Steeds luidere oproep aan Scholz om plaats te maken voor populaire minister
Eén vraag houdt politiek Berlijn al dagen bezig. Gaan de Duitse sociaaldemocraten met Olaf Scholz de verkiezingen in of kiest zijn partij voor een grotere kanshebber? Scholz wil graag door, maar binnen de SPD gaan er steeds meer stemmen op om plaats te maken voor de meer populaire minister van Defensie, Boris Pistorius.
Gisteravond kwam de partijtop van de SPD bij elkaar om vertrouwelijk te spreken over de K-Frage, de vraag wie hun kanselierskandidaat moet worden. Over de uitkomst is weinig bekend. Op dat moment bevond Scholz zich al enkele dagen in het zonnige Brazilië voor de G20-top, op afstand van de kanselierskrimi in het politiek stormachtige Berlijn.
De partijleiding heeft tot nu toe consequent Scholz gesteund, maar hij is nog niet formeel benoemd als hun aanvoerder voor de vervroegde verkiezingen. De discussie over zijn positie speelt al maanden op de achtergrond, en werd tot nu toe alleen in krantenkolommen en door minder belangrijke SPD-politici gevoerd. Doordat de Duitse regeringscoalitie twee weken geleden uit elkaar viel is de vraag plotseling actueler geworden.
Twijfel neemt toe
Twee prominente SPD-parlementariërs hebben zich inmiddels uitgesproken tegen Scholz. Zij zeiden in hun kiesdistricten in de belangrijke deelstaat Noordrijn-Westfalen veel steun voor Pistorius te bespeuren. Daarna volgden onder meer oud-partijleider Sigmar Gabriel en de SPD-leider in Thüringen. "De weerstand tegen 'weiter so' neemt toe", aldus Gabriel.
Kern van de kritiek: Scholz wordt - terecht of niet - te veel geassocieerd met de fouten van de geklapte stoplichtcoalitie van SPD, de Groenen en liberale FDP. In plaats van de gebruikelijke 'kanseliersbonus' dreigt er nu juist een afstraffing. Scholz kan zich daarom onmogelijk positioneren als iemand die verandering vertegenwoordigt.
De meeste SPD'ers houden zich afzijdig van de K-Frage, om schade aan de eigen positie én aan de partij te voorkomen. Er moet vooral snel duidelijkheid en eensgezindheid komen, klinkt het. Haast is geboden. Alle andere grote partijen hebben hun kanselierskandidaat al bekendgemaakt en de verkiezingen zijn al over drie maanden.
Scholz blijft vol vertrouwen dat hij de juiste keuze is. Toen hem zondagavond werd gevraagd of hij ooit daaraan twijfelt, zei hij met een zelfverzekerde glimlach resoluut 'nee'. Vanuit Brazilië stelde hij "samen met de SPD" de verkiezingen te winnen. Door kiezers duidelijker uit te leggen wat zijn regering wél voor elkaar heeft gekregen, denkt hij de SPD opnieuw de grootste te kunnen maken.
Pistorius meest geliefde politicus
Met de huidige peilingen lijkt dat onwaarschijnlijk. Scholz' SPD staat op ongeveer 15 procent van de verwachte stemmen, ruim de helft van de christendemocraten. Ook de rechts-radicale AfD staat een paar procentpunt hoger. In opinieonderzoek naar twintig belangrijke politici bungelt Scholz helemaal onderaan. SPD-collega Pistorius komt juist steevast naar voren als meest geliefde politicus van het land.
Pistorius wordt geroemd om zijn daadkracht en authentieke, duidelijke communicatie. Als minister van Defensie neemt hij een leidende rol in de steun voor Oekraïne en investeringen in het eigen leger, die door begrotingsproblemen overigens niet zonder tegenslagen verlopen.
De politieke ervaring van de SPD'er (lid sinds 1976) is groot, onder meer als burgemeester van Osnabrück en deelstaatminister van Binnenlandse Zaken in Nedersaksen. Als minister van Defensie hoort hij niet tot de 'inner circle' van de impopulaire stoplichtcoalitie. Hij zou daarom als relatieve buitenstaander met minder ballast van het verleden campagne kunnen voeren.
Eenheid
De vraag is of zijn populariteit als defensieminister ook betekent dat Pistorius een kansrijke kanselierskandidaat is, en of hij voldoende is ingelezen op andere dossiers, zoals de economie.
Tegelijkertijd staat hij voor een beleid gericht op het 'oorlogsklaar' maken van Duitsland, iets wat juist binnen de SPD voor ongemak zorgt. Scholz spreekt zich herhaaldelijk uit voor het belang van diplomatie met Rusland en is terughoudend met het leveren van 'escalerende' wapens aan Oekraïne.
En wat wil Pistorius eigenlijk zelf? Hij steunt Scholz en zegt ervan uit te gaan dat Scholz de kanselierskandidaat wordt. Maar tussen de regels door laat hij de K-Frage nadrukkelijk open. "In de politiek moet je nooit iets uitsluiten", zegt hij dan. "Het enige wat ik definitief kan uitsluiten is dat ik paus word."
Het is nu aan de partijleiding om op korte termijn de rijen te sluiten en Scholz wel of niet tot kanselierskandidaat te bestempelen. Hoe langer dat duurt, des te groter de schade voor de partij, en met name voor Olaf Scholz. Eenheid is vereist, maar de vraag is hoe groot die eenheid nu achter de coulissen is.
