Sophie van der Meer
De Nederlandse overheid zou een waarschuwingssysteem moeten opzetten voor Chinese beïnvloeding in Nederland. Zo zouden Chinees-Nederlandse organisaties die een delegatie ontvangen van de Chinese Communistische Partij dat bij de Nederlandse overheid moeten melden. Organisaties die sterkere banden tussen Nederland en China bepleiten, moeten beter worden onderzocht.
Dat stelt de Leidse antropoloog en Chinakenner Frank Pieke, die in opdracht van het ministerie van Buitenlandse Zaken bekeek welke invloed de Chinese staat en de Chinese Communistische Partij uitoefenen op Chinees-Nederlandse organisaties. Het onderzoek is dinsdag door het Leiden Asia Centre gepresenteerd.
Van schadelijke inmenging in de Nederlandse samenleving is op dit moment geen sprake, stelt Pieke. Wel ziet hij dat de Chinese staat de banden met de overzeese diaspora de afgelopen jaren heeft geprobeerd aan te halen.
De basis voor schadelijke beïnvloeding is daarmee gelegd, zoals eerder al het geval was in onder meer Australië en Duitsland. De potentie voor daadwerkelijke inmenging is daarmee aanwezig, schrijft Pieke.
Bekijk hier hoe Chinese beïnvloeding werkt in de Verenigde Staten, Europa en in Nederland:
Pieke bepleit strengere regels voor activiteiten van de Chinese Communistische Partij in Nederland. Heimelijke partijactiviteiten moeten worden verboden.
Het Chineestalig media-aanbod zou bovendien meer pluriform moeten worden. Chineestalige media geven nu vooral ruimte aan het officiële partijgeluid. Alternatieve geluiden dringen volgens Pieke nauwelijks tot de gemeenschap door: "Kranten halen berichtgeving over China uit Peking. Als ze dat niet zouden verspreiden, verliezen ze hun markt. Men verwacht misschien ook wel kranten die loyaal zijn aan Peking."
Chinese media in Nederland verzekeren dat de Chinese overheid geen invloed heeft op de inhoud. "Wij zijn volstrekt onafhankelijk, we bepalen zelf wat we publiceren. Dat wordt absoluut niet bepaald door Chinese ambassade. Natuurlijk houden we wel met veel zaken rekening, bijvoorbeeld dat je bepaalde doelgroepen niet moet beledigen", zegt Atom Zhou, uitgever van de China Times, waarvan de redactie is gevestigd in het Haagse Chinatown.
Op de LinkedIn-pagina van de China Times staat dat de krant wordt 'goedgekeurd en gesteund' door de Chinese ambassade. Zhou: "Dat heeft voor ons vooral een zakelijke reden. Het is slim om erin te zetten dat de krant ook verkrijgbaar is bij de Chinese ambassade."
Signaalfunctie
Pieke adviseert de overheid om ook de dialoog met de Chinees-Nederlandse gemeenschap opnieuw op te starten. De dialoog is praktisch is stilgelegd na het stopzetten van het zogeheten Minderhedenoverleg in 2011.
Zelf sprak de antropoloog voor zijn onderzoek met meer dan dertig leiders van Chinese of Chinees-Nederlandse organisaties en verenigingen in Nederland. Hij bestudeerde ook de belangrijkste Chineestalige media en socialemediakanalen in Nederland.
Sinds het aantreden van president Xi Jinping in 2013 lijkt China de banden met de Chinese diaspora te willen aanhalen. China-watchers zien daarbij een nadrukkelijke rol weggelegd voor het Verenigd Front, een partijorgaan dat onder meer tot taak heeft om buiten China de ideologie van de Communistische Partij aan de man te brengen.
In onder meer Australië, de VS en Duitsland namen inlichtingendiensten de afgelopen jaren ongewenste activiteiten van het Verenigd Front waar. Ook de Nederlandse inlichtingendiensten waarschuwden in februari voor politieke beïnvloedingsoperaties vanuit onder meer China.
Vorig jaar financierde het Ministerie van Buitenlandse Zaken een onderzoek naar het Verenigd Front door de Australische denktank ASPI.
Makkelijk doelwit
Volgens Pieke is het van groot belang dat de Nederlandse overheid snel stappen onderneemt. Daarbij vindt hij het minstens zo belangrijk dat de Chinese bevolkingsgroepen niet van Nederland vervreemd raken. Sinds het uitbreken van de coronacrisis en met de toegenomen geopolitieke spanningen zeggen veel Chinese Nederlanders meer discriminatie te ervaren dan voorheen. Pieke waarschuwt dan ook niet alleen voor de gevolgen van ongewenste beïnvloeding, maar ook voor het gevaar dat Chinese Nederlanders zich buitengesloten voelen. Juist dat zou ze weer een makkelijker doelwit maken voor Chinese beïnvloeding.
