"Het is verbijsterend, dat iemand dit kan bedenken", zegt kinderpsycholoog Tischa Neve over de situatie aan de Mexicaans-Amerikaanse grens. "Dit is het ergste wat je een kind kan aandoen. Dat is al gevlucht en bevindt zich op een vreemde plek. De ouders hebben stress en hevige emoties, wat kinderen haarfijn aanvoelen."
De kinderen, soms nog kleine baby's, worden van hun ouders gescheiden en weten niet wanneer ze hen weer zullen zien. "Sommige mensen denken dat dat minder uitmaakt omdat baby's het allemaal niet mee krijgen, maar dat is een illusie. Juist op jonge leeftijd moet je warmte en liefde krijgen van stabiele volwassenen."
Het is het gevolg van het zerotolerancebeleid van president Donald Trump: migranten die de VS illegaal binnenkomen worden eerder achter de tralies gezet, maar hun kinderen mogen daar niet verblijven en moeten ergens anders opgenomen worden. Volgens de laatste cijfers gaat het om 2342 kinderen sinds begin mei.
"We horen nu dat ouders soms niet eens gedag mogen zeggen, echt vreselijk", zegt Neve. "Het is al niet goed om op het kinderdagverblijf geen gedag te zeggen. De onveiligheid van iemand die onverwacht weg gaat en niet terug komt is heel slecht voor een kind. En dan zitten ze niet in een pleeggezin, maar in een centrum met allemaal andere huilende kinderen."
Neve benadrukt dat scheidingen tussen ouder en kind, hoewel traumatisch, soms nodig zijn. "Bijvoorbeeld als een kind mishandeld wordt, dan moet het in belang van het kind. Maar in deze situatie hoeft het niet. Ik ben er ongelooflijk kwaad over."
President Trump zegt nu op korte termijn een eind te maken aan de omstreden praktijk. Maar zelfs dan is voor veel kinderen het kwaad al geschied. De ervaringen hebben ook gevolgen voor ze op latere leeftijd.
"Dit zijn trauma's die doorwerken op je basisveiligheid, dus dit ga je zien in leerproblemen, gedragsproblemen, angsten en depressies. Hoe jonger de kinderen en hoe langer het duurt, hoe groter het trauma", aldus Neve.
Kinderrechten moeten los staan van welke politieke kleur dan ook.
Ook voormalig kinderombudsman Marc Dullaert, nu voorzitter van de internationale kinderrechtenorganisatie KidsRights, is het niet eens met hoe de kinderen worden behandeld. "En het is extra saillant als je bedenkt dat de VS een van de twee landen is die het internationale verdrag voor de rechten van het kind niet hebben ondertekend. Waarom ze dat niet hebben gedaan, is een goede vraag."
In het verdrag staat dat een kind alleen van zijn ouders mag worden gescheiden als het kind in gevaar is. "Bij de Amerikaanse grens wordt dat verdrag nu structureel en grootschalig geschonden. En dat niet alleen: het opsluiten van de kinderen wordt bewust gebruikt voor politieke doeleinden. Verwerpelijk. Kinderrechten zouden los moeten staan van welke politieke kleur dan ook."
Opvang in de regio
De situatie in de VS krijgt momenteel veel aandacht van de media. Maar ook wereldwijd hebben migrantenkinderen het lang niet altijd goed. Ook Europa zou het een en ander kunnen verbeteren, denkt Dullaert.
"Zeker als het gaat om de opvang in de regio, waar hier in Nederland zoveel van wordt verwacht. Uit onderzoek in vijf landen rond Syrië blijkt dat 43 procent van de kinderen in de opvangkampen geen toegang tot onderwijs heeft. Ze gaan niet naar school, maar moeten werken voor hun geld. Dat is heel ernstig."
Nederlandse politici hebben het veel over opvang in de regio. "Maar als puntje bij paaltje komt, gebeurt er geen bal", zegt de oud-kinderombudsman. "Als je wil dat mensen in de regio blijven, dan moet je zorgen dat er een toekomst voor hun kinderen wordt geregeld. Anders gaan ze verder reizen."
"Opvang in de regio is alleen een structurele oplossing als je toekomstperspectief kan bieden. Nu hebben we al grote moeite om Syrische vluchtelingen op te vangen. Hoe gaan we het doen als er nog heel veel klimaatvluchtelingen bij komen? Mijn oproep is dan ook: zorg minimaal voor toegang tot onderwijs. Dat is een manier om iets aan de migratiestroom te doen."
Nederland
Ook in Nederland zijn er problemen met migrantenkinderen. "Die zitten vooral in het begeleiden van deze kinderen op school. Dat gebeurt niet goed genoeg, waardoor er kinderen uitvallen. En dat terwijl ze juist naar school moeten om te integreren."
Maar dit valt allemaal in het niet bij de situatie aan de Mexicaanse grens, benadrukt hij. "Dat is echt appels met peren vergelijken."
