Joodse gemeenschap eist eigendomsrecht over 170 kunstwerken

In de Tweede wereldoorlog zijn er door de nazi's duizenden kunstvoorwerpen van Joodse eigenaren gestolen. De Joodse Gemeenschap eist nu het eigendomsrecht op.

Een deel is inmiddels teruggeven - zoals de collectie van de Joodse kunsthandelaar Goudstikker - maar in de oorlogstijd hebben Nederlandse rijks- en gemeentelijke musea ook kunstvoorwerpen van Joden gekocht op veilingen en van handelaren.

Het gaat om zo'n 170 schilderijen en andere kunstvoorwerpen die zijn gestolen van de Joodse gemeenschap in de Tweede Wereldoorlog of onvrijwillig zijn verkocht of waarvan de herkomst onduidelijk is.

Als nabestaanden een werk terug willen, moeten ze een claim indienen bij de zogeheten restitutiecommissie. Die adviseert of het werk wel of niet terug gaat naar de familie. Tot nu toe zijn er 25 kunstvoorwerpen geclaimd. Het Centraal Joods Overleg vindt dat alle 172 werken toebehoren aan de Joodse Gemeenschap en eist het eigendomsrecht op.

Ronny Naftaniël, van het Centraal Joods Overleg, begrijpt dat de commissie tijd nodig heeft om alle claims te beoordelen. Het is onduidelijk wanneer de commissie precies klaar is. Naftaniël heeft vooral kritiek op de criteria die worden gehanteerd.

Holocaust

"Met name omdat een commissie ook het belang van de musea weegt. Maar daar gaat het niet om. Het gaat er om dat men kan aantonen dat het voormalige Joodse kunst was en als je dat kan aantonen dan doet het belang van het museum er niet meer toe. Want dan hoort het gerestitueerd te worden. Het kan niet zo zijn dat de heler een belang heeft in hetgeen ooit gestolen is."

Naftanië vindt dat de kunst in eerste instantie terug moet naar de voormalige eigenaren. "Maar als die niet gevonden kunnen worden dan behoren ze de Joodse gemeenschap toe. Waarom? Omdat de staat en de musea niet moeten profiteren van de holocaust."

"Ze moeten zich niet verrijken ten koste van de Joodse gemeenschap. Je kunt ook zeggen: laat die kunstvoorwerpen in de musea? Dat zou best kunnen, maar het gaat uiteindelijk om het eigendom van die kunststukken."