Een kleine twee jaar nadat Unilever de verhuizing naar Rotterdam afblies, heeft het bestuur besloten het hoofdkantoor definitief in Londen te vestigen. Op papier wordt het Brits-Nederlandse bedrijf volledig Brits.
De multinational heeft nu nog twee hoofdkantoren, naast die in Londen ook een in Rotterdam. De Nederlandse vestiging wordt straks een 'gewoon' kantoor.
Dit komt niet als verrassing, zegt journalist Jeroen Smit. "Analisten zeggen al langer: stop hiermee. Unilever bestaat nu uit twee bedrijven, een Britse plc en een Nederlandse NV, met twee raden van bestuur. Om snel te kunnen schakelen is een keuze niet onlogisch."
Het al dan niet afschaffen van de dividendbelasting maakte voor de Britse beleggers niks uit.
Smit schreef een boek over de recente turbulente geschiedenis van Unilever. In 2018 wilde het Nederlandse kabinet de dividendbelasting afschaffen. Buitenlandse aandeelhouders van in Nederland gevestigde bedrijven zouden hiervan financieel profiteren, en dat zou de Britse aandeelhouders van Unilever moeten overtuigen voor een hoofdkantoor in Rotterdam te stemmen.
Er kwam echter fel verzet tegen afschaffing van de dividendbelasting, waarop Unilever de verhuizing naar Nederland annuleerde en het kabinet de dividendbelasting uiteindelijk in stand hield.
Volgens toenmalig topman Paul Polman was de dividend-discussie voor een deel van de Britse aandeelhouders reden om de verhuizing naar Nederland niet te steunen. Maar Smit betwijfelt of het echt een rol heeft gespeeld. "Het maakte voor de Britten niks uit. Britse beleggers wilden gewoon echt niet naar Rotterdam. Ze voerden een campagne tegen die verhuizing. Het was voor hen vooral emotioneel: 'Unilever is van ons'."
De top van Unilever zag dit niet aankomen, zeg Smit. "Voor de topmannen is de wereld één grote markt. Die kunnen zich niet voorstellen dat er zoiets is als een nationaal sentiment. In die zin was het echt een blunder van het bestuur."
Duurzaam verhaal
Aanvankelijk had het bestuur het plan om vanwege brexit naar Nederland te verhuizen. Bovendien paste een hoofdkantoor op het Europese vasteland beter bij de koers van topman Polman, zegt Smit. "Hij zette sterk in op duurzaamheid, wat beter past bij het Europese stakeholder-model van zakendoen. In Europa speelt niet alleen de aandeelhouder maar ook het klimaat, de werknemer en de wetgeving een rol."
"Als sluitstuk van Polmans periode als baas, zou Unilever het hoofdkantoor in Rotterdam gaan plaatsen. Het zou een NV worden, ingebed in de Nederlandse cultuur. Hier kon hij verder bouwen aan het duurzame verhaal."
Maar dit stuitte op wantrouwen bij de Britse beleggers. "In de Britse cultuur is de aandeelhouder gewoon de baas, veel meer dan in Nederland."
Het vertrek naar Londen betekent volgens Smit dan ook "het einde van de droom van Polman". Zijn opvolger Alan Jope probeert het duurzame verhaal nog wel verder te brengen. "Maar dat kost hem moeite in Engeland, met die enorme focus op aandeelhouders en geld verdienen."
Kleinere rol in de wereld
Voor Nederland heeft het vertrek van Unilever geen grote directe gevolgen. De banen zullen grotendeels blijven. "Toch is het een nederlaag voor ons", zegt Smit.
"Premier Rutte waarschuwde eerder dat we moeten oppassen dat we niet zo'n land worden als België, met filialen - geen hoofdkantoren. Als je hoofdkantoren kwijtraakt, dan raak je gewicht en uitstraling kwijt."
En: "Als hoofdkantoren verplaatsen, verplaatsen ook geldstromen. Dat betekent minder belastingkomsten voor Nederland, een derving voor de schatkist".
