Nie wieder, nooit meer. Twee woorden die na 1945 in de Duitse ziel geëtst zijn. Antisemitisme zou nooit meer een rol mogen spelen in het na-oorlogse Duitsland. De praktijk is anders, zo bleek gisteren weer na de mislukte aanslag op een synagoge in het Oost-Duitse Halle.
De Duitse minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer heeft de aanslag in felle bewoordingen veroordeeld. Hij noemde het "een schande voor Duitsland" en voegde eraan toe dat zoiets "met onze geschiedenis eigenlijk niet mag gebeuren".
Eén mond
De Nederlandse opperrabbijn Raphael Evers werkt in de synagoge van Düsseldorf. "De solidariteit vandaag is enorm. Hier in Düsseldorf hadden we vanavond een bijeenkomst met 250 mensen uit de stad. Alle organisaties waren vertegenwoordigd."
"Iedereen sprak heel sympathieke woorden, ook de imam was er. Hij heeft ook gesproken. Vergeet niet dat een van de twee mensen die doodgeschoten werd in Halle een moslim is. Dat benadrukt meteen het belang van de solidariteit. We spreken met één mond."
Evers verwacht dat over een week veel van de sympathie zal zijn weggeëbd. "Maar aan de andere kant denk ik dat mensen dit niet snel zullen vergeten. De beelden blijven op het netvlies. En het is geen incident meer, ik zie dit in een lijn met andere incidenten als Brussel, Toulouse, en ook Amsterdam."
Als oorzaak ziet Evers te veel tolerantie tegenover antisemitisme. "Het antisemitisme gaat van gedachte naar woord, en van woord naar de daad. Het is salonfähig geworden om tegen joden te zijn, of tegen moslims te zijn, of tegen Israël te zijn. We hebben uit het verleden geleerd dat als de zwijgende meerderheid blijft zwijgen, dan gaat het geweld gewoon door."
Neonazi's
In Duitsland is het aantal incidenten per jaar constant hoog, in het oosten meer dan in het westen, maar op internet is het enorm toegenomen. Dertig procent van de haatzaaierij op internet gaat over joden. Het verbaast Evers niet. "Antisemitisme van extreem-rechts, mijn moeder heeft Auschwitz overleefd, de meest gruwelijke bedreiging. Ik kan me niet aan de indruk onttrekken dat de neonazi's de erfgenamen zijn van de nazi's. Wat dat betreft is er geen nieuws onder de zon."
Wat kan de overheid doen? "We moeten op alle lagen ingrijpen. In het onderwijs, in het strafrecht, we moeten juridische maatregelen treffen en vervolging serieus oppakken. En we moeten de discriminatie op internet aanpakken, daar is de grootste stijging van het antisemitisme te voorkomen. En het belangrijkste is dat we duidelijk maken dat we antisemitisme nooit meer accepteren."
