Vanaf volgend jaar kunnen Nederlandse schepen die door de Golf van Aden varen gebruikmaken van particuliere gewapende beveiligers om ze te beschermen tegen piraterij. Nu mogen alleen militairen van Defensie nog gewapende bijstand leveren.
De Eerste Kamer stemde vandaag in met een wetswijziging die dat mogelijk maakt. Nederland is een van de laatste Europese landen die de inzet van particuliere gewapende beveiligers toestaat. Het maakt het makkelijker voor rederijen om zich te beschermen tegen de gevaren die een reis over de Golf van Aden met zich meebrengt.
Het aan boord nemen van particuliere beveiligers is al dertien jaar een wens van de rederijen, maar lag politiek gevoelig. De overheid heeft immers het geweldsmonopolie, en daar werd tot nu toe niet aan getornd. Met deze wet wordt die verantwoordelijkheid nu ook aan derden gegeven.
De afgelopen jaren konden de Nederlandse reders wel beveiligingsteams bestaande uit mariniers meenemen op hun reis door het gebied. Maar zo'n aanvraag laat soms lang op zich wachten. "Dat is voor de koopvaardij lastig: wij moeten vandaag kunnen beslissen of wij morgen die vracht nemen", zegt directeur Annet Koster van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse reders (KVNR).
Ook is zo'n aanvraag volgens de reders vaak bureaucratisch, en de kosten zijn relatief hoog. Sommige schepen proberen zich te beschermen met prikkeldraad en waterkanonnen aan boord, maar dat blijkt in de praktijk vaak onvoldoende.
"Er was weinig aandacht voor kapingen van schepen", zegt directeur Jan Valkier van rederij Anthony Veder. "Als een vliegtuig wordt gekaapt, staat iedereen te draaien. Deze wetswijziging is een heel goede stap."
Alleen in Golf van Aden
In de Golf van Aden is de dreiging van piraterij de afgelopen jaren afgenomen ten opzichte van tien jaar geleden. Toch werden de afgelopen zes jaar zeker veertien schepen aangevallen door piraten. In drie gevallen wisten de piraten het schip te kapen. Vermoedelijk schrikken de veiligheidsmaatregelen op schepen piraten af.
Meer incidenten zijn er op dit moment in de Golf van Guinee, aan de westkust van Afrika. Daar registreerde het ICC International Maritime Bureau in de afgelopen zes jaar 350 aanvallen, waaronder zestien kapingen. In dit gebied zullen voorlopig geen particuliere beveiligers worden ingezet, want de wet voorziet alleen het gebied van de Golf van Aden.
Checks
Beveiligingsbedrijven die Nederlandse schepen willen beveiligen, moeten bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) een vergunning aanvragen. "Wij checken of de beveiligers aan de eisen voldoen en of ze de juiste achtergrond hebben, want het moeten oud-militairen of politiemensen zijn", zegt ILT-inspecteur Ferry van Wijnen.
De ILT verwacht dat vooral buitenlandse bedrijven interesse hebben om Nederlandse schepen te beveiligen. In eerste instantie moet een reder een aanvraag doen bij Defensie, maar wanneer daar geen capaciteit beschikbaar is zullen particuliere beveiligers de opdracht op zich nemen.
Critici vrezen dat het uit handen geven van het geweldsmonopolie leidt tot ongeoorloofd schieten. Volgens de rederijen is die angst onterecht. "Deze wet heeft juist zo lang op zich laten wachten om ervoor te zorgen dat alles tot in de puntjes is geregeld, zodat we niet met cowboys te maken krijgen", reageert Koster namens de rederijen.
