President Vladimir Poetin bezoekt morgen Belarus voor een ontmoeting met president Aleksandr Loekasjenko, zijn bondgenoot. De oppositie in Belarus verwacht dat Loekasjenko zijn land nog verder zal uitleveren aan de Russen. Ook bestaat de vrees dat de twee zullen praten over een nieuwe aanval op het noorden van Oekraïne.
In de sneeuw traint Belarus deze week de paraatheid van het leger met grootschalige militaire oefeningen: Russische tankdivisies samen met hun Belarusssiche collega's, vlakbij de grens met Oekraïne. Er zouden op dit moment zo'n tienduizend Russische soldaten zijn in Belarus, zeggen analisten.
"Belarus is volledig overgeleverd aan Moskou en er is eigenlijk sprake van een sluipende annexatie."Dat zegt Franak Viačorka, adviseur van oppositieleider Svetlana Tichanovskaja, die het in 2020 opnam tegen Loekasjenko en nadat ze de verkiezingsoverwinning claimde het land moest ontvluchten. De oppositie ziet haar als de wettig gekozen president.
Troostprijs
"De Russische soldaten worden momenteel overal in het land ingezet, in bijna elke regio van Belarus. Maar hun doel is niet Oekraïne, hun doel is controle over Belarus", zegt Viačorka. "We kijken allemaal naar Oekraïne, maar Minsk is inmiddels ook bezet. Het Russische leger bouwt kazernes en nieuwe bases. Het lijkt erop dat ze nog lang zullen blijven."
Als Poetin in Oekraïne verliest, zal hij Belarus als troostprijs hebben, vreest Viačorka. "Poetin probeert ervoor te zorgen dat Belarus onder zijn controle blijft, met of zonder Loekasjenko."
Loekasjenko gebruikt de oorlog tegen Oekraïne om zijn misdaden en terreur tegen de eigen bevolking te verbergen.
Loekasjenko is afhankelijk van Poetin, nadat hij door grootscheepse fraude de presidentsverkiezingen won. De bevolking ging de straat op, maar de protesten werden keihard neergeslagen. Met economische en politieke steun van Poetin zit hij sindsdien in het zadel.
"Loekasjenko levert Poetin tanks, militaire voertuigen, biedt infrastructuur, vliegbases, alles om de Russische president tevreden te stellen als dank voor zijn steun. En Loekasjenko gebruikt de oorlog tegen Oekraïne om zijn misdaden en zijn terreur tegen zijn eigen bevolking te verbergen", zegt Viačorka.
Medeplichtig
Juist door alle aandacht te richten op Oekraïne, ziet het Westen Belarus over het hoofd, vindt Viačorka. Hij doet een oproep: "Democratische leiders in mijn land worden gearresteerd en gemarteld. Het Westen is met Oekraïne bezig, en dat begrijpen we. Maar Belarus en Oekraïne zijn met elkaar verbonden. Als je Belarus helpt, helpt dat ook Oekraïne. Als je Loekasjenko verzwakt, zal dat Rusland verzwakken en Oekraïne helpen om te winnen."
Hij vraagt om meer sancties tegen zijn land. "Het regime van Loekasjenko voorziet Rusland van raketten, gepantserde militaire voertuigen en tanks. Onze fabrieken repareren Russisch materieel." Meer sancties moeten daarom volgen, vindt Viačorka. "Sancties voor alle gevangenissen en fabrieken die door het Russische leger worden ingezet voor de reparatie van hun uitrusting. Het is absoluut een vorm van medeplichtigheid aan de oorlog."
Rusland rekent in de oorlog tegen Oekraïne op het gebruik van Belarussisch materieel en grondgebied, dat nog regelmatig gebruikt wordt voor aanvallen op de infrastructuur van Oekraïne en voor de bevoorrading van het Russische leger. In februari was Belarus de springplank voor de Russische aanval op het noorden van Oekraïne. En zo is het land betrokken bij de oorlog, zonder dat het Belarussische leger zelf meevecht.
Politieke zelfmoord
Viačorka: "We begrijpen de pijn van Oekraïne omdat de raketten vanuit Belarus worden afgevuurd en omdat tanks via mijn land naar het grondgebied van Oekraïne kwamen. Maar ons land wordt op dit moment door het regime van Loekasjenko en door het leger van Poetin van ons gestolen."
Russische tankdivisies oefenen inmiddels met hun Belarusssiche collega's. De aantallen zijn nog niet groot genoeg voor een aanval, maar Kiev houdt wel rekening met een hernieuwde aanval op de Oekraïense hoofdstad begin volgend jaar. Als Loekasjenko dan wel eigen militairen naar Oekraïne zou sturen, maakt hij daarmee zijn bewind nog impopulairder, zegt Viačorka, die het dan ook niet verwacht. "Het zou politieke zelfmoord zijn. En nog meer economische instabiliteit en mogelijke protesten."
In Belarus is er amper animo voor de oorlog in Oekraïne. Belarussen saboteerden eerder dit jaar Russische aanvoerlijnen en er zijn zelfs Belarussische bataljons die meevechten aan Oekraïense zijde:
