"Mijn leerlingen voelen zich soms geen onderdeel van hun school. Als Nederland voetbalt en ik roep: vanavond voetballen we, jongens. Dan kijken ze me glazig aan: we?" Trudy Coenen - oud-juf van het jaar - is docent op het Montessori College Oost in Amsterdam, een school met zestig verschillende nationaliteiten. Ze deelt de zorgen van de Onderwijsraad.
Die concludeert vandaag dat jongeren uit verschillende sociale groepen elkaar niet meer vanzelfsprekend tegenkomen. Door het grote aanbod en het onderscheid tussen de verschillende soorten onderwijs is er een kloof ontstaan die niet bijdraagt aan de sociale samenhang in de samenleving.
Nederlandse cultuur
Iedere vijf jaar evalueert de Onderwijsraad hoe het onderwijs ervoor staat. Een van de conclusies is dat jongeren door de onderwijskloof niet goed leren hoe ze met verschillen en andersdenkenden moeten omgaan. "De voor Nederland typerende scheiding tussen schoolsoorten, leerwegen en opleidingen maakt dat leerlingen met verschillende sociale achtergronden elkaar steeds minder vanzelfsprekend tegenkomen."
"Bij ons staan in de pauze onze kinderen ook in groepjes bij elkaar. De Pakistanen bij de Pakistanen bijvoorbeeld", zegt docent Coenen. "Ergens denk ik ook: het maakt mij niet uit als we maar een goede vmbo-school zijn. Maar aan de andere kant is het niet goed. Iedereen zou thuis zijn eigen cultuur moeten kunnen hebben, maar op school delen we de Nederlandse cultuur."
In de praktijk wekken brede scholengemeenschappen de indruk dat leerlingen van verschillende niveaus elkaar voortdurend tegenkomen, maar de verschillende schoolniveaus zitten vaak op verschillende locaties en in verschillende gebouwen: slechts achttien procent van de leerlingen op brede scholengemeenschappen zit bij elkaar, blijkt uit het onderzoek.
Verschillende onderwijsvormen moeten dus vaker op dezelfde locatie zitten, vindt de Onderwijsraad. Coenen: "Ik vind het een beetje wensdenken. Als je een witte middelbare school met havo, vwo op ons terrein zet, staan die kinderen straks echt nog gewoon met hun eigen clubje te praten. Nee, ik denk niet dat dat nu echt de oplossing is. Het rapport staat vol goede bedoelingen, maar het zijn ad hoc-maatregelen. Een utopie."
Duizend euro ouderbijdrage
Ook zou er ruimte moeten komen voor beroepsgericht onderwijs op de havo en het vwo. "Waarom zou je iemand op de havo geen kennis laten maken met het beroepsonderwijs?", zegt voorzitter Henriëtte Maassen van den Brink vandaag in Trouw. "Het gaat erom dat kinderen een brede ontwikkeling krijgen en dat verschillende sociale groepen elkaar weer tegenkomen. Daarvoor is een fundamentele bezinning nodig."
Coenen ziet een andere oplossing. "Je moet kinderen echt gelijke kansen bieden. Van jongs af aan. Dus niet scholen de ruimte bieden om zich af te schermen met een hoge ouderbijdrage zodat ze weten dat Mohammed nooit zal komen."
De docent kent mensen die hun kinderen bewust naar de vrije school brengen waar ze duizend euro ouderbijdrage moeten betalen. "Want dan zit er tenminste geen Achmed in de klas. Dus schaf de schoolbijdrage voor ouders af. Dat zou een begin kunnen zijn."
