Ook melkveehouders twijfelen nog over gesprekken Remkes
Bemiddelaar Johan Remkes hoopt deze week om tafel te gaan met verschillende boerenorganisaties, maar het loopt nog geen storm. Actiegroep Agractie stuurde vandaag een document met voorwaarden voor een gesprek naar Remkes. En ook bestuurslid Jeroen van Maanen van de Nederlandse Melkveehouders Vakbond (NMV) wil nu nog niet toezeggen dat de NMV vrijdag bij de gesprekken is.
"Ik twijfel nog", zegt Van Maanen tegen Nieuwsuur. "We gaan dat eerst intern en met andere organisaties overleggen. Misschien dat we allemaal gaan, dat heeft bij sommigen de voorkeur. Wat wij in ieder geval aan de achterban merken, is dat men zeer kritisch is."
Het is net alsof ons een gunst verleend wordt, maar dat is niet zo.
Vrijdag start Remkes met vertrouwelijke gesprekken, waarvoor hij veel verschillende organisaties uitnodigde. Vorige week zegde boerenbelangenorganisatie LTO toe, maar pas na een telefoontje van premier Rutte waarin hij beloofde dat er "geen taboes" zijn. Agractie stuurde vandaag een document met voorwaarden naar Remkes. Of de groep aanschuift, hangt af van de reactie op dat document. De radicalere Farmers Defence Force is nog niet op Remkes' uitnodiging ingegaan.
"We hebben bij het protest in Stroe gezegd: we keren Den Haag de rug toe", zegt Van Maanen. "Maar we weten natuurlijk dat er ergens een moment komt dat je in gesprek gaat. De vraag is: wanneer is dat? Die uitspraak in Stroe was geen bluf, maar als we willen praten moet een heel aantal eisen ingewilligd worden."
Einddoel overeind?
Het kabinet benadrukte tot nu toe dat het einddoel ook bij deze gesprekken overeind blijft: 50 procent minder stikstof uitstoten in 2030. In driekwart van de gebieden mag de stikstofdrempel niet meer worden overschreden. Rond sommige natuurgebieden moet de uitstoot tot wel 95 procent omlaag. Maar Rutte zei dus ook: er zijn geen taboes.
En dus staat ook het jaar 2030 misschien niet helemaal in steen gebeiteld, zeggen ook deskundigen. "Vanuit de natuur bezien moet het liefst zo snel mogelijk", zegt Jan Willem Erisman, stikstofexpert aan de Universiteit Leiden. "Maar als iets haalbaar is, is dat prettiger dan dat je nu zegt ik zet alles op alles om aan de doelen vast te houden en dat je het dan niet redt."
We nemen voor vrijdag een weloverwogen beslissing.
"Wij willen niet alleen de taboes bespreken, maar dat het kabinet zegt dat alle hoofdstukken te heroverwegen zijn", zegt Van Maanen. "De doelen, het tijdpad, die zijn niet reëel, daar moeten we over praten. 2,5 jaar geleden zaten we al met Rutte om tafel, het is toch treurig dat we nu weer een soort kennismakingsgesprek moeten voeren? Wij zijn niet onder de indruk van deze beloftes. Het is net alsof ons een gunst verleend wordt, maar dat is niet zo."
Zwart-wit
Een van de dingen die Van Maanen en een deel van de boerenorganisaties ook graag ziet, is dat de Kritische Depositie Waarde (KDW) uit de wet verdwijnt. Dat is de maximaal vastgestelde hoeveelheid stikstof die de natuur aankan. Komt de hoeveelheid daarboven, dan kan niet worden uitgesloten dat de natuur wordt aangetast.
"Ik denk dat die in de wet heel zwart-wit gebruikt wordt", zegt stikstofexpert Erisman. "Daarboven is wel een effect, daarbeneden niet. Maar zo werkt het in de praktijk niet. De kritische depositie-waarden kunnen variëren al naar gelang wat voor onderhoud je doet, de grondwaterstand en klimaatverandering. Hanteer ze zeker als richtinggevend, maar je hoeft daar denk ik niet zo zwart-wit op te sturen in een wet."
"We hebben al jaren constructief aan tafel gezeten", zegt Van Maanen. "Daar is niet naar geluisterd, daar zijn we verbolgen over. We gaan het met elkaar woensdag beslissen, en dan hebben we voor vrijdag een weloverwogen besluit genomen."
