Donderdag werd een Amerikaanse legerbasis in Syrië beschoten met een drone, die volgens de VS van Iraanse oorsprong was. Beschietingen zijn niets nieuws in het Midden-Oosten, maar nu lopen de spanningen hoog op omdat vijf Amerikaanse militairen gewond raakten en een Amerikaans staatsburger om het leven kwam.
De VS reageert fel met luchtaanvallen op doelen in Noordoost-Syrië, waarbij elf pro-Iraanse strijders werden gedood. "Daarop kwam vrijdag weer een tegenaanval van aan Iran gelieerde troepen op de Amerikanen", zegt historicus en Iran-deskundige Peyman Jafari. "Zo zie je dat het kat-en-muisspel in Syrië doorgaat. En dat is een gevaarlijk spel."
Want één drone-aanval kan leiden tot een grootschalige oorlog in de hele regio, zegt ook drone-expert Wim Zwijnenberg van vredesorganisatie PAX. "Als er Amerikaanse slachtoffers vallen bij dat soort aanvallen, kan Washington dat zien als oorlogsverklaring van Iran. Daarom is de inzet van dit soort type drones gevaarlijk: het heeft een escalatiepotentieel."
Dooi in de regio
Dat terwijl er net hoop was op rustigere tijden in het Midden-Oosten. Mede dankzij bemiddeling van China besloten aartsrivalen Iran en Saudi-Arabië deze maand om weer met elkaar te praten. Jafari: "De relaties tussen Iran en de Arabische landen zijn snel aan het verbeteren. De Iraanse president reist volgende week naar Saudi-Arabië. Maar terwijl er in de regio dooi aanbreekt, is er het gevaar dat een escalatie tussen Iran en de VS roet in het eten gooit."
Met dit soort drones kan je heel makkelijk over veiligheidsbarrières heen vliegen.
De drone die gebruikt werd bij de aanval op de Amerikaanse basis kwam niet rechtstreeks uit Iran, maar ook volgens Zwijnenberg is het zeer waarschijnlijk dat er "Iraanse vingerafdrukken op zitten". "Iran is al een paar jaar bezig met het exporteren van drones naar Syrië via hun milities in Irak."
Iran ontwikkelt al decennialang drones, zegt de drone-expert. "Wat Iran doet: zij geven drones aan milities in landen waar ze actief zijn, bijvoorbeeld in Jemen of aan Hezbollah in Libanon. Deze groepen gebruiken die drones om zelf aanvallen uit te voeren."
Iraanse drones in Oekraïne
Eerder zette Iran vanuit Jemen al drones in tegen olieraffinaderijen in Saudi-Arabië en tegen vliegvelden in de Verenigde Arabische Emiraten. Het doel van Iran, zegt Zwijnenburg, is om met name aan de VS en Israël te laten zien dat het land nog steeds van belang is. "Iran zegt hiermee: we zijn een regionale actor waar rekening mee moet worden gehouden."
Maar het Iraanse drone-programma beperkt zich niet tot het Midden-Oosten. "We weten dat zelfs Venezuela over Iraanse drones beschikt", zegt Zwijnenburg. "En van de Russen weten we ook dat die al heel vaak Iraanse drones hebben ingezet."
Over de connecties tussen Rusland en Iran maakten we recent deze video:
De aanval in Syrië komt op een gevoelig moment. Spanningen tussen Iran en de VS zijn er al decennia, maar de afgelopen maanden lopen ze op door het uitblijven van een nieuw nucleair akkoord. Bovendien voelde Iran zich de afgelopen jaren extra onder druk gezet door westerse sancties die de Iraanse economie hard raken.
Jafari: "Iran heeft niet de economische macht om op dezelfde manier de Amerikanen terug te pakken. Dus wat het land doet is asymmetrische oorlogsvoering: via bondgenoten aan de VS laten zien dat ze wel degelijk schade kunnen berokkenen."
De drone-aanval op de Amerikaanse militaire basis in Syrië is daar een voorbeeld van. De VS heeft naar schatting nog enkele honderden militairen in Syrië, die er volgens Washington op moeten toezien dat terreurorganisatie Islamitische Staat niet opleeft.
Rusland en zeker Iran spelen een grote rol in Syrië. Dankzij hun steun kon president Bashar al-Assad de controle terugkrijgen over een deel van het land dat hij had verloren aan opstandelingen. Nog altijd steunt Iran pro-Assad milities in het land.
'Niemand wil een grote oorlog'
Dat die milities de Amerikanen weten te bestoken, komt hard aan in Washington, denkt Zwijnenburg. Hij was eerder dit jaar zelf bij de aangevallen legerbasis en zag hoe goed die beveiligd werd. "Met dit soort drones kan je heel makkelijk met een kleine explosieve lading over al dat soort veiligheidsbarrières heen vliegen en direct je doelwit raken. Dat levert steeds grotere veiligheidsproblemen op voor de Amerikanen en hun bondgenoten in de regio."
Iran-expert Jafari denkt wel dat Iran oppast om de Amerikanen niet té veel te provoceren. "Een oorlog is zeer kostbaar en heeft alleen maar averechtse effecten. We zijn nu twintig jaar na het begin van de Irak-oorlog, niemand wil meer een oorlog die de hele regio erbij zou betrekken."
