De Europese Commissie wil 7,5 miljard euro, bestemd voor Hongarije, blokkeren. Het is een straf voor het onvoldoende bestrijden van corruptie en hervormen van het rechtssysteem, maar in Hongarije zelf wordt het uitgelegd als een overwinning.
Hoe zit dat? Volgens de oppositiepoliticus Ákos Hadházy, vooral bekend om zijn strijd tegen corruptie, is de Hongaarse uitleg een sterk staaltje propaganda. "Het Europese besluit staat als een groot succes te boek in regeringsmedia. De propagandamachine liegt de bevolking voor."
Premier Orbán is er heer en meester in om grip op de rechterlijke macht te houden.
Toch heeft Hongarije wel degelijk reden om tevreden te zijn. De Commissie keurde namelijk wél de plannen van Hongarije goed om geld uit het coronaherstelfonds te krijgen. Daardoor kan het land nu aanspraak maken op 5,8 miljard euro.
Maar: ook voor die miljarden geldt dat Hongarije ze pas krijgt als het land aan 27 voorwaarden voldoet. Het moet onder meer een onafhankelijke anti-corruptie-waakhond oprichten en de Europese anti-fraude-instantie alle vrijheid geven om onderzoek te doen.
De macht van Orbán
Als premier Viktor Orbán de eisen inwilligt, kan er "daadwerkelijk iets ten goede veranderen", meent Kees Sterk, bijzonder hoogleraar Europese Rechtspleging (Maastricht University). Maar, waarschuwt hij, Orbán heeft in het verleden vaker laten zien zich weinig van Brussel aan te trekken. "Hij is er meester in om linksom of rechtsom grip op de rechterlijke macht te houden of onderzoeken naar corruptie van zich af te houden."
"Het grote gevaar is dat hij nu iets gaat regelen waardoor hij kan zeggen 'ik heb aan de voorwaarden voldaan', dat hij vervolgens het geld krijgt en dat hij langs een andere weg corruptie weer toelaat of de rechterlijke macht blijft beheersen. Orbán heeft een tweederde meerderheid in het parlement en kan in z'n eentje veel wetten wijzigen."
Het is duidelijk dat Orbán de EU probeert te chanteren.
In Hongaarse media klinkt het dat de regering makkelijk de Europese voorwaarden zal halen. Over de Europese zorgen over de onafhankelijkheid van de rechtspraak, corruptie, rechten van minderheden en het gebrek aan persvrijheid, wordt nauwelijks gerept. Sterk: "Orbán heeft de media in handen en heeft blijkbaar opdracht gegeven om het zo te brengen dat hij een poging gaat doen om aan de voorwaarden te voldoen."
Het land heeft de miljarden uit het Europese herstelfonds dan ook hard nodig, zegt Hadházy. "De inflatie van prijzen voor levensmiddelen is de hoogste van heel Europa. En ook de verhoging van de energieprijzen raakt de Hongaren hard."
Orbán wijst de EU aan als schuldige. De oorlog in Oekraïne is een belangrijke oorzaak van de hoge prijzen, maar Orbán "doet miljoenen mensen geloven dat de problemen zijn ontstaan door de Europese sancties tegen Rusland", zegt Hadházy. "En de propaganda zegt dat de salarissen van leraren niet kunnen worden verhoogd omdat de miljarden uit Europa niet binnenkomen."
'Onderhandel niet met misdadigers'
De komende twee weken stemmen de EU-lidstaten over het Commissievoorstel om het geld te bevriezen. Om af te dwingen dat landen tegenstemmen, dreigt Orbán een EU-hulppakket met miljarden euro's voor Oekraïne te blokkeren. "Het is duidelijk dat Orbán de EU probeert te chanteren", zegt Hadházy.
De parlementariër hoopt dat landen hun rug recht houden en niet buigen voor de Hongaarse druk. "Het is heel belangrijk dat je nooit onderhandelt met misdadigers die chanteren."
En als Hongarije uiteindelijk toch genoeg hervormingen doorvoert, moeten de Europese miljarden niet in één keer worden vrijgegeven, vindt hoogleraar Sterk. "Als je geld gaat geven, moet je dat stapje voor stapje doen en bovenop het naleven van de voorwaarden blijven zitten. Want vandaag kan Orbán aan de voorwaarden voldoen, maar morgen kan het weer anders zijn."
