Marco Kroon: de militair, de verklaring, de onrust en de twijfels
Mitchell van de Klundert
redacteur Online
Mitchell van de Klundert
redacteur Online
Nationale held, bescheiden leider, voormalig kroegbaas en bovenal militair. Marco Kroon is het allemaal en het maakt hem waarschijnlijk de bekendste Nederlandse militair in actieve dienst.
Vandaag is hij opnieuw in het nieuws, nu vanwege de twijfels die worden geuit over zijn verklaring van eerder dit jaar. Daarin zegt hij in 2007 in Afghanistan te zijn ontvoerd en later zijn ontvoerder te hebben gedood.
Dit is wat je moet weten over Marco Kroon in zes delen: de militair, de onderscheiding, de kroeg, de verklaring, de onrust en de twijfels.
De militair
Marco Kroon wil al militair worden zolang hij zich kan herinneren, vertelt hij in de documentaire 'Helden' van Hans Heijnen uit 2014. Die carrière begint in 1989 bij het Korps Mariniers. Negen jaar later stapt hij over naar het Korps Commandotroepen en klimt hij op naar leidinggevende functies. In 2005 wordt Kroon voor het eerst uitgezonden naar Afghanistan en later ook in 2006 en 2007.
Een aantal gebeurtenissen in de laatste twee missies gaan grote impact hebben op zijn leven.
Ik weet niet beter dan dat ik als kind al met een gecamoufleerd gezicht wilde rondlopen. Vanaf het moment dat ik kan denken wilde ik militair worden.
De onderscheiding
Kroon wordt landelijk bekend in 2009 als hij wordt voorgedragen voor de Militaire Willems-Orde, de hoogste Nederlandse onderscheiding. Koningin Beatrix geeft hem de onderscheiding vanwege ongekende persoonlijke moed tijdens verschillende gevechtsacties in Afghanistan in 2006. "Hij krijgt deze onderscheiding niet voor een enkele actie, maar voor zijn optreden als leider, als militair en als mens tijdens de hele missie", zegt de koningin in haar toespraak.
Over de reden dat Kroon de onderscheiding krijgt, schrijft het ministerie van Defensie: "Kapitein Kroon leidt zijn peloton op kundige, inventieve en inspirerende wijze. Mede door zijn optreden weet het peloton de zware en soms lange gevechten telkens in zijn voordeel en zonder personele verliezen te beslechten."
Ik draag hem met trots, maar het is niet altijd een lust. Ik denk dat ik hem pas ga waarderen als ik vijftig ben, als ik in wat rustiger vaarwater kom.
De kroeg
Al voor het ontvangen van de Willems-Orde is Kroon tijdelijk een ander pad ingeslagen. Een jaar na zijn laatste uitzending naar Afghanistan in 2007 begint hij als kroegbaas in Den Bosch, terwijl hij ook nog voor Defensie blijft werken.
In 2010 wordt bekend dat het Openbaar Ministerie onderzoek doet naar Kroon vanwege het bezit van harddrugs en wapens. Een aanklacht volgt, maar een jaar later wordt hij vrijgesproken van cocaïnebezit. Voor het bezit van stroomstootwapens krijgt hij wel een voorwaardelijke werkstraf en een geldboete.
Kroon eist daarna een schadevergoeding en excuses van de Nederlandse staat. Die claim laat hij in 2012 vallen. De kroeg heeft Kroon intussen verkocht. Eerherstel komt er eind 2012 volgens Kroon met een nieuwe aanstelling als compagnie-commandant in Oirschot.
Ik kreeg een meer bestuurlijke functie, maar ik ben geen manager, ik ben een leider. Ik wilde iets met mensen doen. Dat heeft geresulteerd in de aankoop van een kroeg. Ik heb het drie jaar volgehouden, maar mijn roeping ligt hier.
De verklaring
Kroon publiceert in 2012 en 2013 boeken over zijn ervaringen als militair, de missies en zijn "val van hero tot zero", zoals hij het zelf noemt. Toch zijn het niet die boeken, maar een verklaring in het AD van afgelopen februari die het meeste stof doet opwaaien.
Kroon meldt dat er sinds 2017 een onderzoek dat naar hem loopt vanwege een 'geweldsincident' in Afghanistan in 2007. Dat incident heeft hij zelf gemeld en gaat over het doden van een vijand die hem uiterst hardhandig had ondervraagd, mishandeld en vernederd. Hij zegt het incident lange tijd geheim hebben moeten houden, vanwege de grote politieke en militaire gevoeligheid.
Ik wil nogmaals benadrukken: ik heb naar eer en geweten gehandeld en ik zie daarom ook de uitkomst van een eventueel onderzoek van het OM ook met veel vertrouwen tegemoet.
De onrust
Terwijl het onderzoek loopt, groeit de onrust onder collega's van Kroon. Ze vrezen dat de verklaring van Kroon hun veiligheid bij missies in gevaar kan brengen. Nieuwsuur achterhaalt in februari meer informatie over het incident waar Kroon bij betrokken was, maar publiceert op verzoek van minister Bijleveld van Defensie niets, omdat bepaalde feiten en details volgens haar mensenlevens in gevaar brengen.
In april trekken twee oud-medewerkers van de Militaire Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (MIVD) aan de bel. Ze bereiden een rechtszaak voor tegen Defensie vanwege de uitspraken van Kroon. Ze vrezen dat hun dekmantel nu weg is.
Ik heb nu een aantal keer oorlog meegemaakt, het hoeft niet zo nodig meer. Wat je wel mist is de kameraadschap.
De twijfels
Maar klopt het verhaal van Marco Kroon wel helemaal? De Volkskrant schrijft vandaag, op basis van twaalf mensen die betrokken waren bij de missie in Afghanistan of kennis hebben van het interne onderzoek, dat de defensietop vermoedt dat Kroon het deels verzonnen heeft.
Volgens de krant vermoedt defensie dat Kroon mogelijk lijdt aan een posttraumatisch stressstoornis. Het incident waar Kroon op doelt, zou kunnen gaan over een aanrijding met een fruitstalletje in Afghanistan in 2007. Maar dat hij vervolgens iemand zou hebben gedood, is volgens de bronnen van de krant onmogelijk. Ook zou niets erop wijzen dat Kroon met de verklaring over zijn mogelijke ontvoering en het doodschieten van zijn gijzelnemer mensenlevens in gevaar heeft gebracht.
Marco Kroon, zijn advocaat Geert-Jan Knoops en het Openbaar Ministerie willen niet reageren op de berichtgeving van vandaag. Minister Bijleveld van Defensie wijst erop dat het onderzoek nog altijd loopt en wil daar verder niets over kwijt. "Deze zaak kent alleen maar verliezers", zegt ze.
