Nigerianen willen kunst terug: 'Dit zijn onze voorouders, dit is onze cultuur'
Waar je ook komt in Benin City, brons is overal. Bronzen beelden staan rond de drukke verkeerspleinen, in de villatuinen van de plaatselijke aristocratie en in de markt rond Igun Street. Daar heeft het beeldhouwersgilde van deze stad in het zuidwesten van Nigeria zich verzameld. "We doen dit al sinds de tijd van onze voorvaderen zo'', zegt Palmer Osas, die druk bezig is met het vijlen van een bronzen hoofd: the Queens head.
De belangrijkste beelden die deze stad ooit produceerde, werden ruim 120 jaar geleden geroofd door Britse koloniale troepen. Nadat een Britse expeditie in Benin City in een hinderlaag was gelopen namen de Britten genadeloos wraak. In de beruchte 'Punitive Expedition' maakte een troepenmacht van 1200 Britse militairen de hoofdstad van het eeuwenoude koninkrijk dat zich over een groot deel van West-Afrika uitstrekte met de grond gelijk.
De paleizen van de koning, de oba, werden leeggeroofd en duizenden beelden die een belangrijke rol speelden bij de rituelen van het koninkrijk verdwenen. Het voornaamste deel van de collectie bronzen beelden is in het British Museum te zien, andere beelden kwamen in musea in New York, Berlijn en Leiden terecht. "Het is een heel pijnlijke geschiedenis die in de stad een diep litteken heeft achtergelaten", zegt Enotie Ogbebor, een lokale kunstenaar.
Op dit moment zijn gesprekken gaande tussen vertegenwoordigers van Europese en Nigeriaanse musea, regeringen en de monarchie in Benin City over teruggave van de beelden. In november deed een Frans onderzoeksrapport een aanbeveling voor teruggave van koloniale roofkunst, inclusief sommige beelden uit Benin City in Frans bezit.
Eerst kom je mijn huis leegstelen en daarna wil je de buit aan mij uitlenen?
Het is de bedoeling dat in Benin City een nieuw museum wordt gebouwd waar de beelden in 2021 weer te zien zijn. Maar tot grote teleurstelling van veel Nigerianen zijn de Britten vooralsnog alleen bereid tot "het uitlenen" van de beelden. "Ik vind die term een diepe belediging", zegt Vikto Ehikhamenor, een vooraanstaand kunstenaar uit Benin City. "Eerst kom je mijn huis leegstelen en daarna wil je de buit aan mij uitlenen? We vragen niet om iets dat van jullie is, het is van ons."
Ook de gids in het bescheiden Nationaal Museum in Benin City stoort zich aan de taal die in de onderhandelingen tussen Nigeria en de Europeanen wordt gebezigd. Curatoren van het British Museum maken zich zorgen over de staat van musea in Nigeria en de vraag of de kunst wel goed beveiligd zal worden.
"Wij konden eeuwenlang prima voor die beelden zorgen, tot de Britten ze kwamen stelen", zegt gids Kate Akadilo. "Maakt u zich vooral niet ongerust. Het gaat voor ons om veel meer dan alleen die beelden: dit zijn onze voorouders, dit is onze cultuur. Het is ons eigendom. Geef het alsjeblieft terug."
Bekijk hier de reportage van correspondent Bram Vermeulen:
