Commissie uit weer grote zorgen over rechtsstaat in Polen en Hongarije

• Aïda Brands

  redacteur Brussel

De Europese Commissie blijft zich zorgen maken over de onafhankelijkheid van rechters en media in Polen en Hongarije. In een jaarlijks rapport over de rechtsstaat in de EU somt de Commissie de grootste problemen in de 27 landen op. Het is geen verrassing dat Polen en Hongarije er niet al te best vanaf komen.

De landen zijn al langere tijd in conflict met Brussel over hun rechtsstaat. Daarom hebben ze nog geen geld gekregen uit het coronaherstelfonds. In het geval van Hongarije is de Commissie zelfs een procedure gestart om geld uit de reguliere EU-begroting stop te zetten. Eurocommissaris Didier Reynders (Justitie) noemt de tekortkomingen in de rechtsstaat van de landen "systematisch".

'Nu extra belangrijk'

Vanwege de oorlog in Oekraïne is het volgens Reynders extra belangrijk dat de EU kritisch blijft kijken naar de rechtsstaat: "Nu we Oekraïne helpen bij het in stand houden van hun rechtsstaat kunnen we alleen geloofwaardig blijven als we onze eigen zaken ook op orde hebben."

Het rapport komt op een kritisch moment, met name voor Polen. Onlangs gaf de Commissie Polen groen licht voor miljarden uit het coronaherstelfonds als het land aan een aantal voorwaarden zou voldoen. Toch staat in dit rapport dat er nog grote zorgen zijn over de onafhankelijkheid van Poolse rechters.

"Als diezelfde Commissie toch zou overgaan tot het doen van betalingen uit het coronaherstelfonds, is dat volstrekt ongeloofwaardig", zegt D66-Europarlementariër Sophie in 't Veld.

Ook de rechtsstaat van Nederland is onder de loep genomen. Nederland komt uit de bus als een van de best presterende landen, maar krijgt ook een aantal aanbevelingen. Zo moet het kabinet blijven werken aan een goede afhandeling van de kinderopvangtoeslagenaffaire. Ook moet er goed gekeken worden naar de structurele problemen die de affaire heeft blootgelegd.

Ook moet de regering een gedragscode maken voor ministers en staatssecretarissen. Daarin moet onder meer staan dat ze niet binnen twee jaar aan de slag mogen gaan voor een lobbykantoor. Deze kritiek lijkt direct te verwijzen naar voormalig VVD-minister Cora van Nieuwenhuizen, die vorig jaar stopte als minister van Infrastructuur en Waterstaat om aan de slag te gaan bij lobbyclub Energie-Nederland.

Eerder deze week kwam een soortgelijke zaak boven water door publicatie van de zogenoemde Uber Files. Daaruit bleek dat oud-Eurocommissaris Neelie Kroes (VVD) gelobbyd heeft voor Uber, hoewel dit haar nadrukkelijk verboden was door de Commissie.