In meer ziekenhuizen dan eerder bekend gaat het mis bij betalingen van de medische industrie. Dat blijkt uit onderzoek van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). Bestuurders en artsen houden zich onvoldoende aan de regels om financiële beïnvloeding door producenten van medische hulpmiddelen te voorkomen.
Met name van sponsorgelden uit de medische industrie is vaak niet duidelijk waar het geld naartoe gaat. Sponsoring van onderzoek mag, maar er moet goed worden vastgelegd onder welke voorwaarden dat gebeurt, om belangenverstrengeling bij artsen te voorkomen.
De Inspectie startte het onderzoek naar aanleiding van onthullingen van de onderzoeksredactie van de NOS en Nieuwsuur in 2022. Tientallen cardiologen ontvingen miljoenen euro's van de medische industrie zonder dat de ziekenhuizen dat wisten. De IGJ bezocht vier van de betrokken ziekenhuizen en concludeerde vorig jaar al dat er te weinig transparantie bestaat over de relatie tussen artsen en leveranciers.
Nu heeft de Inspectie ook vier willekeurige andere ziekenhuizen bezocht. Bij alle ziekenhuizen bleek dat de regels onvoldoende werden nageleefd.
Nieuwsuur maakte in het najaar van 2022 deze uitlegvideo over de geldstromen in de medische wereld:
Producenten van medische hulpmiddelen, zoals kunstheupen of defibrillators, kunnen artsen sponsoren voor wetenschappelijk onderzoek. De raad van bestuur van het ziekenhuis waar de arts werkt moet daarvan op de hoogte zijn en de betaling goedkeuren. Artsen beslissen namelijk vaak mee over de hulpmiddelen die het ziekenhuis aanschaft, en daarbij mogen persoonlijke belangen geen rol spelen.
Bij de onderzochte ziekenhuizen waren de sponsorovereenkomsten "zelden" ondertekend door de raad van bestuur, staat in het rapport van de Inspectie. Ook werd de betaling in bijna alle overeenkomsten niet genoeg toegelicht en was niet altijd duidelijk hoe en waaraan het sponsorgeld werd besteed.
Corruptie
Corruptie ligt op de loer als de regels niet goed worden nageleefd. Een bekend voorbeeld hiervan is het Zwolse ziekenhuis Isala, waar in het najaar van 2022 aan het licht kwam dat een Duitse fabrikant cardiologen betaalde om de apparaatjes van hun merk te plaatsen. Twee cardiologen van dit ziekenhuis zijn geschorst.
De IGJ benadrukt dat een patiënt er altijd op moet kunnen vertrouwen dat een medisch hulpmiddel passend is bij de zorg die hij of zij nodig heeft. De Inspectie denkt niet dat de kwaliteit van zorg in het gedrang is gekomen door de betalingen aan artsen.
Verplicht register
De onderzochte ziekenhuizen moeten de eigen processen verbeteren en hierover rapporteren aan de IGJ. De Inspectie blijft inspectiebezoeken brengen aan leveranciers van medische hulpmiddelen, ziekenhuizen en zorgprofessionals.
In april van dit jaar maakte demissionair zorgminister Pia Dijkstra (D66) bekend een wettelijk verplicht register in te stellen voor artsen die geld krijgen van de medische industrie. Die wet moet het makkelijker maken voor de Inspectie om te controleren en te handhaven.
