2,5 miljoen laaggeletterden is 'een probleem van ons allemaal'

Wist jij dat 1 op de 6 Nederlanders van 16 jaar en ouder laaggeletterd is en dus moeite heeft met lezen, schrijven en/of rekenen? Maar liefst 2,5 miljoen laaggeletterde Nederlanders kunnen moeilijk functioneren in de maatschappij. In de Week van de Alfabetisering, die vandaag begint, wordt aandacht gevraagd voor hun problemen.

"Het doel van deze campagne is eigenlijk tweeledig", legt persvoorlichter Jan-Willem Heijkoop van de Stichting Lezen & Schrijven uit. "In de eerste plaats laaggeletterden erop aansturen erover te praten. In de tweede plaats om ook vooral de omgeving van laaggeletterden te bereiken. Familie, collega's, kennissen, buren, moeders op het schoolplein: praat erover."

Op deze manier hoopt de organisatie het taboe van het probleem af te halen. "Als we sneller herkennen dat iemand moeite heeft met lezen en schrijven, kunnen we diegene ook eerder in contact brengen met bijvoorbeeld een bibliotheek of organisatie die hen kan helpen."

Laaggeletterden ervaren het elke dag, maar het is ook een maatschappelijk probleem, legt Heijkoop uit. De maatschappelijke kosten door laaggeletterdheid zijn door de Algemene Rekenkamer becijferd op 1,1 miljard euro. Dat komt allereerst door de gemiste inkomstenbelasting. Laaggeletterden hebben vaker een minder goed betaalde baan en zijn vaker langdurig werkloos.

Ook gaat laaggeletterdheid hand in hand met hogere ziektekosten door stress of bijvoorbeeld bedrijfsongevallen, omdat ze de veiligheidsinstructies niet goed kunnen lezen.

"Dat maakt het een maatschappelijk probleem", zegt Heijkoop. "Wij als samenleving, zoals de overheid, onderwijsinstellingen, het bedrijfsleven en ziekenhuizen kunnen dit gezamenlijk aanpakken. We kunnen dit niet alleen op het onderwijs afschuiven."

Frans Duijts is ambassadeur tegen laaggeletterdheid. Hij werkte mee aan het album De Liedjeskast in strijd tegen laaggeletterdheid, samen met onder anderen Guus Meeuwis, Brigitte Kaandorp en Bert Visscher. Een van zijn liedjes is Het Verlengtruc-lied.

"Daar leg ik uit dat je het woord langer kan maken, om erachter te komen welke letter je schrijven moet", legt Duijts uit in het NOS Radio 1 Journaal. Hij noemt 'kast' als voorbeeld. "Het is kasten, als je het langer maakt. Zo weet je dat het een t en niet een d moet zijn."

Duijts, zelf dyslectisch, heeft zelf vooral moeite met de d's en de t's. "Maar ook bij lange, ingewikkelde woorden. Dan ben ik heel blij met mijn autocorrectie, die helpt me de woorden dan goed schrijven."

Veel mensen schamen zich als ze niet goed kunnen lezen en schrijven, zegt Duijts. "Maar dat hoeft niet in deze tijd. Het draait om elkaar helpen, en je niet schamen als je niet goed kan lezen of schrijven.

'Kloof wordt groter'

Dat is ook het idee van de Week van de Alfabetisering, want het aantal laaggeletterden neemt nog jaarlijks toe. Dat komt door de vergrijzing, migratie en doordat steeds meer jongeren met een taalachterstand van school komen.

"Hoe ouder we worden, hoe meer onze vaardigheden afnemen. Bij oude mensen is ook het begrijpend leesvermogen minder", licht Heijkoop toe. "En door onvoldoende aandacht voor taal en rekenen op school hebben ook steeds meer jongeren een verhoogd risico om laaggeletterd te worden."

Met zo'n 1000 activiteiten zetten deze week meer dan 85.000 mensen zich in voor de laaggeletterden. Met dit jaar speciale aandacht voor werkgevers. "We vragen hen te investering in bijscholing voor laaggeletterden naast het werk", zegt Heijkoop. Nu volgt 1 op de 2 laaggeletterde werknemers een cursus naast het werk, terwijl dat bij geletterden 3 op de 4 is. "Als we zo doorgaan, wordt de kloof tussen laaggeletterden en geletterden alleen maar groter."

Hoe laaggeletterdheid een echte handicap kan zijn, weet ook Gormah Dade.

Eerder spraken we met Gormah Dade. Ze vluchtte vanuit Liberia naar Nederland, maar had in haar thuisland nooit leren lezen. Haar man buitte dat uit, met enorme gevolgen: