Hoge officieren VS en Rusland bellen • Oekraïens leger: Rusland blijft aanvallen uitvoeren in Donetsk-regio

Blog gesloten

Dit liveblog is gesloten. Vrijdag starten we een nieuw blog.

EU wil Russische tegoeden gebruiken voor wederopbouw Oekraïne

De Europese Commissie onderzoekt of de bevroren tegoeden van Russische oligarchen gebruikt kunnen worden voor de wederopbouw van Oekraïne. Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zei donderdagavond tegen de Duitse zender ZDF dat ze vindt "dat Rusland zijn bijdrage moet leveren".

De EU heeft voor zo'n 30 miljard euro aan Russische en Belarussische bezittingen bevroren, waaronder boten, vastgoed en kunst. Juristen kijken momenteel wat de mogelijkheden zijn om die middelen te gebruiken voor Oekraïne, zei Von der Leyen.

De commissievoorzitter wil ook dat hulp voor de wederopbouw gekoppeld wordt aan de hervormingen die nodig zijn voor de eventuele toetreding van Oekraïne tot de Europese Unie, zoals het tegengaan van corruptie en het opbouwen van de rechtsstaat.

Hoge officieren VS en Rusland bellen

De hoogste Amerikaanse militaire officier, generaal Mark Milley, en de Russische stafchef Valeri Gerasimov hebben elkaar voor het eerst sinds de inval in Oekraïne gesproken, meldt het Amerikaanse ministerie van Defensie. Zoals vooraf afgesproken, blijft de inhoud van het telefoongesprek geheim.

"De militaire leiders bespraken verschillende veiligheidsgerelateerde problemen en kwamen overeen om de communicatielijnen open te houden", zei een woordvoerder van het Pentagon. Het Russische ministerie van Defensie zegt tegen staatspersbureau RIA dat de twee onderwerpen van "gemeenschappelijk belang" bespraken, waaronder Oekraïne.

'90 procent van Oekraïners kan in armoede belanden als oorlog voortduurt'

Als de oorlog in Oekraïne voortduurt, zou 90 procent van de Oekraïners in armoede kunnen belanden. Daarvoor waarschuwt plaatsvervangend vertegenwoordiger van het Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties (UNDP) in Oekraïne Manal Fouani.

Tegen de BBC zegt ze het "een schokkend aantal" te vinden, omdat voor de oorlog slechts 2,5 procent van de Oekraïners onder de armoedegrens leefde.

Volgens haar kan achttien jaar van steun van westerse landen teniet gedaan worden als de oorlog nog veel langer voortduurt.

Oekraïens leger: Rusland blijft aanvallen uitvoeren in Donetsk

Russische troepen blijven de Oekraïense regio Donetsk bestoken met aanvallen, meldt het Oekraïense leger in een update op Facebook. Ze gebruiken daarbij volgens Oekraïne onder meer vliegtuigen en mortieren. Zij hebben op sommige plekken hun aanvallen opgevoerd.

Onder meer in de stad Sjevjerodonetsk zouden de Russen verliezen hebben geleden en zich hebben teruggetrokken naar eerder veroverde gebieden. Ook zegt het Oekraïense leger dat er wordt gevochten in gebieden ten noordoosten van Charkov. Daar zouden Russische eenheden proberen eerder veroverde gebieden te verdedigen en enkele verloren gebieden te heroveren.

Hoe de situatie er echt voor staat is lastig te zeggen. Zowel berichten van Russische als Oekraïense kant zijn zeer moeilijk te verifiëren.

Meekijken via bodycam: het werk van een arts aan het front in Oekraïne

De Oekraïense arts Joelia Pajevska wordt door Oekraïne als held gezien door haar werk in het oorlogsgebied. Ze werd in maart aangehouden in Marioepol en zit nog altijd vast. De eerste weken van de oorlog droeg ze een bodycam. Ze gaf de beelden mee aan journalisten. Die beelden zijn nu naar buiten gebracht.

Senaat VS stemt in met steunpakket voor Oekraïne van 40 miljard dollar

De Amerikaanse Senaat heeft ingestemd met een steunpakket aan Oekraïne van 40 miljard dollar (ongeveer 38 miljard euro). Eerder stemde ook het Huis van Afgevaardigden al in met het steunpakket. Het besluit moet nog wel bekrachtigd worden door president Biden, maar dat lijkt een formaliteit.

De helft van het steunpakket gaat naar Defensie. De rest is onder meer bedoeld voor humanitaire hulp aan Oekraïense vluchtelingen.

Nederland levert niet nog meer pantserhouwitsers aan Oekraïne

Nederland gaat niet opnieuw pantserhouwitsers naar Oekraïne sturen. Dat heeft premier Rutte gezegd in een persgesprek met de Duitse Bondskanselier Scholz in Den Haag. Samen met Nederland stuurt Duitsland twaalf van deze zware pantservoertuigen naar Oekraïne; vijf daarvan levert Nederland. "We gaan niet nog meer leveren", zei Rutte. "Dat gaat niet gebeuren."

Nederland kampt met veel achterstand bij het materieel bij Defensie, benadrukt Rutte. "Er zijn grenzen aan wat wij kunnen leveren."

De pantserhouwitsers zijn nog niet in gebruik, omdat het personeel in het oorlogsgebied nog getraind moet worden en dat is een complex proces. "Dat gaat niet in een paar dagen."

Noord-Brabantse jachtbouwer verbreekt banden met Rusland

Jachtbouwer Heesen Yachts uit Oss heeft deze week de banden met Rusland verbroken. Het bedrijf was in handen van de Russische oligarch Vagit Alekperov. Om Europese sancties te voorkomen, wilde Heesen Yachts zo snel mogelijk van de Rus af. Hoeveel hij voor zijn aandelen in het Osse bedrijf heeft gekregen, wil woordvoerder Matthijs Goes niet tegen Omroep Brabant zeggen.

Alekperov was voorheen onderminister voor olie in de Sovjet-Unie en verdiende een fortuin met het door hem opgerichte olieconcern Lukoil. Onlangs trad de zakenman af als topman van het bedrijf. Ook wordt hij beschouwd als vriend van president Poetin. Om van hem af te komen wilde Heesen alle aandelen van de Rus onderbrengen in een nieuwe stichting. Dat mislukte aanvankelijk.

Oud-bondskanselier Schröder verliest deel privileges vanwege band met Russen

De Duitse oud-bondskanselier Gerhard Schröder verliest een deel van de privileges die hij als voormalig regeringsleider had. Dat heeft de begrotingscommissie van de Bondsdag volgens het persbureau DPA besloten vanwege Schröders nauwe banden met president Poetin en zijn functies bij Russische staatsbedrijven.

Een door de staat betaald kantoor en het personeel dat daarbij hoorde raakt Schröder kwijt. Wel behoudt hij zijn pensioen en zijn recht op persoonsbeveiliging.

Vooral in Duitsland is veel kritiek op de 78-jarige Schröder. Hij neemt geen afstand van Poetin en houdt vast aan zijn functies bij de Russische energiebedrijven Gazprom en Rosneft.

Bijna 60.000 Oekraïners schreven zich tot nu toe in Nederland in

De afgelopen week hebben 1740 Oekraïense vluchtelingen zich ingeschreven bij Nederlandse gemeenten. In totaal staan er nu 58.600 Oekraïners ingeschreven. Dat meldt ANP op basis van cijfers van de Rijksoverheid.

Het aantal beschikbare bedden voor Oekraïense vluchtelingen is met 472 toegenomen tot bijna 46.000. In totaal zijn 37.775 van deze bedden in gebruik. Daaruit blijkt dat ruim 20.000 Oekraïners onderdak hebben buiten de gemeentelijke opvang, bijvoorbeeld bij gastgezinnen.

In beeld: Oekraïeners vieren 'klederdrachtdag'

Ondanks de oorlog in het land wordt in Oekraïne de jaarlijkse vyshyvanka-dag gevierd. Met vyshyvanka wordt de kleding met uitbundige borduursels bedoeld die wordt gedragen in onder meer Oekraïne en Belarus. In Oekraïne wordt de kleding sinds het uitbreken van de oorlog steeds meer gedragen als symbool van nationale trots.

Stoltenberg denkt bezwaren Turkije tegen toetreding weg te kunnen nemen

Ondanks de herhaalde dreiging van de Turkse president Erdogan met een veto, is NAVO-chef Stoltenberg er nog altijd van overtuigd dat Zweden en Finland snel bij de NAVO zullen horen. Hij zegt onder meer tegen persbureau Reuters dat hij in gesprek is met Turkije en dat oplossingen worden gezocht voor de bezwaren die Ankara heeft.

Volgens Erdogan bevinden zich in Zweden en Finland mensen die gelieerd zijn aan de Koerdische terroristische beweging PKK. Hoewel uitleveren aan Turkije geen mogelijkheid lijkt, is er volgens correspondent Mitra Nazar "wellicht wat te winnen op het gebied van wapenembargo's tegen Turkije en zijn concessies mogelijk".

Stoltenberg noemt het niet ongewoon dat er onenigheid is tussen NAVO-leden. "Maar daar vinden wij oplossingen voor". Turkije lijkt op dit moment de enige van de dertig NAVO-lidstaten met grote bezwaren tegen toetreding van Zweden en Finland. Verder ging de NAVO-chef ook kort in op de oorlog in Oekraïne. Hij zei dat de Russische troepen hun doel niet hebben bereikt, maar dat hij zich er tegelijk op voorbereidt dat de oorlog nog lang kan duren.

Eis: levenslang tegen Russische militair

De Oekraïense aanklager eist een levenslange celstraf tegen de Russische soldaat die een 62-jarige Oekraïner doodschoot. Vadim Sjisjimarin is de eerste Rus die in Oekraïne terechtstaat voor oorlogsmisdaden sinds de Russische invasie.

De 21-jarige soldaat heeft bekend schuldig te zijn aan de dood van de man. Een andere militair beval hem om de man neer te schieten, zodat hij hun aanwezigheid niet zou verraden. Omdat de andere militair niet hoger in rang stond, had Sjisjimarin volgens de aanklager het bevel niet hoeven opvolgen. Oekraïne kent geen doodstraf, dus levenslang is de maximale straf die de aanklager kon eisen.

Eerder in het proces vroeg Sjisjimarin vergiffenis aan de weduwe van de gedode man. Zij gaf al aan medelijden met de soldaat te hebben, maar hem deze misdaad niet te kunnen vergeven. Ze getuigde in de rechtbank over de dood van haar echtgenoot.

Video: Oekraïense militairen uit Azovstalfabriek geven zich over

Volgens Rusland hebben zich ook vandaag weer honderden strijders overgegeven en de Azovstalfabriek in Marioepol verlaten. Het ministerie van Defensie gaf daarvan deze beelden vrij. De beelden en aantallen kunnen niet onafhankelijk bevestigd worden.

Erdogan herhaalt: Zweden en Finland niet bij de NAVO

De Turkse president Erdogan heeft opnieuw gezegd dat hij Finland en Zweden niet bij de NAVO wil hebben. "We hebben onze bondgenoten verteld dat we een NAVO-lidmaatschap van Zweden en Finland zullen afwijzen", zei hij in gesprek met jongeren, wat te zien is op een video die vandaag geplaatst is op zijn Twitter-account.

De president zei dat de Noord-Europese landen terroristen herbergen, waarmee hij doelt op Koerdische organisaties als de PKK en YPG. "De NAVO is een veiligheidsalliantie en daarin kunnen we geen terroristen accepteren", zei hij. Om een nieuw NAVO-lid toe te laten moeten alle dertig landen in de alliantie het ermee eens zijn.

De Turkse buitenlandminister Cavusoglu zei gisteren in New York nog dat Turkije altijd open staat voor nieuwe NAVO-leden, maar dat er iets gedaan moet worden aan de zorgen die Turkije heeft over veiligheidsaspecten ten aanzien van Finland en vooral Zweden. Zijn gesprek met buitenlandminister Blinken van de VS leidde niet tot een doorbraak.

Oekraïners vieren dag van de traditionele geborduurde kleding

Op de derde donderdag in mei vieren Oekraïners wereldwijd de dag van Vysjyvankas, ook wel dag van de traditionele kleding. In Oekraïne is dit een nationale feestdag, en draagt iedereen een shirt met borduursel erop. Die handgemaakte borduursels zijn een van de belangrijkste symbolen van de Oekraïense cultuur. In 2006 is deze dag in het leven geroepen.

Op sociale media plaatsen Oekraïners foto's met traditionele kleding aan, of van festiviteiten die ze vierden op deze dag in voorgaande jaren. President Zelensky feliciteert in een videoboodschap zijn landgenoten met de feestdag, en draagt zelf ook geborduurde kleding.

Bush doet pijnlijke verspreking over oorlog in Irak: 'Ik bedoel Oekraïne'

De voormalige Amerikaanse president George W. Bush heeft gisteren per ongeluk de invasie in Irak wreed en ongerechtvaardigd genoemd. Hij corrigeerde zichzelf en zei de Russische invasie in Oekraïne te bedoelen.

Bush deed de pijnlijke verspreking in een toespraak in Dallas waarin hij kritiek uitte op het Russische politieke systeem. "Het resultaat is een afwezigheid van elkaar controlerende machten in Rusland en de beslissing van één man om een geheel ongerechtvaardigde en brute invasie van Irak te lanceren", zei Bush, voordat hij zichzelf snel corrigeerde en zijn hoofd schudde. "Ik bedoel, van Oekraïne." Ook saillant was dat hij daarna toevoegde "Irak ook".

De verspreking van Bush gaat de wereld rond op sociale media en wordt breed uitgemeten in de Amerikaanse media.

Rusland: 1730 Oekraïense militairen hebben zich overgegeven

Volgens het Russische defensieministerie hebben 771 Oekraïense militairen zich in de afgelopen 24 uur overgegeven bij de Azovstal-fabriek. In totaal zouden zich 1730 militairen hebben overgegeven. Het ministerie zegt dat 80 van hen gewond zijn. Oekraïne sprak maandag van 264 overgegeven militairen. Sindsdien heeft Oekraïne geen cijfers meer naar buiten gebracht.

Het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) is dinsdag begonnen met de registratie van het aantal militairen dat krijgsgevangen is genomen. De organisatie meldt dat het om honderden militairen gaat.

Oekraïne ziet de militairen als helden en de autoriteiten hopen op een gevangenenruil. Het is de vraag of Rusland de Azovstal-verdedigers zomaar zal laten gaan. Hoeveel militairen zich nog schuilhouden op het terrein is niet bekend.

NAVO-toetredingsconflict met Turkije nog in impasse

Een gesprek in New York tussen de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken en zijn Turkse ambtgenoot Cavusoglu heeft nog niet geleid tot een doorbraak over de NAVO-lidmaatschapsaanvraag van Finland en Zweden. Turkije blijft nog altijd dwarsliggen.

Turkije maakt onder meer bezwaar omdat de twee landen onderdak zouden bieden aan Koerdische "terroristen" en die Koerden niet uitlevert. Het gaat daarbij onder meer om Gülenisten, die in de noordelijke landen bescherming krijgen tegen politieke vervolging, maar in Turkije gezien worden als staatsgevaarlijk. Ook de westerse steun aan Koerdische strijders in Noord-Syrië is Ankara een doorn in het oog.

De kans dat Finland en Zweden meegaan in de eis om mensen uit te leveren, wordt ingeschat als minimaal. Wel is er wellicht een concessie mogelijk als het gaat om wapenrestricties die westerse landen hebben ingesteld na de Turkse inval in Noord-Syrië in 2019.

VS-correspondent Lucas Waagmeester zegt dat er in Washington van wordt uitgegaan dat Turkije uiteindelijk inbindt. "De laatste tijd probeert president Erdogan juist weer aansluiting te vinden met landen in Europa en de VS. Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne lijkt het erop dat hij zich weer wil opstellen als een betrouwbare bondgenoot. Nu dan dwarsliggen in dit proces zou echt afwijken van dat bredere strategische doel, namelijk toch weer meer geaccepteerd worden binnen de NAVO."

VN: Voedselcrisis door oorlog kan jaren gaan duren

De Verenigde Naties waarschuwen dat de oorlog in Oekraïne voor een wereldwijde voedselcrisis kan zorgen die nog jaren gaat duren. VN-topman Guterres zegt dat het tekort aan graan, in combinatie met hogere temperaturen en logistieke problemen die ontstaan zijn door de pandemie, tientallen miljoenen mensen kan raken. De massale honger en ondervoeding die dan ontstaat kan nog jaren voortduren.

Guterres zei intensieve gesprekken te voeren met met onder meer Rusland, Oekraïne en de EU om de graanleveringen weer op gang te krijgen. "Ik heb er goede hoop op dat het lukt, maar er is nog een lange weg te gaan." Door de blokkade van Oekraïense havens kan het land nog maar weinig exporteren.

De VN heeft herhaaldelijk voor een voedselcrisis gewaarschuwd. Oekraïne wordt ook wel de graanschuur van de wereld genoemd en is samen met Rusland verantwoordelijk voor een derde van de wereldwijde tarweproductie. Voornamelijk landen in Afrika en het Midden-Oosten halen hun graan vanuit Oekraïne. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Baerbock beschuldigde Rusland de blokkade van graan als oorlogswapen te gebruiken.

Nederland haalt nog geen Oekraïense patiënten op uit ziekenhuizen

Nederland heeft nog geen Oekraïense patiënten uit ziekenhuizen in Oekraïne en buurlanden als Polen gehaald via een uitwisselingsplatform van de Europese Unie. In Duitsland, Spanje, Italië en Noorwegen zijn inmiddels al wel veel evacués uit Oekraïne en Polen aangekomen en opgevangen.

Alle deelnemende landen werken samen via een centrum in Brussel. Het kabinet heeft geld gereserveerd voor de opvang van Oekraïense patiënten in Nederlandse ziekenhuizen, maar er zijn nog geen patiënten naar Nederland gehaald. Het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS) noemt als reden dat het te gevaarlijk en daardoor onmogelijk is om patiënten direct vanuit Oekraïne te transporteren naar Nederland.

Zelensky: slachtoffers Russische bezetting krijgen hulp

President Zelensky heeft in een videotoespraak beloofd om Oekraïners die onder Russische bezetting leven speciale hulp vanuit de staat te geven. De president zegt dat hij een wet heeft getekend die dat mogelijk maakt. De hulp is ook bedoeld voor Oekraïners op de Krim en in de Donbas-regio. Verdere details gaf Zelensky niet.

Ook zei de president er alles aan te doen om steden, waaronder Marioepol, te bevrijden van de Russische bezetting. Sinds maandag hebben volgens Rusland bijna duizend Oekraïense militairen zich overgegeven op het industriële complex Azovstal in de zuidelijke stad. Hoeveel er nu nog zitten is niet duidelijk.

Nieuwe Amerikaanse ambassadeur in Kiev

Na de aankondiging dat de VS zijn ambassade in Kiev heropent, gisteren, heeft de Amerikaanse Senaat nu ook president Bidens kandidaat voor het ambassadeurschap in Oekraïne goedgekeurd. Carrièrediplomaat Bridget Brink kan daarmee aan de slag als de nieuwe ambassadeur in de Oekraïense hoofdstad.

Brink was eerder de Amerikaanse ambassadeur in Slowakije. Daarvoor werkte ze lange tijd op het ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington als Oost-Europa- en Kaukasus-expert. Ook was ze plaatsvervangend ambassadeur in Oezbekistan en Georgië.

De Verenigde Staten hadden sinds 2019 geen ambassadeur meer in Oekraïne. Eerder was Marie Yovanovitch daar ambassadeur, maar oud-president Trump ontsloeg haar in 2019.

Japan breidt financiële steun aan Oekraïne uit

Japan verdubbelt de financiële steun voor Oekraïne naar 600 miljoen dollar. Dat heeft premier Kishida laten weten. De stap wordt genomen in overleg met de Wereldbank. Het doel is om Oekraïne te helpen om te blijven voldoen aan de fiscale verplichtingen.

Eerder, in april, had Japan al een pakket leningen ter waarde van 300 miljoen dollar toegezegd aan Oekraïne. De aankondiging van de extra steun komt een dag nadat de Amerikaanse minister van Financiën G7-landen, waaronder dus Japan, had opgeroepen om Oekraïne verder financieel te ondersteunen.

Duitsland: Rusland gebruikt blokkade graanexport als oorlogswapen

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Baerbock beschuldigt Rusland de blokkade van graan uit Oekraïne als oorlogswapen te gebruiken. "Rusland is een graanoorlog begonnen die een wereldwijde voedselcrisis aanwakkert", zei Baerbock tijdens een bijeenkomst van ministers van Buitenlandse Zaken bij de Verenigde Naties in New York.

Moskou doet dit niet alleen door Oekraïense havens te blokkeren, maar ook door silo's, wegen, spoorwegen en velden te vernietigen. Volgens Baerbock verhindert Rusland Oekraïne om 20 miljoen ton graan te exporteren, waarvan het grootste deel in de haven van Odessa. Vooral graanleveringen aan Noord-Afrika en Azië worden door de Russische blokkade getroffen.

"Rusland voert zijn wrede oorlog niet alleen met tanks, raketten en bommen", zei de Duitse buitenlandminister. "Rusland voert deze oorlog met een ander verschrikkelijk en stiller wapen: honger en ontbering."

Welkom

Welkom in dit liveblog met het laatste nieuws over de oorlog in Oekraïne. Het blog van gisteren, woensdag 18 mei, is hier terug te lezen.