Wat we (nog niet) weten over de overboord geslagen containers

Een enorme schoonmaakoperatie vandaag op de Nederlandse Waddeneilanden. En ook op het vaste land was het, na het strandjutten, vooral een kwestie van troep opruimen. Televisies, meubels en plastic waren allemaal afkomstig uit containers die overboord sloegen van een groot vrachtschip. Een paar vragen beantwoord:

Wat is er gebeurd?

In de nacht van dinsdag op woensdag heeft een groot schip containers verloren in de Noordzee. Het containerschip MSC Zoe was onderweg naar de Duitse Bremerhaven, toen ten noorden van het Duitse eiland Borkum containers van boord vielen.

Vermoedelijk zijn 270 containers overboord geslagen. Een aantal containers en de spullen die daarin zaten, zijn aangespoeld op de stranden van de Waddeneilanden. Ook op het vaste land is de kustlijn bezaaid met puin.

Zie hier de route van de MSC Zoe:

Hoe kon het gebeuren?

Ingenieur Jos Koning, die onderzoek deed naar de lading van zeecontainers, zegt dat het schip waarschijnlijk hevig bewogen heeft voordat de containers van boord vielen. Hij vertelt aan de NOS dat een dergelijk schip goed wordt vastgezet, maar dat er tegen noodweer weinig te beginnen is.

"In de haven wordt alles vastgezet, de bemanning kan het dan voor het vertrek controleren. Maar als het schip of de lading onverwacht begint te slingeren, kun je met wat bemanningsleden niet veel doen aan de bijna 20.000 containers. Snelheid en koerswijziging is de enige optie en de tijd daarvoor is beperkt als de lading al slingert."

De Kustwacht heeft beelden vrijgegeven waarop te zien is hoe het containerschip tientallen containers verliest:

Wat is er allemaal aangespoeld?

Stranden van de Waddeneilanden en het vasteland liggen bezaaid met veel spullen. Schoenen, tv-schermen, gloeilampen, ingepakte meubels, speelgoed, kinderkleding, auto-onderdelen, stoeltjes en heel veel andere plastic materialen liggen verspreid over de kustlijn.

Op het strand van Schiermonnikoog is een zak gevonden met de giftige stof benzoyl-peroxide. De zak van 25 kilogram zat vermoedelijk met nog zo'n 280 andere zakken in een container. De andere zakken drijven waarschijnlijk nog ergens in de zee.

Vind je zo'n witte zak met rode waarschuwingssymbolen? Raak die dan niet aan. Zo lang de verpakking intact blijft is er niets aan de hand. Als de verpakking beschadigd is kan de stof ernstige irritatie veroorzaken aan de huid.

Bekijk hier wat er allemaal bezaaid lag op het strand:

Wat betekent dit voor dieren en natuur?

Vooral het plastic is erg schadelijk voor de dieren, zeggen deskundigen. Daarom is het zaak dat de troep op de stranden zo snel mogelijk wordt opgeruimd, zegt boswachter van Terschelling Remi Hoegee in het radioprogramma Nieuws en Co.

"Alles wat nu blijft liggen kan directe gevolgen hebben voor dieren. Zeehonden kunnen verstrikt raken of een vogel kan bijvoorbeeld niet meer eten." Blijft de troep langer liggen, en versplintert het plastic, dan zouden dieren eraan kunnen overlijden. "De kleine deeltjes kunnen in de maag van dieren terechtkomen, die het dan niet zullen overleven."

Martin van den Berg, toxicoloog aan de Universiteit Utrecht weet meer over de giftige stof die is aangetroffen op Schiermonnikoog. "Het is niet een heel dramatische stof, je moet ervan wegblijven en het niet aanraken, maar er is geen aanleiding om te denken dat we een natuurramp gaan krijgen."

In de witte zak zit zo'n 25 kilogram Perkadox-CH-50X (dibenzoyl-peroxide). "Het is goed dat er veiligheidsmaatregelen zijn, maar een milieuramp vanwege deze container in de grote zee zie ik niet gebeuren. De rest van de rotzooi op de stranden en in de zee is veel erger", legt Van den Berg uit.

Vissers maken zich zorgen over de containers die van het schip zijn gevallen. Containers die nu in zee drijven kunnen hun visvangst behoorlijk verstoren, zeggen ze. Hun netten kunnen blijven haken achter de containers, waardoor vissersboten kunnen kapseizen en zinken.

Ook kan gevangen vis vervuild of beschadigd raken door de troep afkomstig uit de containers. "Hierdoor kan mogelijk de vangst worden afgekeurd met alle gevolgen van dien. Dat is desastreus voor de visserij", zegt Derk Jan Berends, secretaris bij de Nederlandse Vissersbond.

Het Vogelinformatiecentrum Texel zegt dat alle kleine stukjes plastic funest zijn voor de gezondheid van vogels:

Wat kunnen we morgen verwachten?

Vanaf morgenochtend 06.30 uur vertrekken honderd militairen richting Schiermonnikoog om daar te helpen bij het schoonmaken van de stranden. Volgens burgemeester Ineke van Gent is deze klus niet door de bewoners zelf te doen en "hebben we extra handen van buitenaf nodig", zei ze op de radio tegen Omrop Fryslân.

Militairen die op kerstverlof waren, zijn teruggeroepen naar de kazerne. De inzet duurt waarschijnlijk 2 dagen.

Het personeel gestationeerd op het militaire oefenterrein 'De Vliehors' op Vlieland helpt al sinds woensdag bij het opruimen van de stranden op het eiland.

Het schip MSC Zoe, dat de containers verloor, is op dit moment in de haven van het Duitse Bremen. Daar wordt onderzocht hoeveel containers exact in zee zijn gevallen. Morgen moet dat duidelijk worden. Vermoedelijk zijn het er 270. Na die telling wordt ook pas duidelijk hoeveel containers met giftige stoffen in zee terecht zijn gekomen.

Ook het opruimen van de troep op het strand gaat morgen verder.

Bekijk wat vrijwilligers vandaag tegenkwamen op het vaste land:

Kan ik iets doen?

Eilanders, ondernemers van de eilanden, badgasten en andere vrijwilligers hebben vandaag geprobeerd alle stranden op te ruimen. "Het heeft enorm effect gehad", zei de burgemeester van Terschelling, Bert Wassink. Maar ze zijn nog lang niet klaar omdat veel troep ook verspreid ligt in de duinen, legt hij uit.

In overleg met de mensen op Schiermonnikoog probeert hij alle aangeboden hulp nu zo goed mogelijk te verdelen. "Er zijn zoveel mensen die willen helpen, het is bijna een luxeprobleem."

Iedereen wordt opgeroepen aanstaande zaterdag naar Terschelling te komen. Daar zal een gecoördineerde opruimactie plaatsvinden van 10.30 uur tot 15.00 uur. In samenwerking met het Wereld Natuur Fonds, Natuurmonumenten, de Waddenvereniging en de gemeente van Terschelling wordt de dag georganiseerd. Geïnteresseerden kunnen zich voor de Containerramp Cleanup Terschelling aanmelden via deze link.

En o ja, ben je fan van (sport)vliegtuigjes? Vlieg dan vooral niet boven de Waddenzee. Het Kustwachtvliegtuig probeert daar de situatie goed in de gaten te houden en alle goederen te lokaliseren, maar wordt flink gehinderd door (sport)vliegtuigjes.