"Een volstrekt ondemocratische moloch" en "een kartel bovenop het kartel." Dit zijn teksten op de website van Forum voor Democratie over de Europese Unie.
"Kiezen vóór Europa", is de slogan van D66 bij de Europese verkiezingen. "D66 zegt JA tegen Europa", valt te lezen op de partijwebsite.
Het is overduidelijk dat Forum en D66 uitersten zijn als het aankomt op Europa. D66 wil op meer gebieden samenwerking tussen EU-lidstaten, staat open voor nieuwe toetreders tot de unie en pleit voor meer macht voor het Europees Parlement en vaste zetels voor de EU bij wereldwijde organisaties zoals het IMF.
Forum daarentegen wil de "macht van Brussel naar Den Haag". De partij wil landen weer zelf laten beslissen over immigratie en wil een einde aan 'overbodige' EU-regelgeving. De partij wil best samenwerken met andere landen, maar is tegen de EU en wil dat er een referendum komt over het lidmaatschap van de unie.
Kiezers lang niet zo verdeeld
Het is maar zeer de vraag of een referendum de voor Forum voor Democratie gewenste uitkomst geeft. Want de Nederlandse kiezers, en zelfs de eigen Forum-achterban, zijn helemaal niet zo sceptisch over Europa.
Maar één op de vijf ondervraagde Nederlanders geeft in recent onderzoek van de Universiteit van Amsterdam aan vóór een vertrek van Nederland uit de EU te zijn. Samen met mensen die zeggen PVV te gaan stemmen (61 procent) zijn potentiële Forum-stemmers (55 procent) het meest voor een nexit, maar de achterban lijkt hierover een stuk minder uitgesproken dan de partij zelf.
"Het is een gespleten achterban", zegt onderzoeker Claes de Vreese. "En het percentage Forum-stemmers dat voor uittreden is, is lager dan je zou verwachten als je kijkt naar tegenpolen GroenLinks en D66."
Van de respondenten die van plan zijn GroenLinks of D66 te gaan stemmen, zegt meer dan negentig procent te willen dat Nederland in de EU blijft. "Bij GroenLinks en D66 is een heel nauwe relatie tussen de meningen van de achterban en het standpunt van de partij", zegt de Vreese.
Ook op andere EU-onderwerpen is er bij Forum duidelijk verschil tussen het partijstandpunt en de mening van de achterban. De partij is tegen open grenzen en wil ook over het vrije verkeer van personen een referendum, terwijl de achterban volledig verdeeld is over de vraag of Nederlandse burgers overal in de EU moeten kunnen werken: een derde is het hiermee eens, een kwart oneens.
Wel is twee derde van de FvD'ers het oneens met de stelling dat arbeidsmigranten uit de EU goed zijn voor de Nederlandse economie en ruim zestig procent vindt de open grenzen binnen de EU geen goede zaak. Maar ook deze percentages zijn niet zo overtuigend in vergelijking met de partijstandpunten.
Veel Forum-stemmers hebben juist veel baat bij de EU en de interne markt.
Hoe kan het dat de achterban van Forum verdeeld is over de EU, terwijl de partij zo'n duidelijk anti-EU standpunt inneemt? De Vreese ziet een paar mogelijke verklaringen.
Ten eerste is het EU-standpunt van de partij helemaal niet zo duidelijk als de website doet overkomen. "Partijleider Baudet en Europa-lijsttrekker Eppink hebben zich op verschillende manieren uitgedrukt over de EU", zegt De Vreese. "Het is maar de vraag of de partij overtuigd is van het eigen standpunt over de EU."
"Daarnaast komt een deel van de Forum-aanhang van de VVD. Daar zitten veel mkb'ers tussen die veel baat hebben bij de EU en de interne markt. Ik weet niet of zij allemaal op de hoogte zijn van het partijstandpunt. Of misschien willen ze gewoon een kritische partij, en nemen ze het EU-standpunt voor lief. Of denken ze; de kans dat er echt een nexit komt, is toch erg klein."
Ondanks de verdeelde kiezers bij Forum geldt nog altijd dat ze overwegend veel minder pro-EU zijn dan D66'ers. Slechts elf procent van hen vindt arbeidsmigranten uit EU-landen geen goed idee en maar vijf procent vindt de open grenzen geen goede zaak.
