De hulporganisatie 'Dokters van de Wereld' en de artsenpraktijk 'Kruispost', voor mensen zonder ziektekostenverzekering, hebben het drukker dan ooit. Ze bieden medische zorg aan illegalen in Nederland. Corona heeft hun leefwereld ingrijpend veranderd: ze zijn door gemeenten gedwongen verspreid over de stad, ze hebben hun illegale werk verloren en ze zijn bang om ziek te worden.
Wie illegaal in Nederland verblijft, heeft geen burgerservicenummer en dus ook geen ziektekostenverzekering. Maar een illegaal heeft wel recht op medische zorg, ook al is het in de praktijk niet zo makkelijk om die zorg te krijgen. De artsen van 'Dokters van de Wereld', die al drie jaar met een mobiel spreekuur door Amsterdam rondrijden, zien dat er veel angst en onwetendheid is.
Mensen durven er niet altijd voor uit te komen dat ze coronaklachten hebben. "Er is een stigma, vergelijkbaar met geslachtsziektes", zegt Anette Hoogerbrugge van 'Dokters van de Wereld'. "Ik sprak een man die vanwege coronaklachten in isolatie moest maar daarna niet meer bij zijn vrienden in de buurt mocht komen. Daar zijn veel mensen bang voor, voor een sociaal isolement."
Hoeveel mensen er precies illegaal in Nederland verblijven is onbekend. Schattingen lopen uiteen van 60.000 tot ruim 130.000. In tijden van corona komen daar ook nog de mensen bij die niet uitgezet worden. In Amsterdam proberen hulpverleners deze mensen én de reguliere daklozen 's nachts onder te brengen in sporthallen en andere locaties. De bedden staan er anderhalve meter van elkaar.
Dat lukt niet altijd en er is niet voor iedereen plaats. De GGD heeft speciale locaties ingericht waar illegalen en daklozen met coronaklachten in isolatie kunnen verblijven. Maar niet iedereen maakt daar even gemakkelijk gebruik van, zegt Sarineke Klok, arts bij 'Kruispost'. "We krijgen sterk de indruk dat ze het probleem erg onderschatten. We laten mensen pas binnen in de praktijk als we zeker weten dat ze geen coronaklachten hebben. Maar soms liegen ze gewoon en blijkt binnen dat ze wel degelijk klachten hebben die op corona lijken. Doordat ze de situatie onderschatten brengen ze anderen in gevaar."
Erbarmelijk
Hoewel de GGD alert is en daklozen en illegalen zoveel mogelijk zijn ondergebracht in passende opvang, is deze groep een potentiële bron van besmetting. De groep uitgeprocedeerde asielzoekers die verblijft in de zogeheten 'Vluchtgarage' in Amsterdam-Zuidoost, wil daar niet weg omdat ze vanwege corona de reguliere bed-bad-brood-opvang niet vertrouwen.
De hygiënische situatie in de garage is inmiddels erbarmelijk. De mannen leven vaak met meerderen tegelijk in tenten en er is slechts één kraan waar iedereen gebruik van maakt. "Een besmetting kan zich daar snel verspreiden", vreest Klok.
- Nieuwsuur
Meerdere mensen slapen in dezelfde tent - Nieuwsuur
Slechts 1 kraan in de 'Vluchtgarage' - Nieuwsuur
Tenten in de 'Vluchtgarage'
De GGD heeft geen exacte cijfers over testresultaten onder illegalen, want maakt geen onderscheid tussen illegalen en dak- en thuislozen. Er zijn ongeveer 45 dak- en thuislozen ondergebracht (geweest) op een van de isolatielocaties, waaronder vijf illegalen (ongedocumenteerden). Het coronateam van de GGD blijft deze personen volgen zolang ze in isolatie zitten en verwijst zo nodig door naar het ziekenhuis, laat een woordvoerder weten.
Net als de artsen van 'Dokters van de Wereld' en 'Kruispost' maakt de De GGD zich zorgen over de groep. "Zoals we ons zorgen maken over alle dak- en thuislozen. We zijn ons bewust van de kwetsbaarheid van deze mensen en houden de situatie in de gaten."
