Het Amerikaanse Congres moet voor 1 juni beslissen of het delen van de meest omstreden anti-terrorismewet verlengt. De Patriot Act, en dan met name sectie 215 van die wet, is zeer controversieel sinds Edward Snowden onthulde dat veiligheidsdiensten de wet gebruiken om telefoongegevens van alle Amerikanen op te slaan.
Begin deze maand oordeelde een federale rechter al dat de bulkverzameling van telefoongegevens door de NSA in strijd is met de wet. "Een zeer significante uitspraak", vindt Neema Singh Guliani van burgerrechtenorganisatie ACLU, die de zaak voor de rechter bracht.
"Wat de NSA deed was dus illegaal en moet stoppen. Dit zet Congresleden onder druk om privacymisbruik serieus te nemen en het NSA-programma stevig te hervormen."
Ik kan geen geheimen prijsgeven, maar ik garandeer u dat de bulkverzameling van telefoongegevens terroristische aanslagen heeft voorkomen.
Maar dat is niet zo vanzelfsprekend. Want binnen datzelfde Congres klinkt een even zo luide stem om de Patriot Act zo te houden. Vooral bij degenen die beweren meer te weten dan de veiligheidssituatie hun toestaat om te vertellen.
"Ik kan geen geheimen prijsgeven, maar ik garandeer u dat de bulkverzameling van telefoongegevens terroristische aanslagen heeft voorkomen", zegt het Republikeinse Congreslid Mike Pompeo, die zowel een gewaardeerd lid is van het parlementaire Comité voor Inlichtingen als het Subcomité voor de NSA.
Al-Shabaab
Onzin, vindt professor Alvaro Bedoya van de Georgetown University, die de Patriot Act tot op de letter bestudeerde. "De voorstanders kunnen niet één terreurdaad noemen die is voorkomen door de verzameling van telefoondata.
Het beste resultaat dat ze hebben is de arrestatie van een Somalisch-Amerikaanse taxichauffeur die 8500 dollar stuurde naar Al-Shabaab in Somalië. Vergis je niet, dat is een vreselijke terroristische organisatie, maar het idee dat we het surveilleren van elke Amerikaan en ontelbare buitenlanders moeten toestaan, om één donatie van 8500 dollar te onderscheppen, is onacceptabel."
Tijdelijke maatregel
Toch noemt Stewart Baker, voormalig hoofdjurist van de NSA, het inbinden van de inlichtingendiensten een zeer slecht idee. "De laatste keer dat we zeiden: weet je wat, laat het maar gaan, mensen willen meer privacy, toen gebeurde 9/11. Deze keer laat ik dat niet weer gebeuren zonder me te verzetten. Mensen moeten echt zeggen: het kan ons niets schelen. Als het Amerikaanse volk dat risico wil nemen, prima, maar dan wil ik wel eerst hun ogen openen. Het is gevaarlijk om programma’s af te schaffen, die een volgende aanslag kunnen voorkomen."
De Patriot Act, die werd ingevoerd na de aanslagen van 11 september 2001, was bedoeld als een tijdelijke maatregel. In de loop der jaren verlengde het Congres ‘m keer op keer. Maar sinds de onthullingen van Edward Snowden beseffen veel betrokkenen dat de bevoegdheden van de veiligheidsdiensten veel verder gingen dan gedacht.
Freedom Act
En dus is het debat over de komende verlenging, vóór 1 juni, veel feller. Vorige week stemde het Huis van Afgevaardigden in met de zogeheten Freedom Act, een soort aangepaste versie van de Patriot Act, waarin onder meer sectie 215 aan banden wordt gelegd.
Maar de kans dat dat plan ook door de Senaat komt, is klein. Daar staan de voorvechters van privacy en nationale veiligheid veel scherper tegenover elkaar. De een wil geen enkele aanpassing, de ander vindt de aanpassingen niet ver genoeg gaan.