'Wederopbouw Oekraïne kost 750 miljard dollar' • Ter dood veroordeelde Brit gaat in beroep

In beeld: de verwoesting in Lysytsjansk

De Oekraïense troepen zijn weg uit de Lysytsjansk, de Oost-Oekraïense stad is volledig in Russische handen. Na de hevige strijd hebben de infrastructuur van Lysytsjansk en veel gebouwen zware schade opgelopen.

Europese sancties treffen Kaliningrad

Kaliningrad is verbonden met Rusland, via een spoor dwars door Litouwen. Dat land houdt goederen tegen die op de sanctielijst staan. Correspondent Iris de Graaf bezocht de grootste betonfabriek van de Russische exclave, waar het effect van de sancties zichtbaar is.

Johnson: verzin alternatieve routes om Oekraïens graan te vervoeren

De Britse premier Johnson zegt dat er alternatieve routes moeten komen om graan uit Oekraïne te exporteren. Voor de oorlog ging dat grotendeels via schepen, maar nu Rusland de zeeroutes blokkeert is dat niet langer mogelijk.

"We bekijken alle mogelijke opties", zegt Johnson, inclusief de spoorwegen. Per trein kan wel minder geëxporteerd worden dan over zee. Een andere optie is om het graan via rivieren te vervoeren, stelt de premier.

Het graan uit Oekraïne is belangrijk voor de voedselvoorziening in andere landen. Rusland en Oekraïne zijn samen goed voor een derde van de wereldwijde tarwe-export. De VN heeft al meerdere keren gezegd dat er een humanitaire ramp dreigt in arme landen als de situatie niet verandert.

Ter dood veroordeelde Brit Aiden Aslin gaat in beroep

De Brit Aiden Aslin, die door de zelfverklaarde volksrepubliek Donetsk ter dood is veroordeeld, gaat in beroep tegen het vonnis. Dat schrijft het Russische staatspersbureau TASS.

Ongeveer een maand geleden werd Aslin, samen met de Brit Shaun Pinner en de Marokkaan Brahim Saadoun ter dood veroordeeld omdat ze zich volgens de rechtbank als huurlingen voor Oekraïne schuldig hebben gemaakt aan terrorisme. De andere mannen tekenden eerder al beroep aan tegen het doodvonnis. De advocaat van Pinner heeft gevraagd de straf om te zetten naar levenslang. Binnen twee maanden worden de beroepen behandeld, meldt TASS.

De drie militairen werden opgepakt door het Russische leger na de val van de Azovstal-fabriek in de havenstad Marioepol. Daar hadden de Oekraïners lang weerstand geboden aan de Russen, maar de laatste verdedigers van Azovstal gaven zich uiteindelijk eind mei over.

Nadat de Oekraïense militairen zich overgaven nam een Russische staatsomroep een kijkje in de verlaten fabriek:

'Wederopbouw Oekraïne kost zo'n 750 miljard dollar'

De kosten voor de wederopbouw van Oekraïne kunnen volgens de Oekraïense premier Denys Sjmyhal oplopen tot 750 miljard dollar (719 miljard euro). Volgens hem moet Rusland voor de kosten opdraaien zodra de oorlog is beëindigd.

Hij stelt voor om het in beslag genomen geld van de Russische regering en Russische oligarchen te gebruiken om de verwoesting te herstellen. Sjmyhal schat dat er op in totaal zo'n 300 tot 500 miljard dollar aan Russisch geld beslag is gelegd.

Ook de Britse minister van Buitenlandse zaken Liz Truss zei vandaag dat Rusland de wederopbouw moet bekostigen. "We bekijken opties voor de inzet van Russische middelen", zei ze bij een conferentie in de Zwitserse stad Lugano.

De Oekraïense premier zei dat het wederopbouwplan voor zijn land onderverdeeld is in drie fases. Op de eerste plaats komt het herstel van voorzieningen die mensen acuut nodig hebben zoals stromend water. Daarna moeten scholen en ziekenhuizen hersteld worden en moet er tijdelijke huisvesting komen. De laatste fase van de wederopbouw richt zich op de langere termijn.

Omgekomen Oekraïense militairen begraven in Ivano-Frankivsk

Drie leden van de Nationale Garde van Oekraïne zijn na een ceremonie begraven in de stad Ivano-Frankivsk, die in het westen van Oekraïne ligt. Maksym Roedenok, Serhi Batjoek en Ihor Chodak kwamen om bij gevechten met het Russische leger.

Paus wil naar Oekraïne en Rusland

Paus Franciscus wil naar Oekraïne en Rusland. Eind juli gaat hij naar Canada en daarna wil hij de twee landen bezoeken, zei hij tegen persbureau Reuters.

Met Pasen zei de paus dat hij de oorlog "wreed en zinloos" vindt. Vorige maand noemde hij in een interview met een katholiek tijdschrift Oekraïners die vechten om te overleven "moedig", maar zei hij ook dat Rusland "misschien op de een of andere manier geprovoceerd" is om deze oorlog te beginnen.

Geruchten dat hij zou aftreden, spreekt de paus vandaag tegen. Omdat hij problemen heeft met zijn knie, zit hij in een rolstoel. Het gaat "langzaam beter", zegt hij.

Extra geld van IOC voor Oekraïense atleten

IOC-voorzitter Thomas Bach heeft bij een bezoek aan Oekraïne 4,8 miljoen euro extra beschikbaar gesteld voor Oekraïense atleten. Dat moet hen helpen bij de voorbereiding op de Olympische Spelen in Parijs in 2024 en de Winterspelen in Milaan en Cortina d'Ampezzo in 2026.

Bach hoorde van atleten hoe zij onder moeilijke omstandigheden proberen te trainen en wedstrijden moeten spelen. In Kiev bezocht hij een basketbalhal die bij een Russische raketaanval is verwoest.

Bach sprak ook met president Zelensky. Uit diens woorden blijkt dat de oorlog ook onder de atleten slachtoffers maakt:

Turkije inspecteert Russisch vrachtschip op aanwezigheid Oekraïens graan

Turkije houdt sinds gisteren in de Zwarte Zee een Russische vrachtschip schip tegen. De Turken onderzoeken of er graan aan boord is dat in Oekraïne is gestolen, zo bevestigen de Turkse autoriteiten. Het schip ligt nu voor de haven van Karasu en mag daar voorlopig niet weg.

De Oekraïense ambassadeur in Turkije maakte gisteren al bekend dat het schip wordt tegengehouden. Dat gebeurt op verzoek van Oekraïne, dat hoopt dat Turkije het schip en zijn vracht in beslag neemt.

Oekraïne beschuldigt Rusland al langer van het stelen van graan. Dat zou uit Oekraïense opslagplaatsen zijn verdwenen in gebieden die door Rusland zijn veroverd. Het graan in dit schip is volgens Oekraïne afkomstig uit Berdjansk, een Oekraïense haven aan de Zee van Azov. Rusland ontkent dat het graan steelt.

Er gaan al langer berichten rond dat Rusland Oekraïens graan naar bondgenoot Syrië verscheept. Karasu ligt dicht bij de Bosporus, de verbinding tussen de Zwarte Zee en de Middellandse Zee waar je door moet als je naar Syrië wil varen.

'Kosmonauten vierden verovering van regio Loegansk'

De Russische kosmonauten aan boord van het internationale ruimtestation ISS hebben volgens de Russische ruimtevaartorganisatie Roscosmos de verovering van de Oekraïense regio Loegansk gevierd. Roscosmos plaatste een foto van de drie kosmonauten met de vlag van de door separatisten uitgeroepen republiek Loegansk.

De Russische ruimtevaartorganisatie spreekt van een "bevrijdingsdag die op aarde en in de ruimte gevierd moet worden". De bewoners van de regio zouden daar acht jaar op hebben gewacht.

De Europese ruimtevaartorganisatie ESA werkte voor de Russische invasie in Oekraïne samen met de Russen. De Nederlandse astronaut Andre Kuipers reisde in dat verband twee keer naar ISS. Hij merkte dat zijn Russische collega's bang waren om zich over politiek uit te spreken. "Als ik met Russische collega's sprak en het ging richting Poetin, dan werden ze stil. Ze vermeden het gesprek. Er heerst een angstcultuur; ze zijn bang voor hun carrière, hun toekomst."

Raketten treffen school in Charkov

In Charkov hebben twee Russische raketten zware schade aangericht op een school. Ook een huis in de buurt zou zijn geraakt. Een vrouw raakte daarbij gewond.

"Waarom was dit nodig? Er lag hier niets verborgen", zegt een buurtbewoner:

Oekraïense militair: Zolang je hart nog klopt en je je armen en benen nog hebt, moet je terug

Persbureau AP sprak met Oekraïense militairen die in de Donbas aan het front zijn geweest. Ze vochten in steden als Severodonetsk en Lysytsjansk die vrijwel volledig werden vernietigd. Ze zagen hoe vrienden werden gedood, gewond raakten of onder de aanhoudende bombardementen doordraaiden.

"Ze bombardeerden ons elke dag", zegt luitenant Volodymyr Nazarenko die in Severodonetsk vocht. "Dat was een spervuur op elk gebouw. De stad werd systematisch platgelegd." Hij is ervan overtuigd dat Oekraïne Rusland zal verslaan en alle verloren gegane gebieden zal heroveren. "Wij stammen van de Kozakken af", zegt pelotonscommandant Maria. "We zijn vrij en moedig. Dat zit in ons bloed. We vechten tot het einde."

Andere militairen zijn pessimistischer. "Op tv zien de beelden van het front, de solidariteit en het leger er prachtig uit, maar de werkelijkheid is anders", zegt Oleksiy. Zijn eenheid verloor 150 man in de eerste drie dagen van gevechten. Gewonden konden soms pas na twee dagen van het front weg worden gehaald.

Het Russische vuur was soms zo intens dat hij en zijn maten niet rechtop in de loopgraven konden staan. "Het interesseert de commandanten niet of je mentaal kapot bent. Zolang je hart nog klopt en je je armen en benen nog hebt, moet je terug naar de strijd." Oleksiy raakte zwaargewond. Hij gelooft niet dat nieuwe wapens uit het Westen het verschil gaan maken.

Twee andere militairen waar AP mee sprak, werkten op kantoor. Ze moesten naar het front zodra de basistraining erop zat. Ze verbaasden zich over de "verschrikkelijke" organisatie daar en de "onlogische besluitvorming". Volgens hen waren er in hun bataljon veel militairen die weigerden om te gaan vechten.

Zelensky: Oekraïne geeft Lysytsjansk niet op

President Zelensky zegt dat de stad Lysytsjansk ook na de terugtrekking van Oekraïense troepen niet als verloren moet worden beschouwd. "Als de legerleiding onze mensen van plekken terugtrekt waar de vijand in het voordeel is, met name in Lysytsjansk, betekent dat maar een ding: dat wij dankzij onze tactiek en dankzij de versterking met modernere wapens terugkomen."

Zelensky zei dat het Oekraïense leger op andere fronten vooruitgang boekt. Hij wees op de herovering van Slangeneiland in de Zwarte Zee, vorige week. "Er komt een dag dat we over de Donbas hetzelfde zullen zeggen", zei Zelensky. "Oekraïne geeft niets op."

'Europese Investeringsbank werkt aan herstelfonds voor Oekraïne'

De Europese Investeringsbank (EIB) werkt volgens persbureau Reuters aan een investeringsfonds voor Oekraïne. Uit het document dat het persbureau onder ogen kreeg, blijkt dat de EIB 100 miljard euro beschikbaar wil stellen voor bruggen, drinkwater- en waterreinigingsprojecten, digitale infrastructuur en investeringen die de export van producten makkelijker moet maken.

De eerste 20 miljard euro zou van EU-lidstaten en de EU zelf moeten komen in de vorm van schenkingen, leningen en garanties. Daarmee kunnen dan andere investeerders worden aangetrokken.

De oprichting van het fonds wordt volgens Reuters vandaag bekendgemaakt op de eerste dag van een conferentie in Zwitserland over de wederopbouw van Oekraïne als de oorlog voorbij is.

'Russen richten zich na val Lysytsjansk op Slovjansk'

Volgens het Oekraïense leger proberen de Russen na de inname van Lysytsjansk op te rukken naar Slovjansk. De strijd zou zich nu voornamelijk ten noorden en ten oosten van die stad afspelen. Aan het zuidelijk front en bij Charkov vinden zware beschietingen plaats, maar is de frontlijn volgens het Oekraïense leger niet verschoven.

Lysytsjansk was de laatste stad in de regio Loegansk die nog niet door de Russen was veroverd. De Oekraïense troepen zijn daar gisteren vertrokken. Volgens de legerleiding zou voortzetting van de verdediging van de stad "fatale gevolgen" hebben. "Om de levens van de Oekraïense troepen te sparen, hebben we besloten ons terug te trekken."

Welkom

Goedemorgen, welkom in het liveblog van maandag 4 juli over de oorlog in Oekraïne. Het liveblog van gisteren vind je hier.