Kabinet-Schoof was al bijna gevallen, ultieme lijmpoging redde coalitie

• 

  Peter Winterman

  politiek verslaggever Nieuwsuur
• 

  Arjan Noorlander

Het kabinet-Schoof is eind augustus, nog geen twee maanden na de start, bijna gevallen. Bij een nachtelijk overleg over de begroting voor volgend jaar stonden coalitiepartijen VVD en NSC lijnrecht tegenover elkaar. Dat melden betrokkenen aan Nieuwsuur.

Over die nacht van 29 op 30 augustus was al bekend dat NSC-leider Pieter Omtzigt zeer emotioneel was en dat tot diep in de nacht werd onderhandeld over de Miljoenennota. Maar nu pas blijkt dat de hoofdrolspelers er die nacht lange tijd op rekenden dat het niet meer goed zou komen.

Volgens bronnen leek een breuk die nacht "onvermijdelijk". Hoewel premier Schoof en zijn ministers het eens waren over de begroting, lagen Dilan Yesilgöz en Pieter Omtzigt ernstig met elkaar in de clinch. Een lijmpoging van PVV-leider Geert Wilders pas diep in de nacht voorkwam op het nippertje een einde aan de coalitie en daarmee aan het kabinet.

Ruzie over koopkracht

De ruzie richtte zich op de koopkracht van werkenden en mensen met een uitkering. De VVD wilde dat werkenden er volgend jaar meer op vooruit zouden gaan dan mensen met een uitkering. NSC vond het juist belangrijk dat werklozen en gepensioneerden een mooi koopkrachtplusje zouden krijgen. Dit conflict leidde ertoe dat Omtzigt besloot dat hij de begroting niet zou steunen.

Daarbij voerde hij het extraparlementaire karakter van het kabinet aan als motivatie. Volgens bronnen stelde de NSC-leider voor dat VVD, PVV en BBB bij ándere partijen in de Tweede Kamer steun zouden moeten vinden voor de begroting.

Dat was met name voor Yesilgöz en Schoof onacceptabel, omdat VVD-minister Eelco Heinen (Financiën) dan zonder steun van de coalitie zijn Miljoenennota moest presenteren. Daarom stelde de VVD-leider voor om samen naar de wachtende pers te gaan en de mededeling te doen dat de coalitie uit elkaar was gevallen.

Wilders' lijmpoging

PVV'er Wilders ging daarop nog één keer met Omtzigt praten. Dit leidde ertoe dat Omtzigt zich samen met Wilders weer bij de anderen voegde en zonder verdere verklaring toch akkoord ging met de begroting. Volgens betrokkenen verliet Omtzigt toen direct de besprekingen.