Donald Trump moet worden vervolgd. Dat adviseerde de commissie die onderzoek deed naar de Capitoolbestorming maandag. Maar daarmee is allesbehalve zeker dat de oud-president ook daadwerkelijk in het beklaagdenbankje belandt. Deskundigen zeggen dat over de juridische gevolgen nog veel onduidelijkheid is. Over de politieke betekenis van het advies zijn ze stelliger: de toekomst van Trump wordt er namelijk niet rooskleuriger op.
Het bewijs tegen Trump is dun, zegt Amerikadeskundige Koen Petersen. Hoewel de parlementaire commissie vervolging adviseert, is volgens hem geen 'smoking gun' gevonden. "Oftewel een rechtstreeks verband tussen de opstand van 6 januari 2021 en een vermeende oproep daartoe van Trump. De lat ligt hoog voor het ministerie van Justitie."
Ook de Amerikaanse journalist Kyle Cheney durft vooralsnog niet uit te gaan van een proces tegen Trump. Maar, benadrukt hij, de details over het onderzoek naar de oud-president moeten nog komen. "De komende twee weken krijgen we het volledige plaatje."
Dat Trump na zijn verkiezingsnederlaag zei dat er sprake was van fraude, valt volgens Amerikanist Petersen onder vrijheid van meningsuiting. "Je mag als politicus zeggen dat verkiezingen zijn gestolen, zelfs als president." Ook journalist Cheney betwijfelt of de woorden van Trump 'crimineel' genoeg zijn.
Grote politieke betekenis
De juridische gevolgen van het werk van de commissie zouden klein kunnen zijn, maar beiden zijn het erover eens dat de politieke betekenis groot is. "Niet eerder heeft een parlementscommissie de aanbeveling gedaan een oud-president te vervolgen", zegt Petersen.
Cheney valt hem bij: "De commissie heeft laten zien dat de president probeerde een verkiezing als ongeldig te bestempelen. Je kunt niet toestaan dat zoiets in de geschiedenis verdwijnt zonder enig onderzoek. Om te voorkomen dat het in de toekomst nog eens gebeurt."
Hoewel het Amerikaanse ministerie van Justitie nu niet verplicht is tot vervolging over te gaan, moet er wel een officiële reactie komen op het advies van de commissie. Daar is geen datum aan verbonden. Petersen: "Als de aanklager besluit niets te doen kan Trump zeggen: 'zie je wel, niets aan de hand.'"
Mocht er wel een rechtszaak komen, dan is de grote vraag vooral: wanneer? "Zolang het oordeel blijft hangen is er onduidelijkheid over de toekomst van Trump. Dat is niet gunstig voor hem. Er zal onrust ontstaan over zijn politieke toekomst, ook onder Republikeinen."
Kiezers zien Trump als verzwakt figuur.
Eigenlijk is die onrust er al: de populariteit van Trump lijkt tanende. En dat terwijl hij in 2024 dolgraag opnieuw president wordt. Volgens Cheney hadden de Republikeinen gehoopt dat 2023 een buitengewoon goed jaar zou worden. "Met nieuwe macht in het Congres en een heropleving van Trump als presidentskandidaat. Maar het tegenovergestelde gebeurde."
En dat is volgens de journalist niet los te zien van de verhoren rond de Capitoolbestorming. Amerikanen keken massaal naar de verhoren van de commissie. "Velen vinden dat Trump schuldig is aan de Capitoolbestorming. Kiezers zien hem als een verzwakt figuur." Dat blijkt volgens Cheney ook wel uit de tegenvallende uitslagen bij de tussentijdse verkiezingen vorige maand. Er lijkt een breuk te zijn tussen hardcore Trump-aanhangers en meer traditionele Republikeinen.
Trump is allesbehalve afgeschreven, maar de trend gaat wel de verkeerde kant op.
DeSantis populairder dan Trump
Die trend ziet Koen Petersen ook. Volgens hem is Ron DeSantis, de Republikeinse gouverneur van Florida, op dit moment populairder. "Als hij strijdt tegen Trump stemt 52 procent van de Republikeinen op DeSantis. Maar als er meer dan twee Republikeinse kandidaten aan de presidentsverkiezingen meedoen, wint Trump weer aan statuur. Trump is dus allesbehalve afgeschreven, maar de trend gaat wel de verkeerde kant op."
Dan is er ook nog de ophef rond de belastingaangifte van Trump. Een andere commissie oordeelt vanavond of hij zijn financiën gedwongen openbaar moet maken. Trump is de eerste (oud-)president die dat weigert. Maar Petersen is niet meer verbaasd: "Hij heeft de afgelopen maand gedineerd met een ontkenner van de Holocaust (Nick Fuentes, red) en hij heeft de legitimiteit van de grondwet ter discussie gesteld. Dat doorbreken van taboes is misschien niet nieuw, maar het is en blijft opmerkelijk."
