Verkiezingsblog: Alle gemeenten klaar met stemmen • GroenLinks-jongeren: laat dit wake-upcall zijn

Leiden als laatste gemeente klaar met stemmen: D66 grootste partij

Als laatste gemeente in Nederland is ook Leiden klaar met het tellen van de stemmen. D66 is met 23,2 procent van de stemmen de grootste partij geworden in de Zuid-Hollandse gemeente. Op nummer twee staat de VVD met 15,1 procent, gevolgd door GroenLinks met 10,8 procent. De grootste nieuwkomer was Volt, met 6,4 procent van de stemmen.

Het tellen van de stemmen duurde in Leiden wat langer, omdat ook de stemmen voor een referendum over een herinrichtingsplan van het Roomburgerpark geteld werden. De opkomst in de gemeente was 81,4 procent.

Ook de stemmen op Saba zijn geteld; op het eiland is het CDA de grootste geworden met 43 procent van de stemmen. Bij1 volgt op de tweede plek, met 25,3 procent. De grootste verliezer in de bijzondere gemeente van het koninkrijk is de SP met 1,1 procent van de stemmen; vier jaar geleden haalde de partij nog 26,1 procent.

Nu de stemmen in Leiden en op Saba zijn geteld, is het wachten alleen nog op de briefstemmen van Nederlanders in het buitenland.

OM seponeert aangifte Willem Engel

Het Openbaar Ministerie seponeert de aangifte van Willem Engel tegen de Kiesraad. De voorman van Viruswaarheid deed aangifte van fraude, omdat hij de uitslag van de verkiezingen niet vertrouwt.

De partij van Engel kreeg gisteren geen zetels bij de Tweede Kamerverkiezingen. De partij, die zonder echte naam meedeed, haalde volgens de laatste prognose 0,1 procent van de stemmen.

Engel zou naar eigen zeggen genoeg bewijs hebben om aan te tonen dat de verkiezingen niet eerlijk zijn verlopen. Volgens een woordvoerder van het OM zijn de stukken van Engel onderzocht en is er geen sprake van een strafbaar feit.

De Viruswaarheid-voorman zegt tegen het AD dat hij het er niet bij laat zitten en een artikel 12-procedure in gang wil zetten. Met zo'n procedure kan hij proberen het OM te dwingen alsnog tot vervolging over te gaan.

GroenLinks-jongeren Dwars: laat dit een wake-upcall voor onze partij zijn

Dwars, de jongerenorganisatie van GroenLinks, vindt dat de nederlaag van de partij een "wake-upcall" moet zijn. Dwars noemt het verlies van 14 naar 8 zetels "enorm pijnlijk" maar zegt niet verrast te zijn. "De afgelopen maanden zagen we de partij al steeds verder afglijden", schrijft voorzitter Scharwachter op de website. De jongeren vinden het tijd voor een discussie binnen de partij hoe het leed te herstellen. Daarbij moet ook naar de structuur en de machtsverdeling in de partij gekeken worden, aldus de jongeren.

Volgens Dwars ontbrak het in de campagne aan een sterk verhaal en is een belangrijke oorzaak daarvoor de "te sterke wil om te gaan regeren". GroenLinks is volgens de jongeren steeds meer gaan dansen naar de pijpen van de grootste partijen. Daarbij kwamen de idealen te veel op de achtergrond te staan en raakte Klaver steeds verder verwijderd van het idealistische en activistische DNA van de partij.

Over de organisatie van de partij oordeelt Dwars hard: het zou gaan om een selecte groep vertrouwelingen in de partijtop en in de schil daaromheen. "Dat kan zorgen voor een echokamereffect en minder ruimte voor vernieuwende ideeën of kritische geluiden om tot de top door te dringen. Als we het verloop van de campagne willen begrijpen, moeten we ook kritisch kijken naar de manier waarop de macht binnen de partij verdeeld is en wat de democratische grondslag daarvoor is", aldus Dwars.

Volt: regeringsdeelname ligt niet direct voor de hand

Laurens Dassen, de leider van Volt, ziet zijn partij niet één-twee-drie meedoen aan een kabinet-Rutte IV. "Dat ligt niet direct voor de hand", zei hij in het programma De Vooravond op NPO 1. "Los van het feit dat wij geen Eerste Kamerzetels hebben, lijkt het me niet opportuun", aldus de kersverse fractievoorzitter van de partij die volgens de prognose met drie zetels de Tweede Kamer binnenkomt.

Een plek in de oppositie lijkt Dassen logischer. Volt zit ook in het Europees Parlement en gaat binnenkort ook meedoen met de verkiezingen in Bulgarije en Duitsland. Dassen hoopt dat het positieve resultaat hier ook een gunstige invloed op de andere landen kan hebben.

Meer dan duizend nieuwe leden voor D66 in één dag

Bij D66 hebben zich binnen een dag meer dan duizend nieuwe leden aangemeld, bevestigt campagneleider Sjoerdsma van die partij. Na de grote winst bij de verkiezingen van gisteren beleeft de partij dus ook de "snelste ledengroei" in de geschiedenis van de partij.

Inmiddels is het ledenaantal van D66 de 30.000 gepasseerd. Het oude record van de partij was 28.800. Sjoerdsma noemt de ontwikkeling een "blijk van waardering voor onze positieve campagne".

ANP past voorlopige prognose aan: winst D66 iets kleiner, terug naar 23

In de nieuwe voorlopige prognose van de verkiezingsdienst van het ANP blijkt dat D66 op 23 zetels uitkomt. Dat is er 1 minder dan tot nu toe berekend was. GroenLinks krijgt er juist weer een zetel bij en komt op 8. Denk gaat van 2 naar 3 en JA21 gaat terug van 4 naar 3. BIJ1 van Sylvana Simons krijgt nu zeker 1 zetel in de Tweede Kamer.

In de nieuwe prognose is Rotterdam meegeteld, maar Leiden en Nissewaard nog niet. Ook de briefstemmen uit het buitenland zijn nog niet meegeteld. Daarom kan nog geen definitieve prognose worden gemaakt.

Rotterdam als laatste grote stad klaar met tellen: D66 de grootste

Rotterdam is als laatste van de grote steden klaar met het tellen van de stemmen. D66 is met 16,7 procent van de stemmen de grootste partij geworden. Bij de vorige Tweede Kamerverkiezingen in 2017 was de VVD de grootste partij in de stad. Nu staat de partij op de tweede plaats met 15,5 procent. De PVV is in de stad de derde grootste partij geworden.

De opkomst in Rotterdam was 68,7 procent, minder dan de vorige keer (72,3 procent).

Verkenners aan de slag, Jorritsma hoopt op niet al te lange formatie

De twee verkenners, Annemarie Jorritsma van de VVD en Kajsa Ollongren van D66 zijn aan de slag gegaan. VVD-verkenner Jorritsma spreekt de ambitie uit dat de formatie toch wel "voor de zomer" klaar zou moeten zijn. Dat zei ze zojuist in een toelichting in de Oude Zaal van de Tweede Kamer. Volgens Jorritsma is de verkiezingsuitslag "complex" met twee winnaars maar ook partijen die het wat minder deden. Toch is het ook de bedoeling vaart te maken met het proces vanwege de coronacrisis.

Ollongren zei dat er vanaf maandag gesprekken zullen worden gevoerd met de beoogde fractievoorzitters van de gekozen partijen. Vanwege corona zal er in eerste instantie steeds met één persoon tegelijk worden gesproken. Als het nodig is om meer mensen tegelijk te ontvangen, zal de ruimte daarop aangepast worden zodat er voldoende afstand kan worden gehouden.

Kijk hier terug wat de verkenners over de komende formatie zeiden:

Mark Harbers secondant van Rutte bij onderhandelingen

Als de gesprekken over een nieuw kabinet beginnen, is het de bedoeling dat VVD-leider Mark Rutte Kamerlid Mark Harbers meeneemt als secondant. Dat heeft een woordvoerder van de partij gezegd. Het is gebruikelijk dat de fractievoorzitters een assistent meenemen naar de onderhandelingen.

Harbers was staatssecretaris van Justitie en Veiligheid totdat hij in 2019 aftrad vanwege een rapport over misdrijven gepleegd door asielzoekers. Ernstige misdrijven als moord- en doodslag werden aanvankelijk gerubriceerd onder 'overige misdrijven', waardoor het leek alsof hij die had willen verdoezelen.

Kort na zijn aftreden werd hij opnieuw beëdigd als Tweede Kamerlid voor de VVD.

Verkenners ontvangen opdracht van Kamervoorzitter Arib

De verkenners Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66) hebben hun opdracht voor de oriënterende gesprekken over de vorming van een nieuw kabinet van Kamervoorzitter Arib ontvangen. De verkenners gaan onderzoeken welke partijen een coalitie kunnen vormen. Meestal levert de grootste partij een verkenner, maar VVD en D66 wilden dit keer graag twee verkenners en de overgrote meerderheid vond dat prima, zei Arib.

Kijk hier hoe Jorritsma en Ollongren hun opdracht ontvingen:

Sophie Hermans tijdelijk fractievoorzitter VVD

Sophie Hermans neemt tijdelijk het fractievoorzitterschap over van de VVD-fractie. Dat heeft de nieuwe Tweede Kamerfractie van de liberalen vanmorgen besloten.

Ze vervangt Mark Rutte, die er geen tijd voor heeft omdat hij behalve zijn werk als premier in coronatijd ook moet onderhandelen over een nieuw kabinet. De vorige fractievoorzitter, Klaas Dijkhoff, komt in de nieuwe Tweede Kamer niet meer terug.

Kamerlid Hermans was de afgelopen tijd campagneleider van de VVD. De partij werd voor de vierde keer op rij de grootste en haalde volgens de laatste prognose twee zetels winst.

Het gaat om een tijdelijke waarneming. Het is niet zo dat Hermans automatisch de nieuwe fractievoorzitter wordt als Rutte naar het kabinet gaat.

'Verkiezingen gingen te weinig over de zorg'

De verkiezingen gingen te weinig over de gezondheidszorg, dat is de veelgehoorde klacht in ziekenhuis Bernhoven in Uden. Ze hopen daar dat niet alleen de coronacrisis wordt aangepakt, maar dat een nieuw kabinet ook de zorg op lange termijn hervormt.

CDA wint op Bonaire

Op Bonaire is het CDA met 28,6 procent de grootste partij geworden bij de Tweede Kamerverkiezingen. D66, in 2017 nog de grootste op het eiland, werd met 14,3 procent tweede. De VVD haalde 11,9 procent van de stemmen.

De opkomst was 22,6 procent, een fractie hoger dan in 2017. Bijna 13.500 mensen waren dit keer kiesgerechtigd.

Samen met Saba en Sint-Eustatius, de zogenoemde BES-eilanden, heeft Bonaire sinds 2010 de status van bijzondere gemeente van Nederland. Daarom mogen ook inwoners van deze eilanden stemmen voor de Kamerverkiezingen.

'Je weet meteen, dit is een hele goede politieke foto'

Op vrijwel elke nieuwssite en op veel voorpagina's van ochtendkranten kwam het beeld van een juichende Sigrid Kaag wel voorbij. De foto, geschoten tijdens de bekendmaking van de eerste exitpoll, is van de hand van fotograaf Martijn Beekman.

"Je weet meteen, dit is een hele goede politieke foto", zegt hij tegen Omroep West. Beekman greep meteen zijn kans toen de D66-leider op de tafel klom. "Ik was natuurlijk op alles voorbereid. Je stelt je camera in op een snelle sluitertijd, omdat iemand misschien in de lucht gaat springen of gaat juichen."

Uiteindelijk koos de fotograaf twee beelden uit en stuurde hij ze naar het ANP. Hij is erg trots op de populariteit van zijn foto. "Het voelt nu alsof ik jarig ben, iedereen reageert, collega's, vrienden, familie. Het is wel een euforisch moment."

JA21 staat open voor kabinetsdeelname, 'maar dat lijkt wel heel lastig'

"Wij zijn van de nieuwkomers de grote verrassing", vindt Joost Eerdmans van JA21. Zijn partij komt waarschijnlijk met 4 zetels in de Tweede Kamer.

We willen resultaten boeken, zegt Eerdmans. Zijn partij staat open voor kabinetsdeelname, maar "ik vraag me af of dat lukt":

Annemarie Jorritsma en Kajsa Ollongren aangesteld als verkenners

Annemarie Jorritsma (VVD) en Kajsa Ollongren (D66) gaan oriënterende gesprekken vormen over de vorming van een nieuw kabinet. Zij zijn aangesteld als verkenners, heeft de huidige Tweede Kamervoorzitter Khadija Arib bekendgemaakt. Dat gebeurde nadat ze met alle gekozen fractievoorzitters had overlegd in de Rooksalon van de Tweede Kamer.

De verkenners gaan onderzoeken welke partijen een coalitie kunnen vormen. Het is gebruikelijk dat de grootste partij de verkenner aanlevert, de VVD dus. VVD en D66 wilden dit keer graag twee verkenners en de overgrote meerderheid vond dat prima, zei Arib. D66 boekte gisteren forse winst en is nu de tweede partij van het land.

Er komen twee verkenners voor een nieuw kabinet

Er worden twee verkenners aangesteld die zich gaan bezighouden met oriënterende gesprekken over een nieuw kabinet; één van de VVD en één van D66-huize. Dat bevestigen ingewijden na een bericht van De Telegraaf.

De afgelopen jaren is het gebruikelijk geworden dat de grootste partij na de verkiezingen, in dit geval de VVD, de verkenner levert. Maar D66 heeft gisteren een forse winst geboekt en zal daarom ook een verkenner leveren.

Wie het zijn is nog niet duidelijk. Dat zal naar verwachting later vanmiddag bekend worden gemaakt.

(Op)nieuw gekozen fracties vergaderen met Arib

De lijsttrekkers van alle partijen die (zoals het er nu naar uitziet) in de Tweede Kamer komen, zijn in de Rooksalon van de Tweede Kamer bij elkaar om te praten over de verkiezingsuitslag. In die vergadering, onder leiding van de huidige Kamervoorzitter Arib, gaat het onder meer over wie er moet worden aangesteld als 'verkenner' in de kabinetsformatie.

De VVD heeft achter de schermen al nagedacht over wie dat moet worden - de naam van oud-minister en oud-commissaris van de koning Johan Remkes gaat rond - maar de andere lijsttrekkers mogen er nog over meepraten.

Aan het eind van de middag moet duidelijk zijn wie de verkenner wordt. Lees er meer over in onderstaand artikel.

Baudet is heel blij met resultaat, hoewel 'we het nog beter hadden willen doen'

Forum voor Democratie-leider Baudet spreekt van een fantastisch resultaat in een eerste reactie op de voorlopige verkiezingsuitslag. "We zijn verviervoudigd, er is geen enkele partij die zo veel gewonnen heeft." FvD gaat volgens de laatste prognose van 2 naar 8 zetels in de Tweede Kamer.

Baudet vindt dat zijn partij daarmee de grootste winnaar is van de verkiezingen, hoewel "je natuurlijk altijd hoopt op meer". "Het resultaat valt tegen vergeleken met het maximum waarvan ik had gedacht dat we dat konden halen, maar het valt mee ten opzichte van de Peilingwijzer. We hadden het nog beter kunnen doen, als nog meer mensen op ons hadden gestemd. Nu zijn we niet zo groot geworden dat we met een vingerknip alle regels meteen kunnen veranderen."

Toch noemt de FvD-leider de voorlopige verkiezingsuitslag een krachtig signaal. "Er zijn nog steeds mensen in Nederland die bang zijn voor corona, maar ook heel veel mensen die ons verhaal hebben gesteund." Baudet hoopt op een "kenniskabinet" of een coalitie over rechts, met de VVD, PVV, CDA, JA21 en de SGP.

Zelf verwacht Baudet dat hij "met open armen wordt ontvangen" bij de formatie. "We zijn de grootste winnaar van de verkiezingen en de grootste winnaars mogen het initiatief nemen, dus wordt het spannend", zei hij. De meeste andere grote partijen hebben zijn partij uitgesloten als coalitiepartner, maar dat waren volgens Baudet valse verkiezingsbeloftes. "Die zijn na de verkiezingen niets meer waard."

BoerBurgerBeweging (BBB) met trekker naar Tweede Kamer

Nieuwkomer BoerBurgerBeweging (BBB) kwam vanmiddag met een groene trekker naar het Plein voor de Tweede Kamer. Caroline van der Plas wordt hoogstwaarschijnlijk het enige Kamerlid voor de plattelandspartij. "Met 1 zetel bereik je 100 procent meer dan met 0", zei ze toen ze uit de cabine stapte.

Ze is "superblij" met de verkiezingsuitslag. "Daar hebben we 2 jaar voor gewerkt." Als eerste zou BBB een nieuw ministerie van Plattelandszaken in het leven willen roepen. Vestigingsplaats van dat departement zou op minstens 100 kilometer van Den Haag moeten liggen. "Zo'n ministerie moet met de poten in de modder staan."

Rutte: 'VVD-fractie staat een bulk werk te wachten'

VVD-leider Rutte is in een Zoom-sessie met digitaal applaus ontvangen door de VVD-fractieleden. Vanwege het coronavirus vergadert zijn (nieuwe) fractie vandaag online. De VVD is deze verkiezingen voor de vierde keer op rij als grootste partij uit de bus gekomen. In de voorlopige prognose groeit de partij van 33 zetels bij de vorige verkiezingen naar 35 nu.

"Waar zijn de bloemen, waar is de taart?" grapte Rutte na het applaus. "Het is zo'n rottijd met corona. Zodra het normaal wordt, gaan we het ouderwets vieren."

Volgens de VVD-leider staat zijn fractie "een bulk werk" te wachten. "We moeten plannen hebben klaarliggen om met een mogelijke coalitie het land zo snel mogelijk uit het slop te halen. Als grootste partij moeten we het voortouw nemen en in de formatie, die snel op gang komt, de VVD heel sterk neerzetten." In de campagne had Rutte al geopperd dat de beoogde coalitie eerst met een Nationaal Herstelplan zou moeten komen, maar daar werd door andere partijen niet heel enthousiast op gereageerd.

Rutte wenst zijn fractiegenoten veel succes. "We hebben echt laten zien dat je vier keer de grootste partij kunt worden, terwijl je diezelfde partij in de jaren daarvoor ook opnieuw hebt opgebouwd. Dat hebben we in de vorige fractie gedaan met Klaas Dijkhoff, een enorm fundament om op verder te bouwen."

PvdA sowieso niet als enige linkse partij in coalitie

PvdA-leider Ploumen herhaalt dat haar partij niet zonder andere linkse partij wil meeregeren. De PvdA heeft in tegenstelling tot GroenLinks en de SP geen zetels verloren, maar wil toch niet 'alleen' aan een nieuw kabinet meedoen. Ploumen ziet "geen enkele reden" om op die eerdere uitspraak terug te komen.

Zij is teleurgesteld over de uitslag, ook al behoudt haar partij 9 zetels. Het herstel na de historische verkiezingsnederlaag van 2017, toen de partij kelderde van 38 naar 9, is echter uitgebleven.

Over eventuele kabinetsdeelname wil Ploumen zich verder nog niet uitspreken. "U kent ons als een verantwoordelijke partij", zei zij wel. Vanuit de oppositie is de PvdA er de afgelopen vier jaar ook in geslaagd de regering een beetje bij te sturen, zei de partijleider.

Nederland kleurt blauw

In het overgrote deel van de gemeenten is de VVD de grootste partij geworden. Tot 10.30 uur wonnen de liberalen in 280 gemeenten. Concurrenten PVV en D66 schreven tot die tijd respectievelijk 12 en 13 gemeenten op hun naam.

Ter vergelijking: vier jaar geleden werd de VVD de grootste in 285 gemeenten en in 2012 in 282 gemeenten, maar daarna zijn door herindelingen gemeenten samengevoegd en dus zijn er tegenwoordig minder. Dat betekent dat er relatief op meer plaatsen is gewonnen: 80 procent dit jaar tegen 73 en 68 procent eerder.

In deze video zie je hoe de kaart van Nederland blauw kleurde:

Waarom duurt het tellen van de stemmen zo lang in Rotterdam?

De voorlopige uitslag in Rotterdam is nog steeds niet bekend. "We tellen vanochtend de stemmen die we vannacht niet gered hebben om nog te tellen", legt Yvonne van Hal van de gemeente Rotterdam uit in het NOS Radio 1 Journaal. "Daarna tellen we de stemmen op kandidaatsniveau. Met verse telteams."

Rotterdam stopte vannacht nadat 62 procent van de stemmen geteld was. De voorlopige tussenstand is niet bekendgemaakt. Andere grote steden hebben dat al wel gedaan.

Ahoy

Waarin zit in Rotterdam dan de vertraging? "Gisteravond hadden we 66 externe stembureaus. Dat zijn stembureaus die te klein waren om op locatie te tellen. Die zijn uit heel Rotterdam naar Ahoy gekomen, dus dan begin je eigenlijk al met vertraging."

Alle stemmen uit Rotterdam liggen inmiddels in Ahoy. "Doordat die stembiljetten veel groter zijn dan dat ze voorheen waren duurde het allemaal ook wat langer dan we gepland hadden. En op een gegeven moment krijg je toch een soort vermoeidheid, waarop je denkt: is het nog verstandig om door te gaan met tellen?" Dus koos de gemeente ervoor om te stoppen en een paar uur later verder te gaan.

Als alle stemmen op lijstniveau zijn geteld worden ze geteld op kandidaatsniveau. Dan wordt gekeken op wie gestemd is en wie op basis van voorkeursstemmen in de Tweede Kamer komt.

Forum voor Democratie bedankt kiezers voor hun vertrouwen

FvD had nog niet gereageerd op de voorlopige verkiezingsuitslag, maar doet dat nu op sociale media wel. Zoals het er nu naar uitziet verviervoudigt het zetelaantal van de partij van Thierry Baudet, van 2 naar 8. De partij noemt dat "een enorme overwinning voor de vrijheid". De campagne is nu pas echt begonnen, zegt FvD. "We blijven het land doorgaan."

Baudet heeft zelf nog niet met de media gesproken sinds de verkiezingen, dat wordt later vandaag verwacht.

Volt zet eerste stappen in Tweede Kamer: eerst maar kennismaken

De pro-Europese partij Volt ziet niet direct een rol voor zichzelf bij de onderhandelingen over een nieuw kabinet. "Ons past bescheidenheid", zei lijsttrekker Laurens Dassen van de partij, die waarschijnlijk met 3 zetels in de Tweede Kamer komt.

Volt werd vanochtend door de griffier van de Tweede Kamer wegwijs gemaakt in het gebouw. "Eerst maar eens kennismaken en praktische zaken regelen", vindt Dassen. Hij werd vanmorgen wel met een grote glimlach op zijn gezicht wakker.

"Ik ben blij dat onze constructieve, toekomstgerichte boodschap aanslaat. Ons doel is om de Europese Unie veel meer onderdeel te maken van de besprekingen en van de oplossingen voor problemen." Dat behalve Volt ook het pro-Europese D66 winst boekt wijst er volgens Dassen op dat Nederlanders duidelijk positiever staan ten opzichte van de EU.

Dassen laat aan Nieuwsuur het vergaderzaaltje zien waar Volt zich vanmorgen heeft verzameld:

'Wasstraat' in de Tweede Kamer

Voor gekozenen die voor het eerst in de Tweede Kamer komen, is vandaag een soort 'wasstraat' ingericht. De nieuwe Kamerleden, naar verwachting ongeveer 65, krijgen daar onder meer de parlementaire procedures uitgelegd. Ook krijgen ze toegangspassen en gaan ze op de foto in een pop-upfotostudio, voor de website van de Tweede Kamer.

Jeanet van der Laan, nummer 13 op de lijst van D66, is een van de nieuwe Kamerleden die vandaag door de wasstraat gaat:

Marijnissen: ernstige zorgen over wie de rekening van de coronacrisis gaat betalen

Volgens SP-leider Lilian Marijnissen "ligt het totaal niet voor de hand" dat haar partij zal toetreden tot een nieuw kabinet. Bij het begin van de fractievergadering van de SP zei ze dat de kiezer rechts gisteren groot heeft gemaakt. "Niet ons, en dat is reden tot zelfreflectie." De SP verliest waarschijnlijk 5 zetels en komt op 9.

"Het ziet ernaar uit dat de huidige coalitie op de huidige voet wil doorgaan. Dan maak ik mij ernstige zorgen over wie de rekening van de coronacrisis gaat betalen", zei Marijnissen. Haar partij is niet beloond voor het boven water krijgen van de toeslagenaffaire. "Hoe zullen die slachtoffers vanmorgen wakker zijn geworden?", vroeg ze zich af. "Maar de SP blijft strijdbaar en ik voel me heel strijdbaar."

Segers blij met behoud ChristenUnie-zetels

ChristenUnie-leider Segers werd vanochtend blij en dankbaar wakker, zegt hij. Zijn partij blijft op 5 zetels staan. "Het betekent dat regeren niet is afgestraft", zei hij in de gangen van Tweede Kamer. Hij noemt het politieke speelveld ingewikkeld met al de nieuwe partijen, en vindt het daarom knap dat zijn partij de zetels heeft weten vast te houden.

Segers vindt het te vroeg om al over coalitievorming en inhoudelijke standpunten te praten, zoals de medisch-ethische dossiers. De kans dat D66 als tweede partij weer bij de ChristenUnie uitkomt, wordt niet groot geacht. Segers wil daar niet op vooruitlopen. "Als D66 niet op samenwerking met de ChristenUnie zit te wachten, dan moeten ze dat maar uitspreken", zegt hij.

In het huidige politieke veld stabiel blijven is heel mooi, vindt Segers:

Ouwehand wil met alle partijen samenwerken 'die klimaatcrisis willen stoppen'

Bij de Partij voor de Dieren wordt geproost op "een prachtige toekomst". De partij van Esther Ouwehand gaat, zoals het er nu naar uitziet, van 4 naar 6 zetels. Reden voor een feestje, vindt Ouwehand. "Het allerbelangrijkste is dat de aarde leefbaar blijft voor mens en dier. Heel veel kiezers hebben gezegd: ja, dat moeten we doen. Daarom zijn we gegroeid en daar zijn we heel blij mee."

Ouwehand is bereid om mee te regeren, zolang de nieuwe coalitie maar bestaat uit partijen "die met ons de klimaatcrisis willen stoppen". "Als ze blijven hangen in symptoombestrijding houdt het op." In dat verband zegt Ouwehand het jammer te vinden dat een aantal andere partijen met wie ze graag samenwerkt "een minder mooie uitslag" heeft behaald.

Overigens haalde de Partij voor de Dieren bij de vorige verkiezingen 5 zetels, maar Kamerlid Femke Merel van Kooten-Arissen stapte twee jaar geleden uit de fractie.

Klaver wil ondanks groot verlies door als fractievoorzitter en partijleider

Ook GroenLinks-leider Klaver is in de Tweede Kamer aangekomen. Zijn fractie wordt, zoals het er nu naar uitziet, gehalveerd: de partij gaat van 14 naar 7 zetels. Klaver sprak zijn partijgenoten toe: "Het is op zo'n supervervelende ochtend als deze heel fijn om bij elkaar te zijn. We hebben verloren, maar we zijn zeker niet verslagen."

Klaver heeft er niet over gedacht om op te stappen, zegt hij. "Het is uiteindelijk aan de fractie, maar als u het mij vraagt ga ik door." Volgens hem is de klimaatmissie van GroenLinks urgenter dan ooit. Wat betreft de formatie past hem bescheidenheid, zegt hij. "Het initiatief ligt echt bij VVD en D66."

Het verlies van links is heel verontrustend, vindt Klaver:

Geëmotioneerde Kaag in fractie ontvangen met staande ovatie

D66-lijsttrekker Sigrid Kaag is zojuist met applaus en getrommel op tafels ontvangen door haar fractie. De partij boekte gisteren bij de verkiezingen een forse winst en gaat waarschijnlijk van 19 naar 24 zetels.

"Ik heb bijna tranen in mijn ogen", zei Kaag, "ik word er bijna verlegen van. Nederland heeft pas het begin gezien en gevoeld van waar wij voor staan. Woorden doen ertoe, waarden doen ertoe en wij doen ertoe. Voor iedereen in dit mooie land, waarin wij mogen wonen."

Ze liet zich niet uit over haar voorkeuren voor een nieuw kabinet. "We willen de onderhandelingen echt op de inhoud voeren", zei ze, voordat de champagne werd ingeschonken.

Bekijk de twee video's hieronder om te zien hoe Kaag onder luid applaus werd ontvangen en voor haar antwoord op de vraag: 'Over links of over rechts?'

Hoekstra kan aanblijven, vindt CDA-voorzitter

Wopke Hoekstra blikt ondanks het forse zetelverlies vooruit. "Teleurstellingen horen bij het leven. En vervolgens moet je jezelf herpakken en moet je verder." Het CDA komt in de jongste voorlopige prognose uit op 15 zetels, een verlies van 4 ten opzichte van de vorige verkiezingen in 2017. "Het is in eerste instantie aan de VVD en D66, de twee grote winnaars, om te kijken hoe we verder gaan", zei Hoekstra vooruitkijkend naar de formatie.

Partijvoorzitter Rutger Ploum vindt dat Hoekstra kan aanblijven als leider van het CDA. Hij noemt de uitslag een "hele teleurstelling". De partij moet "heel kritisch" naar zichzelf kijken, zegt Ploum. "Maar we hebben een hele goede leider en daar gaan we mee door."

Het is teleurstellend, maar we gaan verder, zei Hoekstra:

Omtzigt noemt verkiezingsresultaat CDA 'forse tegenvaller' en is voorlopig afwezig

Pieter Omtzigt, nummer 2 op de kieslijst van het CDA noemt de verkiezingsuitslag van zijn partij op Twitter "een forse tegenvaller". Volgens de laatste prognose van het ANP haalt het CDA 15 zetels, een verlies van 4 ten opzichte van de vorige verkiezingen. Mocht het CDA gaan onderhandelen over een nieuw kabinet, dan wordt er naast Hoekstra een medeonderhandelaar aangesteld. Vorige keer was dat de huidige fractievoorzitter van het CDA, Pieter Heerma.

Verder zegt Omzigt dat zijn herstel langer kost dan gedacht. "Ik heb in de afgelopen weken toch net te veel campagne proberen te voeren, soms tegen beter weten in".

In februari maakte Omtzigt al bekend dat hij even gas terug zou nemen, vanwege het "veelbewogen" jaar dat hij achter de rug had. De CDA-politicus stak samen met SP-Kamerlid Renske Leijten veel energie in het boven water krijgen van de toeslagenaffaire. Verder deed hij vorig jaar een gooi naar het lijsttrekkerschap van zijn partij. Hugo de Jonge won die verkiezing nipt, maar trok zich uiteindelijk terug als lijsttrekker. Hij werd opgevolgd door Wopke Hoekstra.

PVV niet meer de grootste in Limburg

De PVV is niet langer de partij met de meeste stemmen in Limburg. De VVD heeft meer stemmen gekregen in de thuisprovincie van PVV-leider Geert Wilders en prominente partijgenoten als Lilian Helder en Dion Graus. De VVD kreeg de steun van 21 procent van de Limburgse kiezers. Vier jaar geleden eindigde de partij op 17,9 procent. De PVV zakte van 19,5 procent naar 17 procent.

Ook in Overijssel en Friesland is de VVD de grootste partij geworden. In beide provincies werd de koppositie overgenomen van het CDA. In Drenthe, Flevoland en Zeeland bleef de VVD de grootste partij.

In de provincie Groningen is de VVD juist niet langer de grootste. De partij kreeg er meer stemmen dan in 2017, maar D66 ging nog meer vooruit. De VVD ging van 13,9 naar 14,9 procent, D66 steeg van 12,6 naar 15,5 procent.

Bekijk hieronder de uitslagen per gemeente:

90,7 procent van de stemmen geteld

In totaal worden er 356 uitslagen verwacht: van de 352 gemeenten in Nederland, de bijzondere gemeenten Bonaire, Sint Eustatius en Saba, en de per brief uitgebrachte stemmen van Nederlanders in het buitenland.

50Plus-lijsttrekker Den Haan: 'Meer tijd nodig voor cultuurverandering'

50Plus-leider Liane den Haan is in de Tweede Kamer aangekomen. Zij gaat de enige Kamerzetel van 50Plus innemen. Den Haan: "We stonden eerst op nul dus ik ben al blij met deze ene zetel." Den Haan is tevreden over de campagne, maar de vijf maanden die zij had na haar aantreden als partijleider waren te kort, zegt zij. "Om de rust in de partij terug te brengen en een cultuurverandering door te voeren, hebben we meer tijd nodig."

Ze geeft toe dat de kiezer niet van ruzie in een partij houdt, en dat dat bij 50Plus niet helemaal goed ging. Den Haan hoopt dat haar partij over vier jaar het vertrouwen van de kiezer weer terug kan krijgen. 50plus is volgens het verkiezingsprogramma voor een kiesdrempel van 3 procent en haalt die nu zelf niet. Toch gaat Den Haan met één zetel de kamer in. "Ja, de regels zijn nu eenmaal zoals ze nu zijn."

Voorlopige prognose met 88 procent van de stemmen geteld

Hieronder de zetelverdeling volgens de voorlopige prognose van het ANP, die is gebaseerd op het tellen van ruim 88 procent van de stemmen. Tussen haakjes het verschil ten opzichte van de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Deze prognose kan nog bijgesteld worden.

VVD: 35 (+2)

D66: 24 (+5)

PVV: 17 (-3)

CDA: 15 (-4)

SP: 9 (-5)

PvdA: 9 (0)

FvD: 8 (+6)

GroenLinks: 7 (-7)

Partij voor de Dieren: 6 (+1)

ChristenUnie: 5 (0)

JA21: 4 (+4)

Volt: 3 (+3)

SGP: 3 (0)

Denk: 2 (-1)

50Plus: 1 (-3)

BoerBurgerBeweging: 1 (+1)

Bij1: 1 (+1)

JA21-lijsttrekker Eerdmans: 'Met vier zetels kun je echt het verschil maken'

Ook JA21-lijsttrekker Eerdmans laat van zich horen. "Vier zetels is helemaal top", zei hij vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal. "Zelf dachten we drie, drie plus, daaronder hadden we een tegenvaller gevonden. Vier maakt echt een verschil, dan doe je net wat meer echt mee."

Eerdmans verwacht dat de Tweede Kamerzetels, in combinatie met de steun van acht senatoren in de Eerste Kamer, genoeg basis geven "om dingen bij te sturen en terug te vragen".

Tegen samenwerking met D66-lijsttrekker Kaag zou hij geen nee zeggen: "We moeten kijken waar de openingen zitten, dat is heel interessant." Hij vraagt zich wel af of er met D66 genoeg te halen valt voor zijn partij JA21. "Kaag trekt precies aan de andere kant van het touw wat betreft klimaat en migratie."

Eerste lijsttrekkers roeren zich

Vanmorgen komen veel partijen bij elkaar om de verkiezingsuitslag te bespreken. De eerste lijsttrekkers laten inmiddels ook weer van zich horen op Twitter, zoals Lilianne Ploumen van de PvdA en Gert-Jan Segers van de ChristenUnie.

Miljoenenpubliek voor verkiezinguitzendingen

De uitzendingen over de verkiezingsuitslagen zijn gisteravond door miljoenen mensen bekeken, blijkt uit cijfers van de Stichting Kijkonderzoek. De meeste mensen volgden de uitslagen via Nederland Kiest op NPO 1: gemiddeld ruim 1,8 miljoen mensen. Rond de exitpoll van 22.00 uur keken de meeste mensen: zo'n 3,4 miljoen. In totaal keken bijna 7 miljoen mensen naar een deel van de NOS-uitzending.

Naar De Uitslagenavond op RTL 4 keken gemiddeld 625.000 mensen. Ruim 3,5 miljoen mensen keken een deel van de uitzending van RTL.

Het best bekeken programma van de avond was het NOS Journaal van 20.00 uur. Hiernaar keken ruim 2,8 miljoen mensen. Nederland Kiest van de NOS staat op de tweede plaats.

Nieuwe ANP-prognose: VVD op 35 zetels, toch Kamerzetel voor Bij1

Volgens een nieuwe prognose van het ANP komt de partij Bij1 toch in de Tweede Kamer met 1 zetel. In de vorige prognose, van vannacht, stond de partij van Sylvana Simons op 0 zetels.

Ten opzichte van de vorige prognose verliest de VVD een zetel en komt uit op 35 zetels. Dat zijn er drie meer dan het huidige zetelaantal van de partij in de Tweede Kamer.

De nieuwe prognose van het ANP is gebaseerd op ruim 88 procent van de stemmen.

Nog geen reactie van FvD-leider Baudet, nummer 4 spreekt van 'dubbel gevoel'

Opvallende afwezige in de reacties van lijsttrekkers is Thierry Baudet van Forum voor Democratie, dat volgens de voorlopige prognose verviervoudigt. De partij zou van 2 naar 8 zetels gaan en dus daarmee de grootste stijger in zetels.

Best opmerkelijk, zei politiek verslaggever Marleen de Rooy vanmorgen over het uitblijven van een reactie van de FvD-leider. "Journalisten hebben gisteren de hele avond voor de deur van het partijkantoor gestaan, maar die bleef dicht", vertelde ze in een speciale verkiezingsuitzending van de NOS. "FvD heeft een grote campagne gevoerd, de partij ging met een vrijheidskaravaan het hele land door. Het belangrijkste thema was corona: Nederland van de lockdown af. Die boodschap is blijkbaar aangekomen."

De nummer 4 op de lijst van FvD, Hans Smolders, heeft een verklaring voor de afwezigheid van zijn lijsttrekker: "Het hele team heeft wekenlang 15 tot 20 uur per dag gewerkt. Je bent totalloss. Daarom heeft hij niet gereageerd. Maar iedereen komt aan zijn trekken: Thierry zal vandaag wel boven water komen", zei hij vanmorgen in het NOS Radio 1 Journaal.

Zelf vulde hij aan dat de partij blij is met de verviervoudiging van het aantal zetels, "maar er heerst een dubbel gevoel, want Rutte en Kaag liggen mij heel zwaar op de maag. We hadden gehoopt dat we Nederland de vrijheid konden teruggeven, samen met de PVV in het kabinet."

Op Twitter verscheen vannacht wel deze video, waarop Baudet en andere FvD-leden aan het feesten zijn met op de achtergrond de uitslagenuitzending:

Terugkijken: dit was de uitslagenavond

Het tellen van de stemmen is nog volop bezig, maar de meeste lijsttrekkers hebben wel al gereageerd op de exitpoll van onderzoeksbureau Ipsos en de binnendruppelende uitslagen.

Bekijk onderstaande video voor een samenvatting van de uitslagenavond (of kijk in dit artikel de reacties van lijsttrekkers terug):

Welke kleine partijen komen in de Tweede Kamer?

Voor kleine partijen is het de komende uren spannend. Komen ze in de Tweede Kamer en zo ja: met hoeveel zetels? Volgens de voorlopige prognose van persbureau ANP kunnen zeker drie nieuwe partijen rekenen op een plek in de Kamer: JA21 (4 zetels), Volt (3) en de BoerBurgerBeweging (1). De partij Bij1 van Sylvana Simons, die in een exitpoll van onderzoeksbureau Ipsos gisteravond nog op 1 zetel kon rekenen, valt in die prognose buiten de boot. Ook Code Oranje van Richard de Mos, in sommige peilingen goed voor 1 zetel, verzilvert die zetel waarschijnlijk niet.

Eenpitters Henk Krol en Femke Merel van Kooten-Arissen keren volgens de ANP-prognose niet terug in het parlement. Krol was tot vorig jaar de leider van 50Plus, maar ging na intern geruzie alleen verder. Van Kooten-Arissen was eerder Kamerlid voor de Partij voor de Dieren, maar splitste zich in 2019 af. Vorig jaar vormde ze nog even een tweemansfractie met Henk Krol, maar in december richtte ze haar eigen partij op: Splinter.

Van Kooten-Arissen vindt het jammer dat haar partij niet in de prognose staat, "maar het kan nog alle kanten opgaan":

Linkse partijen verliezen (opnieuw)

Veel linkse partijen zien hun zetelaantal bij deze Tweede Kamerverkiezingen slinken. GroenLinks, PvdA en SP halen, afgaande op de voorlopige prognose van het ANP, in totaal zo'n 25 zetels. Daarmee zouden de drie partijen samen ongeveer even groot zijn als D66.

Het aandeel van links in de Tweede Kamer neemt al een tijd af. In 2006 haalden GroenLinks, PvdA en SP samen nog 65 zetels, vier jaar later waren dat er 55. In 2012 volgde een kleine opleving naar 57 zetels, maar in 2017 liep het aantal zetels terug naar 37. In dat jaar behaalde GroenLinks onder leiding van Jesse Klaver overigens wel een flinke overwinning: zijn partij ging van 4 naar 14 zetels. Maar de PvdA leverde toen fors in, na deelname aan een regering met de VVD.

In de komende dagen en weken zal opnieuw naarstig gezocht worden naar verklaringen waarom het linkse verhaal niet lijkt aan te slaan.

Vooralsnog 0,2 procent van de stemmen ongeldig

Tot halverwege de nacht is ongeveer 0,2 procent van alle uitgebrachte stemmen ongeldig verklaard. meldt persbureau ANP, waaraan gemeenten hun uitslagen doorgeven. Op dat moment hadden ruim tweehonderd gemeenten dat gedaan. Bij de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 was 0,3 procent van de uitgebrachte stemmen niet geldig.

In de Overijsselse gemeente Olst-Wijhe waren tot 02.30 uur vannacht de meeste stemmen ongeldig verklaard: zo'n 0,6 procent. Dat is drie keer zo veel als bij de verkiezingen vier jaar geleden.

Eerder deze week leek het erop dat relatief veel briefstemmen van 70-plussers niet meegeteld konden worden. Ongeveer 8 procent van die stemmen bleek niet volgens de regels te zijn verstuurd en moest terzijde worden gelegd. Demissionair minister Ollongren van Binnenlandse Zaken paste daarop de telprocedure aan, waardoor veel verkeerd verstuurde briefstemmen toch meegeteld konden worden.

Hoe is er in jouw gemeente gestemd?

Iets meer dan 79 procent van de stemmen is inmiddels geteld. Wil je weten of de uitslag in jouw gemeente al bekend is? Op onderstaande kaart krijgen gemeenten waarin dat het geval is de kleur van de grootste partij.

Voor appgebruikers: klik op de afbeelding om de uitslagen te bekijken.

Voorlopige prognose: VVD grootste partij (36), gevolgd door D66 (24)

Hieronder de zetelverdeling volgens de voorlopige prognose van het ANP, die is gebaseerd op het tellen van 63 procent van de stemmen. Tussen haakjes het verschil ten opzichte van de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen van 2017. Deze prognose kan nog bijgesteld worden en is gebaseerd op de uitslagen in tientallen gemeenten.

VVD: 36 (+3)

D66: 24 (+5)

PVV: 17 (-3)

CDA: 15 (-4)

SP: 9 (-5)

PvdA: 9 (0)

FvD: 8 (+6)

GroenLinks: 7 (-7)

Partij voor de Dieren: 6 (+1)

ChristenUnie: 5 (0)

JA21: 4 (+4)

Volt: 3 (+3)

SGP: 3 (0)

Denk: 2 (-1)

50Plus: 1 (-3)

BoerBurgerBeweging: 1 (+1)

Bij1: 0 (0)

Veel verkiezingsnieuws in de kranten

Het verkiezingsnieuws domineert vanochtend ook in de Nederlandse kranten, die uitpakken met de vierde winst op rij voor de VVD en de flinke groei van tweede partij D66. De Telegraaf noemt de zetelwinst van de partij van Sigrid Kaag "de grote verrassing". Volgens NRC is "D66 onvermijdelijk dankzij Kaag". Veel kranten laten de foto zien waarop Kaag op tafel danst, na het horen van de eerste exitpoll.

Ook de groei van Forum voor Democratie krijgt aandacht. "Andere grote winnaar is Forum voor Democratie, dat verviervoudigt", schrijft het AD. Volgens de prognose van het ANP komt de partij van Thierry Baudet uit op 8 zetels, tegen 2 nu.

Hoe nu verder, wat gebeurt er vandaag?

Premier (en VVD-lijsttrekker) Mark Rutte zei eerder een snelle formatie na te streven. Hij verwacht, als grootste partij, een verkenner voor te mogen dragen.

Lees hier alles over de dag van vandaag:

(Nog) geen Thierry Baudet, wel een reactie van Theo Hiddema

Forum voor Democratie-voorman Baudet heeft als enige lijsttrekker van de grote partijen nog niet gereageerd op de exitpolls. Eerder op de avond was de NOS aanwezig bij het partijkantoor in Amsterdam, maar kreeg daar geen gehoor.

De eind vorig jaar uit de Tweede Kamer vertrokken Theo Hiddema laat op Twitter wel van zich horen. In een bericht staat dat hij op Freek Jansen heeft gestemd. Jansen is een vertrouweling van partijleider Baudet.

Ook nachtelijk nieuws uit Rotterdam

En voor wie zich afvraagt waar Rotterdam blijft met een voorlopige uitslag: die gaat er vannacht niet meer komen. De gemeente stopt na het tellen van 62 procent van de stemmen met tellen. Donderdag volgt de uitslag.

Voor alle andere Nederlanders: kijk hier op onze kaart of jouw gemeente al een uitslag heeft.

VVD en D66 voorlopig de nummers 1 en 2 in Den Haag

Na het tellen van 74 procent van de stemmen in de gemeente Den Haag gaat de VVD aan kop met 20,1 procent. D66 volgt op 17,2 procent, de PVV krijgt 11,1 procent van de stemmen.

GroenLinks (6,5 procent), SP (4,2 procent) en Partij van de Arbeid (5,4 procent) verliezen alledrie terrein. Volt en Forum voor Democratie winnen juist in Den Haag.

Ook een voorlopige uitslag uit Utrecht

De gemeente Utrecht maakt op basis van 86 procent van de getelde stemmen een voorlopige uitslag bekend. D66 is met een kwart van de stemmen de grootste, de VVD kreeg 15 procent van de volwassen Utrechters.

GroenLinks lijkt de derde partij te worden in de Domstad, met 13 procent van de stemmen.

De voorlopige resultaten uit Amsterdam

Inmiddels is in Amsterdam 85,6% van de uitgebrachte stemmen geteld. D66 is met 22,7 procent de grootste partij op dit moment. De VVD volgt met 12,6 procent, meldt de gemeente in een tweet.

De vier grote steden komen komende uren nog niet met volledige uitslag

We hebben het al eerder gemeld: het tellen van de stemmen gaat langzamer dan bij de vorige Kamerverkiezingen, in 2017. Er komen nog steeds uitslagen binnen en die zijn op deze kaart te zien. Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht melden dat ze de komende uren niet met een volledige uitslag komen, maar mogelijk wel met een tussenstand.

De verkiezingen zijn dit jaar anders verlopen dan in andere edities, vanwege het coronavirus. Daarom waren stembureaus drie dagen open in plaats van één en mochten 70-plussers per brief stemmen. Stemmen die op maandag 16 en dinsdag 17 maart uitgebracht waren, mochten wel pas vanaf woensdag geteld worden.

Ook duurt het tellen en controleren van de grote stembiljetten langer dan bij de vorige Kamerverkiezingen, vier jaar geleden: er staan meer partijen op het formulier.

Internationale waarnemers controleren onze verkiezingen

In de gemeente Den Haag zijn vrijwilligers bezig met het tellen van de stemmen. Internationale waarnemers kijken met ze mee om te controleren of alles goed gaat.

Welkom in het nieuwe liveblog

Welkom in het liveblog van donderdag 18 maart, over de Tweede Kamerverkiezingen! Hier is het liveblog van woensdag te vinden.