In het Waddengebied, dat is inclusief het Duitse en Deense gebied, vallen volgens de oud-burgemeester van Ameland Albert de Hoop gemiddeld 150 zeecontainers per jaar in zee. Rijkswaterstaat stelt de rederij van containerschip MSC Zoe inmiddels aansprakelijk voor het verlies en de berging van de 270 gezonken en aangespoelde containers en hun inhoud.
De opruimacties in het Waddengebied zijn in volle gang. In totaal zijn 35 containers gevonden, drijvend in zee of aangespoeld op het strand. Waarschijnlijk liggen veel containers op de bodem van de zee.
De Hoop was tot afgelopen zomer burgemeester van Ameland en is oud-voorzitter van de internationale milieu-organisatie KIMO. Hij maakt zich al jaren zorgen over de beveiliging en zekering van containers. "Ik heb in de winter van 2010 meegemaakt dat er 86 containers voor mijn kust waren gedonderd, maar ik heb ook meegemaakt het er tien of 37 waren. Dan heb ik het Duitse en Deense Waddengebied niet meegerekend."
Het probleem zit in het transport van de containers, denk De Hoop. "De containers staan zo hoog opgestapeld dat je ze goed moet vastzetten. Wereldwijd vallen tienduizend containers overboord. Dat zegt iets over hoe ze vast staan."
Risico is laag
Volgens Jos Koning, onderzoeker bij het Maritiem Research Instituut Nederland (MARIN) is het niet eenvoudig vast te stellen waarom containers van schepen vallen. "Ik heb er in het verleden onderzoek naar gedaan en het had in ieder geval te maken met onbetrouwbare informatie over de lading, met name het gewicht, en met dynamica van de lading op grote schepen."
Daarop heeft de Nederlandse overheid een wijzigingsvoorstel ingediend bij de International Maritime Organization om een aantal factoren zekerder te maken. "Dat voorstel is overgenomen. Containers moeten sinds 2016 verplicht gewogen worden voor ze aan boord gaan. Dat maakt het minder onveilig. Ook zijn er voorschriften om de reactietijd van de bemanning te verbeteren."
Naar verhouding gebeuren er volgens Koning overigens heel weinig ongelukken met containers. "Gezien het enorme aantal containers dat verscheept wordt is het risico laag."
Het Team Maritieme Politie en de Inspectie Leefomgeving en Transport onderzoeken hoe het schip zoveel containers heeft kunnen verliezen en of dat het gevolg is van strafbaar handelen. De Hoop denkt op basis van de foto's dat de containers die op het middenstuk stonden van dit schip niet gezekerd waren. "Waarschijnlijk was de buitenste rij wel gezekerd, maar omdat de boot is gaan slingeren zijn de rijen op het middelste deel gaan vallen."
Vastzetten
"Rond 2006 waren er jaar in jaar uit incidenten voor de kust van Terschelling. Daarna was het een tijd wat rustiger, en dit is iets extreems. In de top-3 ongelukken met containerschepen wereldwijd ooit. Het moet iets zijn wat voorbij gaat aan wat wij hebben onderzocht", denkt onderzoeker Koning.
De Hoop heeft als burgemeester en ook als voorzitter van KIMO er al eerder op gehamerd dat de overheid moet nagaan of containerschepen zich wel houden aan regels die gelden voor het vastzetten van lading op een schip. "Omdat we ons al eerder grote zorgen maakten dat dit niet goed gebeurt."
In een rapport van enkele jaren geleden in de haven in Rotterdam bleek volgens De Hoop dat zestig procent van de reders zich niet houdt aan de internationale regels. "Toen is de staatssecretaris daarop aangesproken en die stelde toen dat de controles opgevoerd moesten worden. Maar daar zijn meer inspecteurs voor nodig, en die hebben we niet."
De Rederij wil nu met sonar de containers in de zee opsporen. "Allereerst: het is tien keer duurder om containers te bergen dan ze te vervoeren. Daar komt bij dat containers alleen geborgen worden op het moment dat het een obstakel vormt voor de scheepvaart", zegt De Hoop, die daar niet veel van verwacht. "Vaak blijft er niets over van zo'n container, en blijft de lading, dus alle plastic rotzooi op de bodem van de oceaan liggen."
Dat de rederij volledig aansprakelijk is voor alle schade is volgens De Hoop allerminst zeker. "Ik heb dat nog nooit meegemaakt. Ik verwacht dat de Nederlandse overheid zal moeten betalen, en dat zal duur worden."
