Debat over kabinetsformatie: steun voor formatieplan Rutte en Kaag • Baudet voelt zich 'kiplekker'

Hamer: 'snel aan de slag' met herstelplan

Mariëtte Hamer, de nieuwe informateur, is aangekomen op het Binnenhof. Voordat zij haar opdracht van Kamervoorzitter Bergkamp in ontvangst nam, zei ze dat Nederland erop zit te wachten dat de politiek snel met een herstelplan aan de slag gaat.

Hamer wil niet alleen kijken naar wat er op korte termijn aan herstel nodig is, maar ze wil dat koppelen aan de veranderingen op lange termijn, zoals de verduurzaming en digitalisering.

Van de Kamer heeft ze ook de opdracht gekregen om te onderzoeken welke partijen bereid zijn te spreken over een coalitie. Hamer wil volgende week met alle fractievoorzitters gaan praten. Ook wil ze snel met jongeren om de tafel.

Lees hier meer over de nieuwe informateur:

Opdracht aan nieuwe informateur Hamer live op NPO Politiek

En nu gaat het ineens snel: mededeling van de Kamervoorzitter

Uit het persbericht van Kamervoorzitter Bergkamp:

"Op woensdag 12 mei 2021 om 18:00 uur ontvangt de Voorzitter van de Tweede Kamer, Vera Bergkamp, mevrouw Mariëtte Hamer. Mevrouw Hamer is eerder vandaag door de Tweede Kamer aangewezen als informateur.

De informateur komt om 18:00 uur aan bij ingang Binnenhof 2. De Voorzitter zal mevrouw Hamer in de Stadhouderskamer formeel de opdracht overhandigen, hierna volgt een kort gesprek."

Lees hier terug waarom het vandaag ook ging over het ziekbed van FvD-leider Baudet:

De Kamer gaat nu stemmen over de ingediende moties

De belangrijkste motie is die van D66 en VVD over het vervolg van de formatie. Voor hebben gestemd: GroenLinks, Volt, PvdA, Den Haan, D66, ChristenUnie, VVD, SGP en CDA. Ook de motie van de ChristenUnie om jongeren bij de formatie te betrekken haalde een meerderheid. De motie van de BBB om een standbeeld van de burger voor de Tweede Kamer te zetten kreeg alleen steun van de PVV en haalde het dus niet.

Het debat is afgelopen, Hamer kan nieuwe informateur worden

Het debat is afgelopen. Kamervoorzitter Bergkamp dankt namens de Kamerleden nogmaals oud-informateur Tjeenk Willink voor zijn werk. De vergadering is geschorst tot 17.00 uur, dan wordt er gestemd. Daarna gaat om 18.30 uur het debat over de laatste stand van de corona-maatregelen beginnen.

Het voorstel van D66-leider Kaag en VVD-leider Rutte over het vervolg van de formatie onder leiding van informateur Mariëtte Hamer (PvdA) wordt in ieder geval gesteund door VVD, D66, CDA en GroenLinks en heeft daarmee een Kamermeerderheid van 81 zetels.

Hamer zal de komende dagen bekendmaken hoe zij de formatie wil hervatten.

CDA steunt voorstel Kaag en Rutte

CDA-leider Hoekstra steunt het voorstel van D66-leider Kaag en VVD-leider Rutte om door te gaan met de formatie onder leiding van SER-voorzitter Hamer. Hoekstra, die een schorre stem heeft, zegt dat hij een corona-test heeft ondergaan maar dat de uitslag negatief was.

Oud-informateur Tjeenk Willink licht zijn advies en rapport toe

Oud-informateur Tjeenk Willink geeft een korte toelichting op zijn eindverslag en beantwoordt de paar vragen aan zijn adres. Hij vindt dat de politiek de grote opdracht heeft het wantrouwen bij uitvoerende instanties, ambtenaren en de burger weg te nemen. Hij pleit voor minder incidentenpolitiek en meer aandacht van de politiek voor de uitvoerbaarheid in de praktijk van wetten.

De Kamerleden bedanken hem voor zijn werk door op hun tafels te roffelen.

Lees hier een uitgebreide samenvatting van het eindverslag van Tjeenk Willink:

Simons: meer gelijkwaardigheid, zonder Rutte

BIJ1-leider Simons vindt dat er meer gelijkwaardigheid in de samenleving moet komen zonder onderscheid op gender of afkomst. Zij vindt dat de "bestuurspartijen" een spel spelen en elkaar in stand houden. "Ik doe vandaag nog een keer een oproep aan deze Kamer, breek met de ideologie waarvan de heer Rutte het boegbeeld is", zegt zij.

Rutte vindt het "wat mager" om te zeggen dat alle problemen zijn opgelost bij zijn vertrek. "Er is misschien een wat diepere analyse te maken", zegt hij. Simons zegt dat zij wel degelijk vindt dat het met Rutte nooit echt anders en beter kan worden. Ze haalt daarbij de kinderopvangtoeslagaffaire aan.

Van der Plas: wensenlijstje voor de nieuwe regeringspartijen

BBB-leider Van der Plas geeft de partijen die een kabinet gaan vormen een lijstje wensen mee. De burger verdient een beter overheid, de overheid moet er voor burgers zijn en niet andersom, zegt zij. Er moet wat Van der Plas betreft een nieuwe bestuurscultuur komen met nieuw leiderschap. Zij vindt dat alle volksvertegenwoordigers "zonder last" moeten kunnen zeggen en stemmen wat en hoe zij willen.

Den Haan: minderheidskabinet ook mogelijk

Voormalig partijleider van 50Plus Den Haan, die nu als zelfstandig Kamerlid optreedt, houdt een minderheidskabinet voor mogelijk. Ze zegt dat zij trots is om in de Kamer te mogen staan om voor de belangen van ouderen op te komen.

Lees hier waarom Den Haan niet meer namens 50Plus in de Tweede Kamer zit:

Heeft Baudet corona gehad of niet? Kijk hier terug hoe het net in het debat werd besproken

Azarkan: Rutte heeft rechtsstaat gesloopt

Denk-leider Azarkan neemt het Rutte kwalijk dat hij de toegang tot de sociale advocatuur en de rechtsbescherming van burgers heeft afgeknepen. Hij gelooft er niets van dat dat nu ineens gaat veranderen ook al worden er voorstellen gedaan door Rutte om dat te verbeteren. "Als het gaat over de politieke toekomst van Mark Rutte kan alles."

Hij verwijt D66-leider Kaag dat zij alleen op macht uit is nu zij samen met hem een voorstel voor de verdere formatie heeft gedaan. Azarkan dient een motie in waarin hij zijn wantrouwen uitspreekt.

Rutte vindt het te makkelijk dat Denk hem wil wegstemmen. Maar Azarkan blijft erbij dat Rutte het in de kinderopvangtoeslagaffaire slecht heeft aangepakt en dat hij niet voor zich ziet hoe dat in de toekomst anders zal gaan.

Van der Staaij: geen overspannen verwachtingen

De SGP steunt de voorstellen van Tjeenk Willink om ministers en de Tweede Kamer tussentijds meer inspraak te geven in het beleid, ook de oppositiepartijen. Maar van de formatie moeten er ook weer geen overspannen verwachtingen zijn, zegt hij. "De Tweede Kamer is ook aan zet", zegt hij. Voor het parlement zelf is er nog een wereld te winnen, zegt hij. Dat moet ook kritisch blijven kijken of nieuwe wetgeving in de praktijk wel gaat werken.

Eerdmans: Rutte heeft te weinig laten zien

JA21-leider Eerdmans vindt dat VVD-leider Rutte te weinig heeft laten zien dat hij echt een andere koers gaat varen. Hij is het ook niet eens met de keus voor SER-voorzitter Mariëtte Hamer (PvdA) als nieuwe informateur. "Er komt een links kabinet aan", zegt hij.

Hij dankte informateur Tjeenk Willink, die nog steeds bij het debat aanwezig is, voor zijn werk. Ook al is hij het niet met alle conclusies eens. "Tot de volgende keer zullen we maar zeggen", zei hij tegen Tjeenk Willink.

Dassen: onze leiders zijn te bang

Volt-leider Dassen houdt zijn maidenspeech, de eerste bijdrage aan een plenair debat. "Onze leiders worden alleen maar banger, banger voor elkaars ideeën, banger voor de ander", zegt hij. Hij noemt verschillende Europese voorbeelden van inspraak van de burger. Hij vindt het verhaal van Rutte over een nieuwe bestuurscultuur niet overtuigend. Volt wil in het regeerakkoord een visie op de toekomst van Europa. "Alleen in Europees verband kunnen we de hoofdlijnen van nieuw beleid uittekenen."

Segers: overheid voor het volk

CU-leider Segers pleit voor een overheid voor het volk. "Mensen lopen vast in een woud van regels die wij hier voor ze verzinnen. We moeten aan zelfreflectie doen", zegt hij. De overheid moet weer dienstbaar worden, zegt hij. "Het kan niet zo zijn dat burgers bij de overheid bij een verkeerd loket uitkomen." Op brieven van de overheid moeten altijd de naam en het telefoonnummer van een ambtenaar komen, stelt hij voor. Ook herhaalt hij dat hij een alternatief voor het toeslagensysteem wil.

Segers wil dat jongeren nadrukkelijker betrokken worden in het vervolg van het formatieproces:

Ouwehand: we kunnen niet verder zonder vertrouwen

PvdD-leider Ouwehand vindt dat andere partijen er te makkelijk "intrappen" dat alles nu ineens anders gaat onder een nieuwe premier Rutte. "We kunnen niet verder zonder vertrouwen", zegt zij.

Baudet: "Ik voel me kiplekker"

FvD-leider Baudet komt met een korte verklaring zegt de Kamervoorzitter. "Dat heeft de heer Van Haga (ook FvD) bij mij aangekondigd", zegt Kamervoorzitter Bergkamp. Baudet lijkt van niets te weten en begint zijn betoog over de "formatiesoap". Bergkamp schorst de vergadering en wil van Baudet en Van Haga weten hoe het zit.

Het debat gaat weer verder en Baudet zegt kort "bij mijn weten heb ik geen corona". Klaver begrijpt niet wat er nu bedoeld wordt. Bergkamp legt uit dat een aantal Kamerleden zich zorgen maakt over de berichten dat Baudet ziek is geweest. "Ik voel me kiplekker", zegt Baudet en vervolgt zijn verhaal.

NRC-verslaggever Guus Valk twittert waar het gedoe vandaan komt, Baudet werd er voor het debat na de lunch weer verder ging over geïnterviewd:

Klaver: naar goede ideeën moet worden geluisterd

GroenLinks-leider Klaver wil "volwassenheid" in de politiek. Hij vindt dat als een oppositiepartij een goed idee heeft, daarnaar geluisterd moet worden. "Dat moet dan niet gezien worden als het verlies van regeringspartijen. Dat is dan winst voor allemaal. Het vraagt om een andere manier van kijken", zegt hij.

Ook van Klaver wil PvdD-leider Ouwehand weten of het vertrouwen in Rutte er weer is. Klaver: "Ik geloof niet dat Rutte een ander mens kan worden, laat ik dat voorop stellen. Maar het moet weer over de inhoud gaan. We zullen met elkaar het gesprek moeten voeren over de problemen die voorliggen, maar ik weet niet of dat lukt."

Het valt BIJ1-leider Simons op dat Klaver Rutte niet afwijst. Klaver herhaalt dat hij "via de lijnen van de inhoud" wil kijken wat er mogelijk is. Voor Klaver zijn de aanpak van het klimaatprobleem en het stikstofprobleem daarbij belangrijk onderwerpen.

Ploumen: Nederlanders wachten op oplossingen

PvdA-leider Ploumen vindt het slecht dat de formatie zo lang duurt en is uitgelopen op "een chaos". Zij vindt dat de politiek nu moet gaan werken aan het opheffen van de grote ongelijkheid in de samenleving, de zekerheid van werk, betaalbare huizen, goed onderwijs en betere omstandigheden voor medewerkers in de zorg. "Het is tijd dat er een eind komt aan deze serie miskleunen en dat politici alleen met zichzelf bezig zijn", zegt zij.

Op een vraag van VVD-leider Rutte antwoordt zij dat een dun regeerakkoord niets verandert aan een nieuwe bestuurscultuur. "Dun regeerakkoord, dik regeerakkoord, daar komen we wel uit. Maar we moeten ons bezighouden met de oprechte zorgen van mensen."

PvdD-leider Ouwehand vraagt Ploumen of het vertrouwen weer is hersteld. "Ik noemde de reactie van Rutte onder de maat, aan die situatie is niets veranderd", zegt zij.

Marijnissen: fundamentele discussie over houding overheid naar burger

SP-leider Marijnissen vindt dat het in de verdere formatie in ieder geval moet gaan over de rol van de overheid en overheidsinstanties ten opzichte van burgers die de overheid nodig hebben. Dat moet als eerste besproken worden "welke partijen er ook aan het nieuwe kabinet gaan meedoen", zegt zij. Zij vindt dat er van de kinderopvangtoeslagaffaire nog onvoldoende is geleerd.

Hoekstra: mensen in het land vinden inhoud belangrijker

CDA-leider Hoekstra, die een beetje schor is, zegt dat de mensen in het land de inhoud belangrijker vindt dan wat politici van elkaar vinden. Overheidsfinanciën, klimaat, veiligheid, er liggen genoeg maatschappelijke vraagstukken die opgelost moeten worden, zegt hij. "We hebben een verantwoordelijkheid om die problemen aan te pakken en niet alleen met onszelf bezig zijn." Hij sluit daarbij samenwerking met VVD-leider Rutte niet uit.

Over zijn stem grapt Hoekstra dat zijn goede voornemen is om "iets minder tegen de kinderen te schreeuwen".

Het debat gaat zo weer verder

Lees hier terug wat VVD en D66 hebben voorgesteld.

FvD-leider Baudet is ziek geweest, maar doet vandaag weer mee aan het debat

Hij weet niet of het corona was, zei hij tegen BNR en de andere pers in het Kamergebouw.

Debat geschorst tot 14.15 uur

Er wordt geluncht. Daarna gaat het debat verder met de vierde spreker CDA-leider Wopke Hoekstra.

4. W.B. Hoekstra CDA 4 min
5. L.M.C. Marijnissen SP 4 min
6. E.M.J. Ploumen PvdA 4 min
7. J.F. Klaver GroenLinks 4 min
8. T.H.P. Baudet FVD 4 min
9. E. Ouwehand PvdD 4 min
10. G.J.M. Segers ChristenUnie 4 min
11. L.A.J.M. Dassen Volt 4 min
12. B.J. Eerdmans JA21 4 min
13. C.G. van der Staaij SGP 4 min
14. F. Azarkan DENK 4 min
15. N.L. den Haan Fractie-Den Haan 4 min
16. C.A.M. van der Plas BBB 4 min
17. S.H. Simons BIJ1 4 min

Wilders: Tweede Kamer moet zich als leeuw gedragen

Als de Tweede Kamer niet zelf verandert in de controle op het kabinet zal er niets veranderen, zegt PVV-leider Wilders. "De Kamer moet zich als leeuw in plaats van als lam opstellen." Hij is het er niet mee eens dat VVD en D66 door willen met de formatie, die volgens hem gaat leiden tot "een centrum-links kabinet met meer immigratie en criminaliteit".

Kaag dient samen met Rutte een motie in over de voortgang van de formatie

Hierbij de tekst van de motie met dank aan Telegraaf-verslaggever Alexander Bakker:

Kaag: uitspraak "op schoot zitten" seksistisch

Denk-leider Azarkan herhaalt tegen D66-leider Kaag dat hij het geen nieuw leiderschap vindt dat zij weer met Rutte in gesprek is na alles wat er is gebeurd. Azarkan: "Zij zit op schoot bij de heer Rutte, hoe kan dat?"

Kaag: "Ik vind dit een seksistische uitdrukking om tegen een vrouw te zeggen. Graag een keer en dan niet meer, dank u wel meneer Azarkan." Azarkan zegt dat het een gewone Nederlandse uitdrukking is voor mensen die figuurlijk dicht bij iemand staan, bijvoorbeeld omdat ze dezelfde mening hebben of de mening van de ander volgen.

Kaag: dank aan informateur Tjeenk Willink, nu verder met toekomst land

Informateur Tjeenk Willink is bij het debat aanwezig in het ministersvak K. Hij heeft tot nu toe alleen kunnen toehoren hoe oppositiepartijen Rutte kritisch hebben bevraagd.

Nu is de tweede spreker namens de Kamer aan het woord: D66-leider Kaag. Zij bedankt Tjeenk Willink voor zijn inspanningen na de mislukte eerste fase van de formatie en voor zijn adviezen.

PVV-leider Wilders vindt het vreemd dat alles tussen Kaag en Rutte "weer koek en ei is" en dat Kaag en Rutte achter de schermen met elkaar hebben overlegd over hoe de formatie verder moet. Kaag vindt dat juist haar taak: "Het land verwacht nu van VVD en D66, maar ook van CDA en andere partijen, dat we bespreken wat we voor het land willen doen."

Nieuwe sfeer in het kabinet, verwacht Rutte

Ondertussen is Rutte als eerste spreker nog steeds aan het woord, en dreigt het debat enorm uit te lopen.

Simons: laat Rutte nu eens duidelijk zijn met welke pet op hij iets zegt

BIJ1-leider Simons heeft veel kritiek op Rutte en zijn kabinetten van de afgelopen jaren. Die hebben volgens haar de burger op afstand van de overheid geplaatst en veel burgers worden vermorzeld in het overheidssysteem zegt zij.

Rutte roept Simons op eens op te houden met hem te becommentariëren. Daar is Simons het niet mee eens: "Het is juist mijn taak als volksvertegenwoordiger u te becommentariëren en te controleren." Rutte: "Mij becommentariëren als partijleider?"

Hierop legt Simons uit hoe onhelder het voor veel partijen is met welke pet op Rutte wat zegt. Staat hij in het debat als demissionair premier, partijleider van de VVD of als toekomstig premier? Zat hij bij Nieuwsuur als premier of als VVD-leider? Ze komen er niet echt uit. Rutte zegt dat hij daar zat als partijleider en dat hij er niet over gaat hoe Nieuwsuur hem aankondigt of in filmpjes noemt.

Rutte verwacht langdurige ministerraden op vrijdag, omdat de besluiten niet vooraf vastliggen

Terug naar de tijd van het kabinet-Den Uyl toen de ministerraden legendarisch lang duurden.

Rutte: dun regeerakkoord en meer discussie

VVD-leider Rutte zegt dat hij een advies van informateur Tjeenk Willink ter harte neemt: geen dichtgetimmerd regeerakkoord met alle afspraken tot op het detail beschreven.

Rutte: mijn partij heeft ambitie leiding te geven aan volgend kabinet

VVD-leider Rutte wijst erop dat hij voorstellen heeft gedaan voor een verandering van de bestuurscultuur in Nieuwsuur. Hij roept andere partijen op niet boos aan de zijlijn te blijven staan.

Rutte: "Maar ik snap dat die verandering in eerste instantie bij mij vandaan moet komen. Mijn partij heeft de ambitie om leiding te geven aan een volgend kabinet, maar het kan ook nog de oppositie worden."

De VVD-leider voorziet interessante debatten tijdens de formatieperiode. Niet alles is al in kannen en kruiken, wil hij zeggen. Ook wil hij afspraken maken over een "fundamentele reset" van de bestuurscultuur en de uitvoerende instanties waar burgers mee te maken krijgen. "Mijn grootste angst is dat er nu een vergelijkbaar drama als de kinderopvangtoeslag bezig is, terwijl wij dat niet weten."

Ook Ouwehand en Marijnissen protesteren

Ook SP-leider Marijnissen en PvdD-leider Ouwehand maken bezwaar bij Kamervoorzitter Bergkamp (D66) over de gang van zaken. Zij vinden dat de Kamervoorzitter net doet of er niks aan de hand is en de formatie gewoon door kan gaan zoals VVD en D66 willen.

Bergkamp zegt dat zij alle partijen de ruimte zal geven in het debat om hun bezwaren te uiten. Maar ze gaat zelf verder niet in op de verwijten dat er in achterkamertjes van alles wordt besloten.

Rutte: het gaat al zo sinds 2012 toen de Koning geen rol meer had

VVD-leider Rutte reageert op de verontwaardiging van JA21 en de PVV. Hij zegt dat het onzin is om te doen of er nu iets vreemds gebeurt. "Sinds de Koning geen rol meer heeft zijn de grote partijen aan zet om een informateur te benoemen. Nu de heer Tjeenk Willink de mislukte formatie heeft losgetrokken is het logisch dat er nu wordt gesproken over een nieuwe informateur."

Rutte bevestigt dat D66-leider Kaag inderdaad ook namens hem gaat voorstellen om Mariëtte Hamer (PvdA) van de SER te benoemen als nieuwe informateur. Eerdmans van JA21 noemt het oude politiek om hier niet alle partijen bij te betrekken.

Denk-leider Azarkan zegt dat "Kaag bij Rutte op schoot zit want dat is nieuw leiderschap". Azarkan vindt de gang van zaken niet wijzen op een nieuwe bestuurscultuur. Rutte houdt vol dat het niet anders kan dan dat de twee grootste partijen nu het initiatief nemen in het formatieproces. "Maar het proces kan nog steeds eindigen met de VVD in de oppositie."

JA21: waar komen berichten over de nieuwe informateur Hamer vandaan?

JA21-leider Eerdmans begrijpt niet waar de berichten over Mariëtte Hamer als nieuwe informateur vandaan komen. "Heb ik iets gemist? Het is toch bizar dat we nu met de oude informateur in discussie gaan terwijl partijen kennelijk al over een nieuwe hebben gesproken?"

PVV-leider Wilders is het met hem eens. "Er is dus contact geweest tussen partijen die hier afspraken over hebben gemaakt. Andere partijen staan in hun hemd met een informatieachterstand. Te gek voor woorden."

Kamervoorzitter Bergkamp vindt dat de twee partijen dat in het debat maar aan de andere partijen moeten voorleggen. Zij heeft de naam van Hamer ook gehoord maar zegt er verder niets over.

Het debat gaat iets na 10.15 uur beginnen

De sprekerslijst uit de agenda van de Tweede Kamer:

1. M. Rutte VVD 4 min
2. S.A.M. Kaag D66 4 min
3. G. Wilders PVV 4 min
4. W.B. Hoekstra CDA 4 min
5. L.M.C. Marijnissen SP 4 min
6. E.M.J. Ploumen PvdA 4 min
7. J.F. Klaver GroenLinks 4 min
8. T.H.P. Baudet FVD 4 min
9. E. Ouwehand PvdD 4 min
10. G.J.M. Segers ChristenUnie 4 min
11. L.A.J.M. Dassen Volt 4 min
12. B.J. Eerdmans JA21 4 min
13. C.G. van der Staaij SGP 4 min
14. F. Azarkan DENK 4 min
15. N.L. den Haan Fractie-Den Haan 4 min
16. C.A.M. van der Plas BBB 4 min
17. S.H. Simons BIJ1 4 min