Zweden en Finland willen officieel bij de NAVO, maar lid worden duurt nog even

• Maartje Geels

  redacteur Online

Tamelijk geruisloos ging vandaag een historisch moment in de defensiegeschiedenis voorbij. Zweden en Finland vroegen officieel lidmaatschap van de NAVO aan.

Dat NAVO-chef Stoltenberg de landen er graag bij wil hebben, is geen geheim. Dat geldt ook voor zo goed als alle Europese landen. De Italiaanse premier Draghi zei vandaag dat als het aan zijn land ligt, de lidmaatschapsprocedure wordt versneld. Wat houdt die procedure eigenlijk in?

'Braafste jongetjes van de klas'

Europese landen en landen in Noord-Amerika mogen toetreden, zo werd bij de oprichting afgesproken. Voor een formele aanvraag in behandeling wordt genomen, kan de NAVO aspirant-leden vragen een 'actieplan' te volgen. Daarbij geeft de NAVO advies en wordt getoetst of een land aan de verplichtingen van het bondgenootschap voldoet. Bosnië en Herzegovina zit momenteel in die fase, die normaal gesproken jaren duurt.

Maar Finland en Zweden hebben al intensief samengewerkt met de alliantie. "Ze deden samen met de NAVO al militaire oefeningen", zegt Clingendael-defensiespecialist Dick Zandee. "Het waren altijd de braafste jongetjes van de klas. Op het hoogste niveau voldoen ze aan alle criteria." Ook hebben beide een gedegen democratisch stelstel en een liberale markteconomie - nog eens twee eisen van de NAVO.

Finland en Zweden hebben zich vandaag officieel aangemeld, wat de deur openzet naar toetredingsgesprekken. Tijdens die gesprekken spreekt de alliantie met de landen over economische, politieke en defensie vraagstukken.

Militair zullen Finland en Zweden waarschijnlijk weinig hoeven te veranderen; de legers voldoen al aan de criteria die de NAVO stelt. Maar voor Helsinki en Stockholm is lidmaatschap wel een mentale ommezwaai. Waren de landen gedurende de Koude Oorlog neutraal, nu zetten zij stappen richting een militair bondgenootschap.

Bezien vanuit de NAVO is het lidmaatschap van Zweden en Finland gunstig, zegt Zandee. "Gaat het door, dan komen er twee landen bij met veel capaciteit op militair gebied."

Maar voor het zover is, moeten alle dertig NAVO-landen met de toetreding akkoord gaan. De landen moeten hiervoor eerst goedkeuring zoeken bij hun eigen parlement.

Zandee denkt dat dit proces zomaar minimaal een paar maanden zou kunnen duren. NAVO-lid Turkije is namelijk zeer terughoudend.

"In geen van de andere lidstaten worden problemen verwacht, hoogstens in Hongarije, omdat het de banden met Moskou goed wil houden", zegt Zandee. Bronnen in Brussel meldden dat Turkije ook vandaag bij een NAVO-bijeenkomst in Brussel volhardde in zijn verzet tegen de toetreding. Hongarije zou geen bezwaar hebben gemaakt.

1300 kilometer lange grens

Zijn alle lidstaten akkoord, dan zal de NAVO zijn verdedigingsplannen moeten bijwerken, stelt Zandee. Waar de grenzen van het NAVO-grondgebied nu nog ophouden bij de Baltische landen, wordt bij een lidmaatschap van Zweden en Finland de Oostzee NAVO-binnengebied. Ook de 1300 kilometer lange grens met Rusland zal in potentie verdedigd moeten worden.

Ook zal worden gesproken over de stationering van NAVO-troepen in Finland en Zweden. Zandee: "Poetin heeft gezegd dat hij Finland en Zweden niet als vijandelijke staten ziet. Hij zal ze dan ook niet snel binnenvallen. Tegelijkertijd zegt hij dat als er buitenlandse NAVO-troepen naartoe gaan, er een groot probleem is."

Volgens Zandee is het de vraag of de landen behoefte zullen hebben aan troepen van andere leden. "Ze hebben een stevige krijgsmacht en zouden ervoor kunnen kiezen Rusland niet verder te provoceren. Voor Finland en Zweden is het afschrikkingspotentieel vooral belangrijk, het idee dat Rusland hen niet zomaar zal aanvallen."