Donald Trump was al de eerste oud-president ooit die schuldig werd bevonden in een strafzaak, nu is hij ook de eerste veroordeelde misdadiger ooit die president wordt. En nu hij opnieuw zijn intrek zal nemen in het Witte Huis, is de kans zeer klein dat hij nog achter de tralies zal belanden.
De vier strafzaken die nog lopen tegen Trump zullen naar alle waarschijnlijkheid "in rook opgaan", zegt Amerikakenner Kenneth Manusama. Twee van de vier zaken worden op federaal niveau uitgevochten: de ene draait om de gebeurtenissen rondom de Capitoolbestorming in januari 2021, de ander om het onrechtmatig bewaren van geheime documenten in zijn resort in Mar-a-Lago.
De speciaal aanklager in beide zaken is Jack Smith. Twee weken geleden noemde Trump hem nog "geestelijk gestoord" en zei hij dat Smith het land uit moet worden gezet. Manusama: "Zodra Trump weer president is, kan hij zijn nieuwe minister van Justitie de opdracht geven deze aanklager te ontslaan en gewoon geen nieuwe te benoemen. Door de eeuwen heen was het altijd zo dat een president zich nooit zou bemoeien met onderzoeken ingesteld door het ministerie van Justitie, maar ook die constitutionele norm is eigenlijk verdwenen."
De andere twee zaken gaan over het vervalsen van documenten die aantoonden dat Trump zwijggeld had betaald aan pornoster Stormy Daniels en over het beïnvloeden van de verkiezingsuitslag in Georgia.
In die eerste zaak werd Trump in mei van dit jaar schuldig bevonden. Eind deze maand zou de rechter de straf bepalen, maar nu hij is herkozen zal Trump daar zijn schouders over ophalen, zegt Manusama. "Er kan wel een strafmaat worden bepaald, maar als hij eenmaal zittend president is, kan die straf niet worden gehandhaafd tegen hem."
Hetzelfde geldt voor de zaak in Georgia. Die zaak was al verzand in "juridisch geneuzel", zegt Manusama. "Maar ook die zaak zal niet verder kunnen gaan als Trump president is omdat hij tijdens zijn ambtstermijn immuun is voor strafrechtelijke vervolging. En ik denk dat we niet naïef moeten zijn om te denken dat er vóór de inauguratie op 20 januari nog iets gaat gebeuren."
Van "bittere pil" tot "eindelijk rust": Amerikanen reageren op winst Trump:
Wat vervolging van Trump verder bemoeilijkt, is een uitspraak van het Hooggerechtshof van afgelopen juli. Die bepaalde dat een president immuniteit geniet voor "officiële handelingen" tijdens zijn ambtstermijn. De zaken rond de Capitoolbestorming en beïnvloeding van de uitslag in Georgia speelden zich af in het staartje van Trumps vorige termijn en vallen daarom mogelijk onder die bepaling.
Zes rechters van het Hooggerechtshof stemden voor deze uitspraak, drie tegen. Sonia Sotomayor, een van de rechters die tegenstemden, zei destijds dat door dit besluit "een president een koning wordt die boven de wet staat".
Volgens Amerikakenner Caspar Thomas is het onduidelijk welke handelingen wel en niet onder "officiële handelingen" vallen. "Maar de ruime interpretatie is dat alles wat de president doet tijdens zijn presidentschap daaronder valt." Manusama: "Dit maakt de drempel van vervolging van een voormalig president heel hoog en ik zou zeggen dat dit geheel tegen de rechtsstatelijke principes in gaat."
'Kiezer vindt het prima'
Manusama en Thomas denken beiden dat de strafzaken die Trump boven het hoofd hingen één van de redenen was dat Trump zich verkiesbaar stelde. Manusama: "Hij wilde de druk opvoeren door te zeggen: vervolg mij niet, want ik ben een presidentskandidaat en dan sta je er als ministerie van Justitie slecht op. Nu heeft hij ook die immuniteitsuitspraak op zak en zegt hij: wat er ook gebeurt, ik ben hoogstwaarschijnlijk immuun voor elke strafvervolging."
Thomas sluit zich hierbij aan: "Er is geen betere plek om je te verschuilen voor juridische vervolging dan het Witte Huis". Hij benadrukt bovendien dat al deze zaken bekend waren voor de verkiezingen: "Met andere woorden: een groot deel van het Amerikaanse electoraat vindt dit allemaal oké. Ze vinden het zelfs een goed idee om deze man nog een keer in het Witte Huis te zetten. Dat betekent ook dat de democratie-opvatting van het electoraat in Amerika voor een groot deel naar het autocratische neigt."
