Het is een ambitieus plan dat vandaag in Rotterdam is gepresenteerd door het Landelijk Netwerk Acute Zorg: opschalen naar meer IC-bedden. Maar de ambitie in het zogenoemde Opschalingsplan Covid-19 loopt aan tegen de weerbarstige realiteit en gevoelens onder zorgpersoneel.
Volgens het plan komen er op korte termijn 200 intensivecare-bedden bij. Daar zijn ruim vierhonderd extra verpleegkundigen voor nodig die een opleiding van 18 maanden moeten hebben afgerond. Plus ongeveer 3800 extra ondersteuners: andere verpleegkundigen en medisch personeel die de IC-verpleegkundigen helpen.
En juist bij het personeel zit het probleem. Door personeelsgebrek is één op de tien IC-bedden nu al structureel niet in gebruik. Voor verpleegkundigen is ontevredenheid over het salaris de meest voorkomende reden om naar ander werk te zoeken. De instroom blijft daardoor al jaren achter bij de behoefte.
Niet dezelfde inspanningen
"Wij hebben ons ingezet met risico voor onszelf en met de nodige belasting zowel op het werk als privé. En als je dan hoort dat de regering drie keer tegen een hogere waardering stemt, dan heb je niet het gevoel serieus te worden genomen. Mede hierdoor heeft een groot aantal verpleegkundigen het gevoel dat bij een volgende keer niet dezelfde inspanningen worden geleverd", zegt IC-verpleegkundige Maarten Koster, die in Twente werkt.
Hij ziet niets in de plannen. "Het zal met de apparatuur en materialen wel lukken en ook het aantal bedden zal wel gerealiseerd kunnen worden. Maar met de huidige populatie IC-verpleegkundigen ga je het niet redden."
Het tekort hebben we niet in een paar maanden opgeplust. Dat is echt een illusie.
Het Landelijk Netwerk Acute Zorg heeft ook een tweede scenario onderzocht: opschalen van 1150 naar 1700 bedden, mocht dat nodig zijn. Daar zijn ruim 1700 opgeleide IC-verpleegkundigen voor nodig en 4800 ondersteuners. Dat gaat volgens Koster al helemaal niet lukken. "Het is niet eens mogelijk de huidige beddencapaciteit te draaien met de huidige populatie IC-verpleegkundigen."
Tijdens een opschaling naar 1700 IC-bedden moeten er ook nog 1100 gewone ziekenhuisbedden bij. Want niet alle Covid-patiënten komen op de IC terecht. Daarvoor zijn nog eens 2453 extra verpleegkundigen nodig.
Dat baart de voorzitter verpleegkundigenadviesraad Lieke van Puijenbroek, in het Elisabeth-TweeSteden Ziekenhuis in Tilburg, zorgen. "Bedden hebben we al voldoende, maar we hebben geen personeel voor de bedden. En dat tekort hebben we niet in een paar maanden opgeplust. Dat is echt een illusie. Het personeelstekort geldt voor alle gespecialiseerde en reguliere afdelingen."
Ook de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care (NVIC) en de Verpleegkundigen en Verzorgenden Nederland IC (V&VN IC) hebben zorgen over een opschaling naar 1700 bedden. Zij vrezen dat de kwaliteit van de IC-zorg in het gedrang komt als er te veel IC-bedden bijkomen.
Overbelast
Voor 1 oktober moeten volgens het plan van het Landelijk Netwerk Acute Zorg zo veel mogelijk ondersteuners met en zonder verpleegkundige achtergrond opgeleid worden, zodat ze bij een nieuwe piek ingezet kunnen worden. Verder moeten verpleegkundigen op korte termijn kunnen beginnen met het eerste deel van de IC-opleiding, de basisopleiding acute zorg, zodat ze daarna snel kunnen doorstromen.
Koster: "Een kwart van de leerlingen die beginnen aan een verpleegkundigenopleiding stopt na het eerste jaar, geloof ik. Dan komen ze erachter dat er veel nachtdiensten gedraaid moeten worden, dat ze tijdens weekenden en feestdagen moeten werken en dat alles tegen een relatief laag salaris."
Verpleegkundigen op de verpleegafdeling hebben volgens hem een salaris dat lager is dan dat van een leraar die net van de pabo komt. "En dat terwijl een verpleegkundige meer verantwoordelijkheid draagt en onregelmatig werkt. Gedeeltelijk kiezen we daar natuurlijk voor. Maar het moet natuurlijk wel in verhouding zijn."
Vooral veel ideeën op papier, vindt ook Puijenbroek. "Die gaan in de praktijk niet werken. We hebben door de coronacrisis nu ook meer uitval van verpleegkundigen. Er is veel van ze gevergd, een aantal is overbelast." Haar ziekenhuis draait nog niet op de volle 100 procent. "Met alle nieuwe maatregelen als afstand houden bijvoorbeeld. Binnen een paar maanden is dit niet opgelost."
