Politiek antwoord op migratie verdeelt Den Haag

• Pim van Galen

  politiek verslaggever

De formatie is weer mislukt. GroenLinks kon zich uiteindelijk niet vinden in een eindvoorstel voor afspraken tussen de EU en Noord-Afrikaanse landen over migratie. Afspraken die vergelijkbaar zijn met de Turkije-deal.

Het draait allemaal om de vraag waar Den Haag een cruciaal politiek antwoord op moet geven: mogen vluchtelingen in Nederland blijven aankloppen voor asiel of moeten ze dat in Afrika doen?

Cultureel antropoloog en wiskundige Jan van de Beek deed onderzoek naar de kosten en baten van migranten in Nederland. Hij kiest voor de lijn van CDA en VVD tijdens de kabinetsformatie en denkt dat de Nederlandse verzorgingsstaat de instroom van vluchtelingen niet lang meer aan kan.

"We moeten stoppen met het binnenhalen van mensen die hier geen kansen hebben en weinig bijdragen aan de samenleving."

Enorme aantallen

Volgens Van de Beek is het VN Vluchtelingenverdrag achterhaald. "Dat sloeg op de situatie van vlak na de Tweede Wereldoorlog, het heeft nooit rekening gehouden met de enorme aantallen vluchtelingen van deze eeuw".

Van de Beek rekent voor dat alleen al uit de landen in de Sub-Sahara 300 miljoen mensen willen emigreren. "Als de bevolkingsgroei doorzet, kunnen dat er eind deze eeuw 1,2 miljard zijn. Dat kan Europa nooit aan."

Optimistischer is Jorrit Rijpma, migratie-expert van het Europa Instituut in Leiden. Hij verwacht minder draconische aantallen vluchtelingen en denkt dat de Nederlandse samenleving veel aankan.

"Kijk naar 2015, er was toen angst voor ontwrichting van de samenleving, maar uiteindelijk hebben we alle vluchtelingen vrij geruisloos gehuisvest."

Humane grens

In tegenstelling tot Van de Beek is Rijpma voor het handhaven van het Vluchtelingenverdrag. "Die humane grens hebben we ooit getrokken, we moeten ook in Nederland vluchtelingen blijven opvangen."

Hij geeft wel toe dat de zaak complex is, omdat de eenheid in Europa ver te zoeken is. Oost-Europese landen willen hun deel van de last niet dragen en weigeren stelselmatig mee te werken aan de herplaatsing van vluchtelingen.

In de formatie wordt ook gesproken over nieuwe Turkije-deals met Noord-Afrikaanse landen. Beide experts zijn daar huiverig voor. Ze vragen zich af hoe vluchtelingen veilig kunnen worden gescreend in landen als Algerije, Tunesië of Libië. In die landen heerst corruptie en in Libië is niet eens een centraal functionerende regering.

Tekentafel-gehalte

Bovendien zijn dat soort deals "hypocriet", vindt Van de Beek. "Het CDA en de VVD willen geen vluchtelingen meer toelaten in Nederland. Zeg dat dan en kom niet met onuitvoerbare voorstellen." Ook Rijpma vindt dat nieuwe deals met Afrikaanse landen "een hoog tekentafel-gehalte hebben".

De akkoorden die minister Bert Koenders namens de EU sloot met Mali, Ivoorkust en Ghana noemen de deskundigen een "druppel op een gloeiende plaat". Die akkoorden moeten voorzien in de terugkeer van vluchtelingen én financiële steun om ze na terugkeer economisch zelfstandiger te kunnen maken.

Rijpma en Van de Beek vinden het idee sympathiek. "Maar het is geen substantiële oplossing voor het vluchtelingenvraagstuk."