Omtzigt wil het liefst fractieleider in Tweede Kamer blijven • SP wil regeren

Omtzigt nadrukkelijk: 'Ik heb stellig voorkeur voor Tweede Kamer'

Pieter Omtzigt heeft de afgelopen tijd de vraag liever niet willen beantwoorden, maar vandaag geeft de NSC-leider meer duidelijkheid, mede op aandringen van andere politieke partijen. Hij wil het liefst geen premier worden maar in de Tweede Kamer blijven, als fractievoorzitter van NSC. "Ik heb de stellige voorkeur om in de Tweede Kamer te blijven en die voorkeur heb ik al heel lang", zei hij in Op1.

Omtzigt weet naar eigen zeggen nog niet wie namens zijn partij premier moet worden als hij de Tweede Kamerverkiezingen wint. Hij wil eerst wachten op de uitslag.

Verder weerspreekt hij de kritiek van VVD-leider Yesilgöz dat hij oerconservatieve ideeën heeft. "We willen bijvoorbeeld de huidige abortuspraktijk niet veranderen." Hij ziet wel dat de campagne wat scherper is geworden. "De handschoenen zijn wel uit."

Kijken: Timmermans (GroenLinks-PvdA) en Yesilgöz uiten kritiek op Omtzigt

SP wil meeregeren, kan met 'trits van partijen'

In het gesprek bij Nieuwsuur krijgt SP-leider Marijnissen vragen over waarom het de partij al jaren niet lukt om een verkiezingswinst te boeken. De partij verzet veel werk voor bijvoorbeeld betere zorg en de bestrijding van het armoedebeleid. Ook heeft de SP, samen met Pieter Omtzigt en Denk, de toeslagenaffaire aan het licht gebracht,

Marijnissen ziet ook het probleem en denkt dat de SP "de bescheidenheid moet laten vallen", maar grote veranderingen in de koers kondigt ze niet aan.

Marijnissen maakt wel duidelijk dat de SP graag mee wil regeren, maar niet tegen elke prijs. "Ik kan me niet voorstellen dat we in een kabinet gaan zitten waar de andere partijen niets willen doen tegen de marktwerking in de zorg en de tweedeling van de maatschappij."

Op verzoek van het programma selecteert ze een aantal partijen waarmee de SP wel in een kabinet wil. Ze noemt het een "trits" van partijen: NSC, BBB, GroenLinks-PvdA, ChristenUnie en de Partij voor de Dieren. Met de VVD wil Marijnissen in ieder geval niet.

Marijnissen bij Nieuwsuur over mogelijk ministerschap: ja, wie weet?

SP-leider Marijnissen zit bij Nieuwsuur en de eerste vraag is of ze ooit minister wil worden. "Wie weet!", zegt ze. Ze denkt dat een ministerschap bij Sociale Zaken of Volksgezondheid haar wel aanspreekt. Ze zegt wel een lijstje te hebben met namen, zoals de oude partijleider Agnes Kant of het voormalige Kamerlid Renske Leijten.

Man verwijdert al wekenlang verkiezingsposters in Rijssen-Holten

Een man uit Rijssen-Holten (Overijssel) verwijdert al wekenlang alle verkiezingsposters van twee borden in zijn gemeente. De man heeft geen problemen met de politici, maar wel met de locatie van de twee aanplakborden, schrijft RTV Oost.

De aanplakborden staan sinds drie weken in Rijssen. De man heeft meermaals zijn beklag gedaan bij de gemeente omdat de borden vlak bij zijn huis staan. Hij geeft zelf toe dat hij de posters daarom blijft verwijderen.

"Met die plek is niets mis", zegt een woordvoerder van de gemeente tegen de regionale omroep. Inmiddels hebben boa's een bezoek aan de man gebracht en hem verzocht de posters niet meer te verwijderen.

"Ze staan in een plantsoen aan de overkant van zijn woning, zeker 25 meter van zijn huis. Er staan geen lampen op. Het zijn geen grote borden. En over twee weken als de verkiezingen voorbij zijn, dan halen we ze weer weg", aldus een woordvoerder. Als de man posters blijft verwijderen, riskeert hij een boete voor vernieling of baldadigheid.

Omtzigt gaat niet voor verkiezingen zeggen of hij premier wil worden

NSC-lijsttrekker Omtzigt gaat niet voor de verkiezingen zeggen of hij premier wil worden als zijn partij de grootste mocht worden. "Hij vertelde me net dat hij tot aan de verkiezingen bij zijn standpunt blijft dat hij liever fractievoorzitter in de Tweede Kamer wordt", zegt politiek verslaggever Xander van der Wulp. "Daarna ziet hij eventueel wel verder."

VVD-leider Yesilgöz laat weten dat zij in ieder geval niet bereid is die premiersrol over te nemen in een kabinet met NSC, in het geval de VVD niet de grootste wordt.

Yesilgoz en GroenLinks-PvdA-leider Timmermans openden vandaag de aanval op NSC-leider Omtzigt. In gesprekken met de NOS noemt Yesilgöz hem "oerconservatief". Timmermans mist bij Omtzigt duidelijkheid over waar hij met zijn partij heen wil. "Als je de ambitie hebt om het land te besturen moet je ook keuzes maken", zegt hij.

Stemmen vanaf 16 jaar: goed idee of niet?

Er gaat na deze verkiezingen een hoop veranderen, met nieuwe partijen en in ieder geval ook een nieuwe premier. Maar jongeren tussen de 16 en 18 jaar hebben daar niet iets over te zeggen, want stemmen mag pas vanaf 18 jaar. Kan die leeftijd niet omlaag? NOS Stories zocht het uit in onderstaande video:

1600 inwoners Goirle krijgen automatisch vervangende stempas na fout PostNL

Zo'n 1600 inwoners van de Brabantse plaats Goirle die geen stempas hadden gekregen, krijgen nu automatisch een vervangende stempas opgestuurd. Eerder deze week werd duidelijk dat de inwoners geen stempas hadden gekregen door een fout in de postbezorging van PostNL.

De gemeente weet via PostNL op welke adressen geen stempassen zijn bezorgd. Het gaat om 47 postcodes in de wijk De Hellen. De nieuwe, vervangende stempas komt zo snel mogelijk, zegt de gemeente. "Deze komt op tijd voor de verkiezingen. Inwoners hoeven zelf niks te doen. Inwoners uit deze wijk die zelf online al een vervangende stempas hebben aangevraagd, krijgen één vervangende stempas toegestuurd."

Burgemeester Van Stappershoef zegt enorm te balen van de fout bij de bezorging. "Helaas kunnen we dit als gemeente niet voorkomen. De vele reacties van inwoners laten zien dat zij het belangrijk vinden om hun stem uit te brengen op 22 november." Volgens Van Stappershoef heeft PostNL beloofd dat het bij de bezorging van de nieuwe stempassen "extra alert" is.

Jeugdjournaal met Wilders naar kattenopvang

In aanloop naar de verkiezingen gaat het Jeugdjournaal mee met lijsttrekkers die hun hobby uitoefenen, vandaag met Geert Wilders. Hij is een kattenliefhebber, dus sprak het Jeugdjournaal met de PVV-leider af in een kattenopvang:

Geen stembureaus in gevangenissen

Gedetineerden krijgen voorlopig geen stembureaus in gevangenissen. Hun belangenorganisatie Bonjo had daarover een kort geding aangespannen tegen de staat. Bonjo vindt dat stemmen voor gevangenen nu in de praktijk problemen oplevert, onder meer omdat ze alleen maar via een volmacht kunnen stemmen.

De rechter in Den Haag heeft de eis afgewezen in een mondelinge uitspraak. Het schriftelijke vonnis wordt later gepubliceerd. De eisers moeten de proceskosten betalen.

Demissionair minister De Jonge van Binnenlandse Zaken zei vorige week dat hij niets ziet in het idee van de belangenorganisatie: "Als gevangenissen publiek toegankelijk zijn, komen er niet alleen maar mensen binnen, maar lopen er misschien ook wel mensen naar buiten. En dat is niet de bedoeling."

Beluister het radio-interview met Bikker vanmorgen

Vanochtend was ChristenUnie-lijsttrekker Mirjam Bikker te gast in het NOS Radio 1 Journaal.

Luister of kijk het hele gesprek met Bikker terug op de site van NPO Radio 1.

Partijplannen over rekeningrijden liggen ver uit elkaar

Ook rond het invoeren van een kilometerheffing voor de auto valt er wat te kiezen tussen partijen. De programma's liggen ver uit elkaar: de meeste voorstanders zijn partijen aan de linkerzijde, de meeste tegenstanders een de rechterzijde. Al zijn er ook een aantal uitzonderingen.

Lees hier meer over de plannen die partijen hebben over een vorm van rekeningrijden:

Gesprek van SGP-leider Stoffer met anti-abortusdemonstranten stuit op kritiek

SGP-lijsttrekker Chris Stoffer heeft voor een abortuskliniek in Zuid-Holland gesproken met twee betogers die in gesprek gaan met vrouwen die de kliniek bezoeken. "Ik wil van hen uit eerste hand horen hoe hun ervaringen zijn", zegt Stoffer over zijn bezoek.

Stoffer krijgt onder meer kritiek van VVD-leider Yesilgöz over zijn bezoek aan de kliniek. In een bericht op X schrijft ze "klaar te zijn met dit oerconservatieve gedoe". "Onbegrijpelijk dat je je daarmee inlaat", zegt ze tegen Stoffer. Lijsttrekker Bikker van de ChristenUnie zei vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal ook dat ze zelf niet zoiets zou doen. En nummer drie op de lijst van GroenLinks-PvdA Klaver noemt de actie van Stoffer "diep triest en verontrustend", schrijft hij op X. "Laat deze vrouwen met rust. Als u iets te zeggen heeft kan dit in een debat in het parlement. Niet door vrouwen lastig te vallen."

De SGP-leider begrijpt die kritiek niet. Hij vindt dit geen campagne-actie:

Morgen bezoekt kandidaat-Kamerlid Diederik van Dijk van de SGP ook demonstranten bij een abortuskliniek, in de provincie Utrecht.

Ook SGP publiceert programma in eenvoudige taal

Ook de SGP heeft het verkiezingsprogramma in eenvoudige taal gepubliceerd, met kortere zinnen en makkelijkere woorden. Dat moet het eenvoudiger maken om de plannen van de partij te kunnen begrijpen. In Nederland zijn zo'n 2,5 miljoen laaggeletterden, die moeite hebben met functioneren in de maatschappij omdat ze niet goed kunnen lezen, schrijven of rekenen.

Ook andere partijen hebben hun programma eenvoudiger opgeschreven. Zo heeft D66 een tekst in 'begrijpelijke' taal, GroenLinks/PvdA in 'heldere taal' en de ChristenUnie in 'gewone taal'. De Partij voor de Dieren meldt op de website dat ze binnenkort ook komen met een programma in 'gewone taal'.

Omtzigt pareert kritiek: 'Wij zijn in tegenstelling tot anderen heel transparant'

Bij RTL reageert Pieter Omtzigt op de kritiek dat hij het verkiezingsprogramma van NSC niet heeft laten doorrekenen. Hij snapt dat hij zich hierdoor kwetsbaar maakt, maar noemt meerdere redenen waarom hij het toch niet heeft laten doen. Ten eerste: tijdgebrek. Hij wijst erop dat Nieuw Sociaal Contract een nieuwe partij is, die onder tijdsdruk is opgebouwd en niet meteen een verkiezingsprogramma klaar had. Ten tweede heeft hij "fundamentele kritiek" op de manier waarop de doorrekeningen worden gedaan.

Omtzigt zegt het wel goed te vinden dat het Centraal Planbureau kijkt naar de balans tussen inkomsten en uitgaven. Je kunt wat hem betreft niet "de lasten verlagen en extra geld uitgeven en dan niet vertellen waar je dat vandaan haalt". "Maar dat is precies waarom wij in ons programma geen lastenverlichtingen en dergelijke beloven, omdat wij weten dat we een behoorlijk tekort hebben, dus daar zijn we behoorlijk open in."

De lijsttrekker van NSC vindt dat zijn partij ten opzichte van andere heel transparant is. "Wij hebben bijvoorbeeld van het begin af aan gezegd: bij ons is de kinderopvang niet gratis, omdat we dat niet kunnen waarmaken. Terwijl je bij andere partijen - zoals de VVD - die dat wel willen, moet zoeken naar de doorrekening." Met andere woorden, zegt Omtzigt: "In tegenstelling tot andere partijen hebben wij geen grote beloften gedaan, zoals: 'bij ons gaat het minimumloon fors omhoog'."

Hij voegt daar nog aan toe dat een doorrekening niet zoveel zegt, omdat partijen in een coalitie uiteindelijk vaak toch heel andere dingen doen dan ze in hun verkiezingsprogramma beloven.

Kijk hier de Q&A met ChristenUnie-leider Bikker terug

ChristenUnie-leider Mirjam Bikker beantwoordde vanmorgen vragen die gesteld werden op het Instagram-kanaal van de NOS.

Bikker: terugdringen armoede belangrijk punt

ChristenUnie-lijsttrekker Bikker vindt het terugdringen van de armoede een van de belangrijkste punten van haar partij. Volgens het Centraal Planbureau daalt van de partijen die hun verkiezingsprogramma hebben laten doorrekenen bij de ChristenUnie de armoede het meest. In het NOS Radio 1 Journaal, waar Bikker vanochtend te gast was, zei ze dat ze daar blij mee is: "Het belastingstelsel en de toeslagen leiden voor heel veel mensen tot veel onzekerheid en soms tot schulden. Wij willen dat per se anders."

Volgens Bikker zijn door het nu demissionaire kabinet onder leiding van vicepremier Schouten al stappen gezet, maar is dat nog lang niet genoeg: "Iedereen die in armoede leeft, is er een te veel. We weten voor kinderen wat dat betekent voor hun toekomst."

In het gesprek ging het ook over de val van het kabinet in juli. De coalitiepartijen konden het toen niet eens worden over het migratiebeleid en vooral niet over beperking van de gezinshereniging. Bikker herhaalde vandaag dat volgens haar partij de kinderen bij hun ouders horen en dat VVD en CDA daar anders over dachten. "Als zij daar dan willens en wetens aan vasthouden, dan is er op een dag wel een heel moeilijk gesprek. Dat is gekomen, dat is gebleven en dat is niet opgelost."

Op de vraag of de ChristenUnie niet beter een tijdje weer "in de luwte van de oppositie" kan gaan, antwoordde Bikker dat het nu niet het belangrijkste is of de partij in de coalitie of in de oppositie zit: "Er worden zo 150 Kamerleden gekozen. Die hebben verantwoordelijkheid te dragen voor het beleid van het hele land. Dan zal ik zien waar mijn plek het beste is. Je kunt erop rekenen dat ik sta voor mijn idealen en dat ik niet zo gehecht ben aan de macht."

Morgenochtend is in het NOS Radio 1 Journaal BBB-lijsttrekker Caroline van der Plas te gast.

Nieuwsuur: dit willen achttien politieke partijen met het woningtekort

In onderstaande video zet Nieuwsuur op een rij hoe achttien partijen het woningtekort te lijf willen gaan:

Partijen kritisch over Omtzigt

Verschillende partijen hebben kritiek op NSC-leider Omtzigt. Die heeft zijn verkiezingsprogramma niet laten doorrekenen door het Centraal Planbureau, maar hij leverde gisteren wel commentaar op de programma's van anderen. Omtzigt zei gisteren dat hem in het VVD-programma vooral is opgevallen dat die partij "de hele ontwikkelingssamenwerking afschaft". Hij voegde eraan toe: "Dat ging vrij hard." En hij plaatste ook kritische kanttekeningen bij de manier waarop GroenLinks-PvdA vermogensbelasting heft en de spaartaks verhoogt.

VVD-lijsttrekker Yesilgöz zegt daarover in het NOS Radio 1 Journaal: "Als je ervoor kiest de doorrekening niet te laten maken, dan hebben mensen geen idee welke keuzes je gaat maken en hoe je die gaat betalen. En als je dan ondertussen commentaar hebt op de planen van anderen, dan moet het wel twee kanten op." En GroenLinks-PvdA-fractievoorzitter Klaver: "Als de plannen die Omtzigt heeft gepresenteerd door het kabinet naar de Tweede Kamer waren gestuurd, dan had hij altijd gezegd: 'Dit is nog niet af, daar wil ik berekeningen van zien.'" Ook volgens Klaver is het niet gepast dat Omtzigt geen berekeningen levert, maar wel commentaar heeft op anderen.

En D66-lijsttrekker Jetten voegt er op X aan toe dat Omtzigt anders een feitenrelaas zou hebben aangevraagd over ontbrekende doorrekeningen.

De dagelijkse podcast De Campagne Stemming: gezin Omtzigt bepaalt mee wie premier wordt

In de dagelijkse podcast De Campagne Stemming staan Xander van der Wulp en Joost Vullings onder meer stil bij de doorrekening van de verkiezingsprogramma's door het Centraal Planbureau (CPB).

Van der Wulp kreeg een berichtje van kritische luisteraar Jos. Die vindt dat het politieke nieuws wat beter over het jaar verspreid moet worden. In de zomer was het heel stil, zegt hij, en nu is alles ineens heel belangrijk en moet iedereen achter het nieuws aanrennen. "Start eerst maar eens met het beëindigen van de veel te lange recessies", vindt Jos. Het is de quote van de dag in de podcast.

Er zit nieuws in de nieuwe peilingen, bijvoorbeeld de laatste van I&O. NSC krijgt er twee zetels bij, BBB verliest er drie. De druk op NSC-lijsttrekker Pieter Omtzigt neemt toe, is de conclusie. Zijn partij zou de grootste kunnen worden. Van der Wulp kwam de zes partijstrategen van NSC in de gang van de Tweede Kamer tegen. "Deze mensen gaan het dus bepalen voor deze partij, die zitten nu ook al te bedenken 'wat moeten we na de verkiezingen'. Dat gaf een raar gevoel en ik merkte dat zij dat ook wel hadden", vertelt Van der Wulp.

Vullings concludeert dat het gezin Omtzigt zou kunnen gaan bepalen wie de nieuwe premier wordt van Nederland. Omtzigt heeft nog geen besluit genomen of hij premier wil worden, zijn gezin speelt daarbij een belangrijke rol, zei hij eerder.

Henri Bontenbal (CDA) bij Nieuwsuur: ik wil het CDA een duidelijk profiel geven

"Het CDA heeft de afgelopen jaren te veel water bij de wijn gedaan." Bontenbal wil het CDA weer een duidelijk profiel geven, zei hij in een verkiezingsgesprek bij Nieuwsuur.

De kersverse CDA-lijsttrekker erft een partij die door zijn voorganger Wopke Hoekstra nog verder in verval is gestort. Als nieuwe lijsttrekker wacht hem een zware klus. Zelf zei hij eerder dat het "frisser en compromislozer" zal zijn. Vanavond is SP-lijsttrekker Lilian Marijnissen te gast.

Lees hier verder:

Nieuwe Peilingwijzer: VVD en NSC samen aan kop

Vandaag is er weer een nieuwe Peilingwijzer. Daarin tekent zich een top 2 af van NSC en VVD, terwijl GroenLinks-PvdA achterblijft. Volgens Tom Louwerse, de maker van de Peilingwijzer, was er twee weken geleden nog geen duidelijk verschil tussen GroenLinks-PvdA enerzijds en VVD en NSC anderzijds en is dat er nu met vijf zetels wel.

Mirjam Bikker (CU) te gast bij NOS Radio 1 Journaal, waar staan zij en haar partij voor?

Mirjam Bikker (41) is sinds 2006 politiek actief voor de ChristenUnie. Ze was raadslid in Utrecht en Eerste Kamerlid, voordat ze in 2021 overstapte naar de Tweede Kamer. In januari van dit jaar werd ze de partijleider, als opvolger van Gert-Jan Segers. Bescherming van kwetsbaren, tegengaan van mensenhandel en uitbuiting zijn belangrijke thema's voor haar. Bikker groeide op in Moordrecht en Nunspeet, en studeerde rechten in Utrecht.

In de gemeenteraad wist ze een locatie voor raamprostitutie gesloten te krijgen, vanwege de daar heersende misstanden. In de afgelopen kabinetscrisis benadrukte ze dat haar partij een gezinspartij is, en daarom niet kon instemmen met het beperken van de gezinshereniging voor statushouders, zoals de VVD wil. Bikker is lid van een kerkgemeente die zich rekent tot de meest orthodoxe vleugel binnen de Protestantse Kerk Nederland (PKN).

De ChristenUnie is in 2000 voortgekomen uit twee traditioneel gereformeerde partijen (GPV en RPF), maar inmiddels zijn ook veel evangelische christenen lid en actief voor de partij. Dat heeft de sfeer in de partij en de koers beïnvloed. Bij medisch-ethische onderwerpen als abortus en euthanasie staat de ChristenUnie nog steeds op de rem, maar op sociaaleconomisch gebied en migratie kijkt de partij steeds meer naar links.

Bewogenheid met de kwetsbaren, in Nederland en de rest van de wereld, is een speerpunt. Ook bij de nieuwe lijsttrekker Bikker. Zij moet als relatieve onbekende proberen zetelverlies te voorkomen of te beperken. Opnieuw deelnemen aan het kabinet lijkt niet haar streven.

Samenvatting van de dag van gisteren

NSC-lijsttrekker Pieter Omtzigt stelde de keuze om wel of niet premier te worden nog een dagje uit. In het radioprogramma Dit is de dag zei hij: "Ik heb gelezen dat 85 procent van de kiezers dat ook niet belangrijk vindt." BBB-leider Caroline van der Plas zei bij tv-programma Vandaag Inside dat ze het verstandiger vindt als Omtzigt ervoor kiest om gewoon Kamerlid te worden in plaats van premier.

Het Centraal Planbureau kwam met de doorrekeningen van de verkiezingsprogramma's van VVD, D66, GroenLinks-PvdA, CDA, ChristenUnie, Volt, JA21, en SGP. De plannen van de partijen zijn onder meer doorgerekend op economische groei, werkgelegenheid en armoede. De partijen hebben het zelf vooral over de punten waarin zij er goed vanaf komen.

CDA-lijsttrekker Henri Bontenbal zei bij Nieuwsuur dat hij hoopt op 15 zetels uit te komen, en dan zou regeringsdeelname toch weer in beeld kunnen komen. Bontenbal zou het liefst een kabinet zien "uit het brede midden", met NSC, VVD en GroenLinks-PvdA.

Frans Timmermans, de GroenLinks/PvdA-lijsttrekker, wil geen minister meer worden. Hij wordt na de verkiezingen of premier of fractievoorzitter in de Tweede Kamer, zei hij bij Tubantia en de Universiteit Twente. Timmermans was in 2012-2014 minister van Buitenlandse Zaken in het kabinet-Rutte II. Daarvoor was hij staatssecretaris van Buitenlandse Zaken voor Europese samenwerking in het kabinet-Balkenende IV.

Welkom!

Welkom in het liveblog over de campagne van de Tweede Kamerverkiezingen. Het blog van gisteren lees je hier terug.