar andere landen. Ook schrapte het directe vluchten van en naar Toronto en werd een lucratief defensiecontract opgezegd.
Het is een harde reactie van Saudi-Arabië. "Het lijkt er op dat Saudi-Arabië de Canadese bemoeienissen aangrijpt om een boodschap af te geven aan de rest van de wereld", zegt Midden-Oosten-correspondent Marcel van der Steen. "Nu in het land een hoop aan het veranderen is, wil Saudi-Arabië het Westen de mond snoeren: dit doen wij zelf, zonder jullie bemoeienissen."
De kroonprins van het rijke Saudi-Arabië, Mohammad bin Salman, is in eigen land bezig met een groot charmeoffensief door in rap tempo hervormingen door te voeren. Vrouwen mogen sinds een paar maanden autorijden en sportwedstrijden bezoeken. Ook de deuren van bioscopen gingen voor het eerst in 37 jaar open.
"Hij heeft grote stappen gezet om het land en de economie te hervormen", zegt Marcel van der Steen. "Maar tegelijkertijd vraagt het buitenland zich af welk motief daar achter zit. Wil hij de islam echt matigen en vrouwen echt meer rechten geven of doet hij het vooral om zijn imago te poetsen voor buitenlandse investeerders?"
Kritiek
Aanleiding om van dat laatste uit te gaan, is er genoeg. Zo zijn sinds mei al meer dan tien vrouwelijke activisten opgepakt. Internationaal krijgt Saudi-Arabië vooral kritiek over zich heen vanwege de zware bombardementen die het al jaren uitvoert in het straatarme Jemen. Met, wat sommigen noemen, de grootste humanitaire ramp van dit moment tot gevolg.
De serie harde maatregelen uit Riyad is in ieder geval een duidelijke waarschuwing aan landen die dreigen zich met Saudi-Arabië te bemoeien, zegt ook Thomas Juneau tegen The Atlantic. Hij is hoogleraar Midden-Oosten-studies aan de Universiteit van Ottowa. "Dat het daarvoor de band met Canada op moet offeren, neemt het voor lief. Saudi-Arabië tolereert geen kritiek op binnenlandse aangelegenheden. En als een land dat wel waagt, wordt het daarvoor bestraft."
Back-up?
Canada lijkt ondertussen weinig onder de indruk van de Saudische maatregelen en blijft achter de uitspraken staan. "We spreken ons wereldwijd consistent uit voor de rechten van vrouwen. Zowel publiek, als in vergaderingen achter gesloten deuren", herhaalde Chrystia Freeland, de minister van Buitenlandse Zaken, gisteren. "En dat blijven we doen."
Susan Rice, de voormalig Amerikaans ambassadeur van de Verenigde Naties, riep Europa en de Verenigde Staten op Canada daarin te steunen. "Ze moeten Saudi-Arabië duidelijk maken dat we niet terugdeinzen", twitterde ze.
Ook Amnesty International drong er bij minister Blok van Buitenlandse Zaken, en zijn Europese collega's, op aan zich publiekelijk uit te spreken voor de vrijlating van mensenrechtenactivisten in Saudi-Arabië.
Maar grootschalige bijval komt er voorlopig niet. De Europese Commissie zei vandaag opheldering te willen, maar weigert betrokken te raken bij de diplomatieke ruzie tussen Saudi-Arabië en Canada. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken noemde beide landen in een eerste reactie 'goede bondgenoten' en dringt bij Riyad aan op een eerlijke rechtsgang. Harde statements blijven uit.
