Om het coronavirus nu en de komende tijd onder controle te krijgen én te houden, is uitgebreid testen en bron- en contactonderzoek van groot belang. Met hun nieuwe opschalingsplan hopen de GGD'en deze taak aan te kunnen.
In juni kunnen alle Nederlanders met klachten die wijzen op het coronavirus getest worden. Vanaf die datum staan de GGD'en met maximaal 3200 professionals klaar: 800 via de GGD'en zelf in de eigen regio. En - zodra nodig - tot zo'n 2400 medewerkers extra aan ondersteuning op landelijk niveau. Die hulp komt via de callcenters van een aantal "prominente partners" die komende week bekend zullen worden.
Maar experts twijfelen aan de effectiviteit van de plannen van de GGD'en. Epidemioloog Arnold Bosman telt meerdere zwakke schakels. "Ik heb er geen vertrouwen in dat het goed werkt. Tenzij je al die zware maatregelen van de lockdown vasthoudt, maar dat is precies wat we niet gaan doen."
"Voor 12 maart moest je een verdacht geval melden bij de GGD. Maar die meldplicht is nu losgelaten. Nu moet een huisarts eerst zelf moeite gaan doen om een besmetting vast te stellen", zegt Bosman.
De epidemioloog denkt dat ook het ontbreken van een verplichting tot quarantaine voor problemen zal zorgen. "Quarantaine is er voor mensen die mogelijk de ziekte zullen ontwikkelen omdat ze in nauw contact zijn geweest met een besmet persoon. Dat komt in het plan nu niet voor. De vrijblijvendheid van mensen vertellen dat ze zo veel mogelijk thuis moeten blijven, werkt niet. Dat moet veel strikter."
Hij vergelijkt het met een vuurtje uittrappen in een dor bos. "Dat is heel moeilijk. Een nieuw ziektegeval is een brandje. De brandgang eromheen is het dorre bos: de mensen eromheen."
Margreet de Graaf, directeur van GGD Fryslân en portefeuillehouder bron- en contactonderzoek bij de vereniging voor publieke gezondheid en veiligheid in Nederland, wil niet terug naar een meldplicht en verplichte quarantaine. "We vertrouwen op de eigen verantwoordelijkheid van mensen. Contacten van een positief getest persoon krijgen een brief. Dit staat zo in het protocol, daar houden wij aan vast."
Te vrijblijvend
Maar volgens Bosman zou er meer sprake moeten zijn van 'moeten'. "Het is geen collectieve maatregel zoals de intelligente lockdown, het gaat nu om individueel onderzoek. De omgeving van een besmet persoon bereik je niet met een briefje. Dat is onvoldoende, daar kun je niet op vertrouwen. Bellen werkt wel", zegt Bosman.
Oud-huisarts en oud-hoofdinspecteur voor de Volksgezondheid Wim Schellekens is het met Bosman eens en vreest zelfs voor een tweede besmettingsgolf. "Die wordt erger dan de eerste. Want we hebben een stuwmeer aan uitgestelde zorg. En ik vraag me af of artsen en verpleegkundigen het aankunnen. Ze lopen nu al op hun laatste benen."
Je zal mensen heel snel moeten benaderen, zegt hij. Het plan is nu te vrijblijvend. "Het risico is dat een besmet persoon klachten heeft maar niet positief is getest en nog gewoon rondloopt. Die tijd moet je zo kort mogelijk maken."
Schellekens denkt niet dat de GGD via een brief of de telefoon mensen voldoende kan overtuigen dat ze zich houden aan de afspraken. "De cijfers zijn spectaculair gedaald door de lockdown. De burger krijgt makkelijk de indruk: we zijn er. En dat is niet het geval. Als we het laten gaan dan verspreid het virus zich weer exponentieel. Dus de overheid moet communiceren dat dit essentieel beleid is."
Illusie
GGD-directeur De Graaf gelooft niet in intensief bellen met mensen. "Wij weten uit de praktijk: elke dag een telefoontje, daar word je na drie dagen gek van. Het past niet bij de Nederlandse volksaard. Dus het blijft eigen verantwoordelijkheid."
Ze noemt de vastgestelde aanpak het beste van beide werelden. "We willen maximaal controleren, maar we weten dat het een illusie is omdat het virus te ver verspreid is, omdat het over de wereld is. De maatregelen die je moet nemen om het de wereld uit te krijgen, ik kan me voorstellen dat dat te veel is."
