Igor Girkin, een van de vier verdachten in de MH17-zaak, zegt de strafeis tegen hem en zijn "kameraden" niet te erkennen. Het Openbaar Ministerie wil een levenslange gevangenisstraf voor de vier mannen die samen verantwoordelijk zouden zijn voor het neerhalen van het vliegtuig en de moord op alle 298 inzittenden.
Girkin is niet verbaasd over de strafeis, zegt hij telefonisch tegen Nieuwsuur. "Ik had niet anders van deze zogenaamde rechtbank in Nederland verwacht."
'Minachting'
Hij en twee andere verdachten laten zich in het proces niet verdedigen door advocaten. "Ik volg het verloop van dit proces helemaal niet", zegt Girkin. "Ik erken de legitimiteit van deze rechtbank niet voor mijzelf of mijn kameraden."
Digna van Boetzelaer, plaatsvervangend hoofdofficier van Justitie, noemt Girkins uitspraken "bijna minachting voor de rechtbank". "De manier waarop hij hierin staat voegt extra leed toe voor de nabestaanden."
Sleutelposities
Ten tijde van de ramp met de MH17 hadden de vier verdachten, drie Russen en een Oekraïner, sleutelposities binnen de rebellengroepen die vochten in het oosten van Oekraïne, de plek waar het vliegtuig neerstortte. Volgens het OM regelden zij de Buk-raketinstallatie waarmee vlucht MH17 is neergeschoten.
De mannen waren daarmee verantwoordelijk voor de inzet van de Buk, meent het OM, ook al waren ze niet degenen die op de knop drukten. "Het zijn functionele plegers", legt Van Boetzelaer uit. "Ook als je het niet zelf gedaan hebt kan je als dader verantwoordelijk gehouden worden. Zij voerden de strijd, zij hadden op dat moment behoefte aan die Buk want ze wilden vliegtuigen die hoger vlogen uit de lucht schieten."
Ze moeten berecht worden als gewone burgers en die mogen geen geweld plegen.
De advocaten van de enige verdachte die zich wél laat vertegenwoordigen, Oleg Poelatov, zijn niet te spreken over de strafeis. Een deel van het bewijs en een aantal ontlastende getuigenverklaringen kregen te weinig aandacht van het OM, zeggen ze.
De advocaten vinden bovendien dat het OM zaken noemt die "heel ver van de realiteit" af staan. Zo is er volgens de advocaten geen sprake van "een hecht samenwerkende dadergroep die handelde uit eigen belang en gericht was op geweldsmisdrijven tegen luchtvaartuigen", zoals het OM de verdachten omschrijft. Advocaat Boudewijn van Eijck: "Het OM neigt zich heel erg te richten op wat goed valt in de publieke opinie."
Maar volgens het OM staat vast dat de mannen al langer met elkaar samenwerkten en al eerder bezig waren met het neerhalen van vliegtuigen. Van Boetzelaer: "Die vliegtuigen hebben we allemaal genoemd in het requisitoir."
Eerder dit jaar kreeg Nieuwsuur duizenden opgenomen telefoongesprekken in handen die een van de verdachten voerde voor, tijdens en na de ramp met vlucht MH17:
Dat het tijdens de ramp oorlog was in Oost-Oekraïne, is geen strafverminderende omstandigheid, zegt Van Boetzelaer. "Het was een oorlog die zij daar niet hadden mogen voeren. Het waren geen reguliere militairen. Er was geen staat onder wiens verantwoordelijkheid zij vochten en ze hielden zich niet aan het oorlogsrecht. Ze moeten berecht worden als gewone burgers en die mogen geen geweld plegen."
'Proces van belang voor waarheidsvinding'
De verdediging van Poelatov komt in maart aan het woord in de rechtszaak. Voor het einde van volgend jaar komt er een uitspraak. Maar Rusland ontkent iedere verantwoordelijkheid en zal de verdachten waarschijnlijk niet uitleveren.
"Zeg nooit nooit", zegt Van Boetzelaer. "En dit proces is ook van belang voor de waarheidsvinding die voor de vele nabestaanden van belang is om weer stappen verder te kunnen zetten. We kunnen als maatschappij zulk geweld niet zomaar voorbij laten gaan."
